İçeriğe atla

Klasik mitoloji

Le Rapt d'Europe

Klasik mitoloji, Klasik Greko-Romen mitolojisi, Yunan ve Roma mitolojisi veya Greko-Romen mitolojisi, kültürel alımlama tarafından kullanıldıklarında veya dönüştürüldüklerinde antik Yunan ve Romalıların mitlerinin hem konusu hem de incelenmesidir. Bu mitolojiler, felsefe ve politik düşüncenin yanı sıra, daha sonraki Batı kültürü boyunca klasik antik çağın en önemli kalıntılarından birini temsil eder.[1] Yunanca mitos kelimesi, konuşulan kelimeye veya konuşmaya atıfta bulunur, ancak aynı zamanda bir masal, hikâye veya anlatıyı da ifade eder.[2]

Orta Çağ ve Rönesans boyunca, Latince Avrupa'da uluslararası eğitim için baskın dil olarak kaldığında, mitolojik isimler hemen hemen her zaman Latince formda ortaya çıktı. 19. yüzyılda Yunan canlanışıyla birlikte, Yunan isimleri daha sık kullanılmaya başlandı,[3] hem " Zeus " hem de " Jove " klasik panteonun yüce tanrısının adı olarak yaygın olarak kullanıldı (ikisi de aynı tanrılardı Jove roma mitolojisi versiyonuydu).

'Klasik' efsane

Klasik mitoloji, Yunan ve Roma geleneklerine ait mitleri belirtmek için sıklıkla kullanılan bir terimdir. Mitlerin ilk olarak sözlü gelenek tarafından elde edildiğine inanılır, Homeros ve Hesiod ile(yaklaşık MÖ 700) okuryazarlık dönemine girilir. Daha sonra mitleri inceleyen veya derleyenlerin ya da bazen mitolojiyle ilgili tüm edebi eserlerin eserleri mitografi ve bunları yazanlar mitografçı olarak bilinir.[2]

Yunan mitleri, antik Yunan diniyle ilgili anlatılardı ve genellikle tanrıların ve diğer doğaüstü varlıkların ve insan sınırlarını aşan kahramanların eylemleriyle ilgilidir. Yunan mitlerinin başlıca kaynakları arasında Homeros destanları, yani İlyada ve Odysseia bulunur. Ayrıca Eshilos, Sofokles ve Euripides'in yazıları da kullanılır. Bilinen versiyonlar çoğunlukla bireylerin sanatı ve tür gelenekleri tarafından şekillendirilen sofistike edebi eserlerde veya vazo boyama ve diğer görsel sanat formlarında korunur. Bu biçimlerde, mitolojik anlatılar genellikle eğlence ve hatta komedi (Kurbağalar) veya sosyal konuların araştırılması (Antigone) gibi öncelikli olarak dini olmayan amaçlara hizmet eder.

Roma mitleri, antik Roma'nın efsanevi kökenleri, dini kurumları ve ahlaki modelleriyle ilgili, insan aktörlere odaklanan ve yalnızca tanrıların ara sıra müdahalesi olan, ancak yaygın bir ilahi olarak düzenlenmiş kader duygusuyla ilgili geleneksel hikâyelerdir. Roma mitlerinin, Livy 's Ab urbe condita'nın ilk kitaplarında olduğu gibi, Roma tarih yazımı ile dinamik bir ilişkisi vardır.[4] En ünlü Roma efsanesi Romulus ve Remus'un doğumu ve Fratricide Roma Cumhuriyeti'ndeki siyasi bölünmenin uzun tarihini ifade eden kentin kuruluşu olabilir.[5]

Hellenleşme sırasında Roma edebiyatı ve kültürü Yunan mitolojisinden bolca etkilenir. Örneğin, Yunan tanrısı Ares ve İtalik tanrı Mars'ın her ikisi de savaş tanrısı iken, her birinin toplumundaki rolü ve dini uygulamaları genellikle çarpıcı biçimde farklıydı; ancak edebiyatta ve Roma sanatında Romalılar, Ares ile ilgili hikâyeleri Mars adıyla yeniden yorumladılar. Daha sonraki Batı kültürü üzerinde en büyük etkiye sahip olan Greko-Romen mitlerinin edebi koleksiyonu, Augustan şair Ovid'in Dönüşümleri idi .

Kaynakça

  1. ^ Entry on "mythology" in The Classical Tradition, edited by Anthony Grafton, Glenn W. Most, and Salvatore Settis (Harvard University Press, 2010), p. 614 et passim.
  2. ^ a b "Basic Aspects of the Greek Myths - Greek Mythology Link". www.maicar.com. 11 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016. 
  3. ^ Francis Haskell and Nicholas Penny, Taste and the Antique: The Lure of Classical Sculpture 1500-1900 (Yale University Press, 1981, 1998), p. xv.
  4. ^ Alexandre Grandazzi, The Foundation of Rome: Myth and History (Cornell University Press, 1997), pp. 45–46.
  5. ^ T.P. Wiseman, Remus: A Roman Myth (Cambridge University Press, 1995) passim.

İlgili Araştırma Makaleleri

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Yunan mitolojisi</span> Antik Yunanların oluşturduğu mitlerden oluşan mitoloji

Yunan mitolojisi, Antik Yunanistan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hâllerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için o dönemin sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

<span class="mw-page-title-main">Homeros</span>

Homeros Antik Çağ'da yaşamış İyonyalı ozan. Batı edebiyatının ilk büyük eserleri kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının yazarı veya derleyicisi olduğu kabul edilmektedir. Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kratos (mitoloji)</span> Güç ve Dayanıklılık Tanrısı

Yunan mitolojisinde, Kratos, dayanıklılık ve gücün tecessümüdür. Sparta'da doğmuştur. Pallas ve Stiks'in oğludur. Kratos ölümlü yarı-tanrıdır. Kratos ve kardeşleri Zelus ("Şevk"), Nike ("Zafer") ve Bia'nın ("Şiddet") Zeus'un kanatlı güçleriydiler.

<span class="mw-page-title-main">Mısır mitolojisi</span> Antik Mısırlıların mitleri ve uygulamaları

Mısır mitolojisi, eski Mısır kültürünün inanç yapısını ifade etmek için kullanılır. Eski Mısır'daki yaşamın her yönü, dünyanın yaratılışı ve dünyanın tanrılar tarafından idamesi ile ilgili hikâyelerle metaforlaştırılmıştı. Mısır mitolojisi durağan bir birlik içinde var olan ritmik yapılar olarak nitelendirilebilir. Sonuçlarda çatışma ve gerginlikten ziyade istikrar eğilimi ağır basmıştır.

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Etrüsk mitolojisi</span> Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamalar

Etrüsk mitolojisi veya Etrüsk dini, Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamaların bütünüdür.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

Fenike mitolojisi, Fenikelilerin inanç ve kültürlerinin mitolojik bütününü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Kenan mitolojisinden ayrı bir şekilde değerlendirilemeyecek olan mitolojinin temel odaklarından biri ölen-tanrı (dying-god) miti ve bu mitin başrolünde yer alan ölen-tanrı idi. Ugaritik Kenan'da ölen-tanrı Baal'dı.

<span class="mw-page-title-main">Roma Krallığı</span> Antik Romada kralların hüküm sürdüğü dönem

Roma Krallığı, Antik Roma döneminde Roma şehri ve topraklarının monarşi ile yönetildiği dönemdir. Efsaneye göre Roma'yı Romulus ve Remus kardeşler kurmuştur. Eski çağ tarihçileri, Roma Krallığı'nın başlangıcı olarak MÖ 753 tarihini verirler. Roma’nın krallık dönemi politik tarihi hakkında bilinenler oldukça azdır. Arkeolojik bulgulara göre Roma krallık döneminde geniş caddelerin ve görkemli yapıların inşa edilmeye başlandığı büyük bir şehir olma yolundaydı. Roma henüz bu dönemde Latium bölgesinde yaşayan Latin şehirleri birliğinin önderiydi. Etrüskler, üzerinde egemenlik kurdukları Latin köylerini birleştirip Roma kentini kurarken yerli halkı kentin kurulmasında zorla çalıştırmışlar. Bu durum iki toplumun arasını açmıştır. Latin halkının zamanla güçlenen aristokratları, iki buçuk yüzyıl sonra ayaklanarak MÖ 509 yılında Etrüsk kralını kovmuşlar ve Roma Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Aeneas</span> Kral Ankhises ile Aphroditenin oğlu ve Troia kahramanlarından biri

Aeneas, Kral Ankhises ile Aphrodite'nin oğlu ve Troya kahramanlarından biridir. Latin Şair Vergilius'un Aeneis isimli şaheserinin konusu oldu ve bu Anadolulu prens, Roma'nın millî kahramanı ve İmparator Augustus'un atası sayıldı.

Greko-Romen, İlk Çağ sonlarında Akdeniz havzasına egemen olan kültürdür.

Antik Roma'da din, kökenleri büyük ölçüde Antik Yunan ve İtalya Yarımadası'nın pagan geleneklerinden alan, inanç ve kültlerin bileşimidir.

<span class="mw-page-title-main">Roma'nın kuruluşu</span> Efsanevi öykü

Roma'nın kuruluşu arkeolojiden ve filolojiden faydalanılarak araştırılabilirse de, bizzat Antik Romalılardan miras kalan geleneksel anlatılar şehrin en erken tarihini efsaneler ve mitlerle örülü bir şekilde açıklar. Bu mitlerin en tanınmışı, Roma mitlerinin belki de en ünlüsü, dişi bir kurt tarafından emzirilen Romulus ve Remus kardeşlerin hikâyesidir. Bu hikâye daha sonraları, zamanda daha geri giden bir hikâye ile uzlaştırılıp, ikisi birlikte ikili bir söylence oluşturmuştur. Zamanda daha geriye giden bu hikâyeye göre Troyalı mültecî Aeneas İtalya'ya kaçmış ve burada oğlu Iulus aracılığıyla Roma soyunu başlatmıştır.

Vedik mitolojisi, Rigveda'nın ilahilerinde değinilen tarihi Vedik din ve Vedik edebiyatın mitolojik yönlerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Carmenta</span>

Antik Roma dininde ve mitinde, Carmenta teknolojik yeniliklerle ilişkili bir doğum ve kehanet tanrıçasıydı. Aynı zamanda anne ve çocukların korunması ve bir ebelerin koruyuculuğunu yapmıştır. Ayrıca Latin alfabesini icat ettiği söyleniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Eroteler</span>

Eroteler ( ) içerisinde aşk ve cinsel ilişki ile ilgili unsurları içeren Yunan mitolojisindeki kanatlı tanrılardır. Afrodit'in maiyetinin bir parçası olarak bilinirler. Eroteler, tekil bir tanrı olarak daha karmaşık bir mitolojiye sahip olan Eros'un çoğuludur.

<span class="mw-page-title-main">Hercle</span>

Antik Etrüsk dininde, Hercle, Tinia'nın ve Uni'nin oğludur. Yunan versiyonu ve orijinali olan Herakles'in benzeri şekilde tasvir edilir. Etrüsk sanatında popüler bir konudur, özellikle Yunan Herakles mitinden veya Romalı Herkül'ün klasik mitlerinden etkilenilerek sıklıkla resmedilir.

<span class="mw-page-title-main">Bibliothiki (Sahte Apollodoros)</span>

Bibliothiki ayrıca Sahte-Apollodoros Bibliothiki'sı olarak da bilinir. Yunan mitleri ve kahramanlık efsanelerinin bir özetidir ve genellikle MS birinci veya ikinci yüzyıla tarihlenen üç kitap halinde düzenlenmiştir.