İçeriğe atla

Klarculi

Klarculi (Gürcüce: კლარჯული; okunuşu: “k’larculi”), bugün Türkiye sınırları içinde bulunan tarihsel Klarceti bölgesinden adını aldığı kabul edilen asma cinsidir. Gürcistan'da asıl olarak Guria, Acara ve Maçaheli bölgelerinde yetişmektedir.[1] Klarculi, Gürcü beyaz asma cinsleri arasında sayılmaktadır.[2] Klarculi, Klarceti gibi Gürcüce "klarci" (კლარჯი) kelimesinden türemiştir ve Klarceti bölgesine özgü anlamına gelir.[3]

Klarculi, beyaz üzüm veren asma cinsidir. Meyvesi son derece dayanıklı olup neredeyse bahara kadar saklanabilmektedir. Salkımı ve taneleri güzel bir görünüme sahiptir. Günümüzde Gürcistan'a özgü sofralık üzüm sayılan Klarculi, bol ürün vermesinde dolayı yaygın biçimde yetiştirilmektedir. Bu üzümün kökenine ilişkin yazılı kaynaklar bulunmamakla birlikte, adından dolayı asıl yetişme bölgesinin Klarceti olduğu kabul edilmektedir.[4][5]

Klarculi üzümün taneleri yuvarlak veya ovale yakın yuvarlaktır. Guria ve Acara'da yaygın olarak sofralık üzüm olarak tüketilmektedir. Dayanıklı olmasından dolayı üzüm uzun süre asmalarda bırakılmakta ve kışın toplanmaktadır. Yaygın olmasa da bu üzümden şarap da yapılmaktadır. Klarculi şarabı açık saman sarısı bir renge sahiptir.[4][6]

Kaynakça

  1. ^ "N. Ketshoveli (Editör), Gürcistan'ın Ampelografisi (Gürcüce: „საქართველოს ამპელოგრაფია"), Tiflis, 1960, s. 3". 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2021. 
  2. ^ ""კლარჯული – თეთრყურძნიანი ვაზის ჯიში (Klarculi- Beyaz Asma Cinsi"". 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2021. 
  3. ^ ""კლარჯი" - Gürcüce - İngilizce Büyük Sözlük". 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021. 
  4. ^ a b "N. Ketshoveli (Editör), Gürcistan'ın Ampelografisi (Gürcüce: „საქართველოს ამპელოგრაფია"), Tiflis, 1960, s. 199-203". 29 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2021. 
  5. ^ "ქართველი ხალხის ეთნოლოგიური ლექსიკონი": აჭარა (Gürcü Halkının Etnografya Sözlüğü: Acara), Batum, 2018, s. 240 1 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941802737
  6. ^ R. Ramişvili, "კლარჯული" (Klarculi), Gürcü Sovyet Ansiklopedisi, Tiflis, 1980, 5. cilt s. 545

İlgili Araştırma Makaleleri

Acara lehçesi, Gürcücenin güneybatı lehçelerinden biri olup Acara'da ve Türkiye'de yaşayan Acaralılar tarafından konuşulur. Güneybatı lehçelerinde Acara lehçesi ile birlikte üç lehçe bulunur ve bunlardan Guria lehçesi Acara'nın kuzeyindeki Guria'da konuşulurken İmerhev lehçesi yalnızca Türkiye'de Artvin iline bağlı Meydancık, Şavşat (İmerhev) beldesinde konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Tao-Klarceti</span>

Tao-Klarceti, çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Guria</span>

Guria, Gürcistan’ın Karadeniz kıyısında, tarihsel ve coğrafi bölgesidir. Bugün ülkenin yönetsel bölgelerinden (mhare) biri olan Guria’nın merkezi kenti Ozurgeti’dir.

<span class="mw-page-title-main">Dimitri Bakradze</span>

Dimitri Bakradze, Gürcü tarihçi, arkeolog ve etnograf. Petersburg Bilimler Akademisi üyesiydi. Gürcistan ve Kafkasya üzerine tarih, arkeoloji ve etnografya çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kvevri</span>

Kvevri (Gürcüce: ქვევრი; veya Batı Gürcistan'da kullanıldığı adıyla çuri geleneksel Gürcü şarabının fermantasyonu, depolanması ve yıllandırılması için kullanılan büyük toprak kaptır. Tarihsel olarak en eski şarap üretim şeklidir. Yumurta şeklindeki bu kaplar, kulpsuz amforalara benzer. Bu kaplar geleneksel olarak kilden yapılır ve içine konan balmumu kaba şekil verilir. Bu kaplar ya toprak altına gömülmüşlerdir ya da büyük şarap mahzenlerinin zeminlerine yerleştirilmişlerdir. Kvevrilerin boyutları çeşitlilik gösterir. Kvevrilerin hacmi 20 litre ile 10,000 litre arasında değişir; 800 litrelik kvevriler tipik bir hacimdedir. Büyük şarapçılık şirketleri çoğunlukla 2000 litrelik kvevri kullanırlar. Romalıların kullandığı dolium ile benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti</span>

Eruşeti, Gürcistan’ın tarihi ve coğrafi bölgelerinden biridir. Kura Nehri’nin yukarı havzasında yer alır. Bugün Türkiye sınırları içinde, Ardahan ilinin bir parçasıdır. Öte yandan Eruşeti, tarihsel Tao-Klarceti'yi oluşturan bölgelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ekvtime Takaişvili</span>

Ekvtime Takaişvili, Gürcü tarih çalışmalarına önemli katkısı olan Gürcü tarihçi, arkeolog ve toplum adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saperavi</span>

Saperavi Gürcistan'a özgü; asidik, teinturier tipi bir üzüm çeşididir ve bölgenin en iyi bilinen şaraplarının çoğunun yapımında kullanılır. Ermenistan, Moldova, Ukrayna, Özbekistan, Azerbaycan, New York Eyaleti ve Kuzeydoğu Ohio ve Türkiye'de Artvin ilinde az miktarlarda yetiştirilmektedir. Yaprakları 3 loblu, iri ve yuvarlaktır. Meyveleri türüne bağlı olarak orta ila büyük, eliptik veya yuvarlak, koyu mavimsi ve ince kabukludur; yaklaşık 5 aylık olgunlaşma süresi vardır.

Ampelografi, botaniğin asmaların tanımlanması ve sınıflandırılmasıyla ilgili alanıdır. Geleneksel olarak bu alandaki çalışmalar, asma yapraklarının ve meyvelerinin şekil ve renk açısından karşılaştırılmasıyla yapılır.

Livanura, Gürcistan'ın Acara bölgesinde yetişen sofralık üzüm cinsidir. Adını Artvin bölgesinin eski adı olan Livana’dan alır. Livanura, "Beyaz Livanura" ve "Siyah Livanura" olmak üzere iki ayrı asma cinsi kabul edilmektedir. Her iki üzüm cinsi de Gürcü asma cinsleri arasında sofralık üzüm kategorisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü üzüm cinsleri</span>

Gürcü üzüm cinsleri veya Gürcü asma cinsleri, sekiz bin yıllık bir geçmişi olan bağcılık ve şarap imal geleneğine dayanmaktadır. Çoğu şaraplık olmak üzere ülkede 527 cins asma bulunmaktadır. 1946 ve 1960 yıllarında yayımlanan ampelografik eserlerde bu asmaların kapsamlı tanımlamaları yapılmıştır.

Şişvela, Gürcistan'ın Acara bölgesi ile Türkiye'de Artvin bölgesinde yetişen siyah asma cinsidir. Tiflis'te 1960 yılında yayımlanan Gürcistan’ın Ampelografisi adlı eserde Gürcü asma cinsleri arasında sayılmıştır. Gürcüce bir kelime olan "şişvela" (შიშველა), çıplak anlamına gelir.

Şavşura, Gürcü beyaz asma cinslerinden biridir. Sofralık olduğu gibi şarap da yapılıyordu. Şavşura adı, Şavşeti gibi “şavşi” (შავში) kelimesinden türemiştir ve Şavşeti bölgesine özgü anlamına gelir. Bu cins üzümün vatanının bugünkü Şavşat bölgesi olduğu ve orada yetiştiği bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Artvin'de bağcılık</span> bağcılık kültürü

Artvin'de bağcılık, dünyanın en eski bağcılık geçmişine sahip Gürcistan'ın tarihsel bölgeleri olan Lazeti, Klarceti ve Şavşeti bölgelerindeki geleneğe dayanmaktadır. Nitekim geleneksel Gürcü şarap küpleri olan Kvevri (ქვევრი) kalıntıları Şavşat ilçesinin Otluca, Ardanuç ilçesinin Güleş, Artvin'in merkez ilçesinde Bağcılar gibi yerlerde ortaya çıkarılmıştır. Öte yandan Gürcistan'ın Acara ve Guria bölgeleri ile Artvin'de benzer asma cinslerinin varlığı da bunu işaret etmektedir. Bu asma cinslerinin bazılarının adları, bugünkü Artvin bölgesindeki yer adlarıyla ilişkilidir. Livanura, Klarculi, Şavşuri, Orcohuli, Hopaturi gibi üzüm türleri bunların başında gelir. Klarceti-Şavşeti bölgelerinden Gürcistan'a götürülen asma cinslerine, götüldüğü yerlere atfen Livanura, Klarculi, Şavşuri gibi adlar sonradan verilmiş olup özgün adları bilinmemektedir. Bunların dışında, Gürcistan'ın genelinde yaygın olan şaraplık üzüm Saperavi, Artvin ilinin Berta vadisinde, "Gverda (Güverda) Bağları" olarak bilinen bağlarda yetiştirilmektedir.

Orcohuli, tarihsel Klarceti bölgesine özgü beyaz asma cinsidir. Türkiye'de Artvin ilinde ve Gürcistan'da Acara bölgesinde yetişmektedir. Adını, Artvin ilinin merkez ilçesinde, bağcılığıyla bilinen Sirya (Tsria) bölgesindeki Orcohi köyünden almıştır. Orcohuli, Orcohi (ორჯოხი) köyüne özgü anlamına gelir.

Aheleki, tarihsel Klarceti bölgesinin beyaz asma cinslerinden biridir. Sofralık ve şaraplık üzüm olarak yetiştirilmektedir. Türkçe adı "Akalek"e dönüşmüştür. Gürcistan'da ise Ahalaki (ახალაკი) adıyla Gürcü asma cinsleri arasında yer alır.

Hopaturi, Gürcistan'daki beyaz asma cinslerinden biridir. Asıl olarak Gürcistan'ın Acara bölgesinde yetiştirilir. Bu asmanın özgün adı olan Hopaturi, Artvin ilindeki bir yerleşim ve bölge olan Hopa’nın Gürcüce adı olan Hopati’den (ხოფათი) türemiştir ve "Hopa'ya özgü", "Hopa'ya ait" anlamına gelir.

Turvandi, beyaz Gürcü asma cinslerinden biridir. Günümüzde Acara bölgesinde az miktarda yetiştirilmektedir. Turvanda (თურვანდა) olarak da bilinen bu asma cinsi ayrıca Artvin bölgesinde yetiştirilen asma cinslerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Adesa</span>

Adesa, Amerika kökenli siyah asma cinsidir. Doğal hibrit üzüm olarak bilinir. "İzabela" (იზაბელა) olarak da bilinir.

Aguna, Gürcü mitolojisinde bağ ve şarap tanrısıdır. Bu tanrı adına bugünkü Gürcistan ile Tao ve Klarceti bölgelerinde şenlikler düzenleniyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.