İçeriğe atla

Kizikoslu Eudoxus

Kizikoslu Eudoxus (/ˈjuːdəksəs/; Grekçe: Εὔδοξος ὁ Κυζικηνός, Eúdoxos ho Kyzikēnós; fl. MÖ 130), Mısır'daki Helenistik Ptolemaios hanedanının kralı VIII. Ptolemaios için Umman Denizi'ni keşfeden Yunan denizci.

Hindistan Yolculukları

İpek Yolu, güney Avrupa'dan Arabistan, Somali, Mısır, İran, Hindistan ve Java üzerinden Çin'e kadar uzanır.

Daha sonra Strabon'un Coğrafya'sında belirtildiği üzere Poseidonius'a göre,[1] Hint Okyanusu'nun muson rüzgar sistemi boyunca ilk kez MÖ 118 veya 116'da Kizikoslu Eudoxus tarafından yelken açılmıştır. Poseidonius, Hindistan'dan gelen kazazede bir denizcinin Kızıldeniz'de kurtarıldığını ve İskenderiye'deki VIII. Ptolemaios'a götürüldüğünü söyledi. Adı açıklanmayan Hint, Yunan denizcilere Hindistan'a kadar rehberlik etmeyi teklif etti. Ptolemaios, Mısır'dan Hindistan'a iki sefer yapan Kizikoslu Eudoxus'u atadı. İlki MÖ 118'de Hint denizci tarafından yönlendirildi. Eudoxus'un aromatik maddeler ve değerli taşlarla dolu bir kargoyla dönmesinin ardından MÖ 116'da ikinci bir yolculuğa çıkıldı. Eudoxus ikinci yolculuğunu rehbersiz olarak gerçekleştirdi.

Coğrafya adlı yapıtı anlatının günümüze ulaşan ana kaynağı olan Strabo, bunun doğruluğu konusunda kuşkucuydu. Modern bilim onu nispeten güvenilir bulma eğilimindedir. MÖ 2. yüzyılda Yunan ve Hint gemileri ticaret yapmak için Aden (Yunanlılar tarafından Eudaemon olarak anılır) gibi Arap limanlarında buluştu. Aden'in ötesine yelken açma girişimleri nadirdi, cesaret kırıcıydı ve kıyıyı kucaklayan uzun ve zahmetli bir yolculuk gerektiriyordu. Gezginler uzun zamandır muson rüzgarlarının farkındaydı. Hint gemileri onları Arabistan'a gitmek için kullandı, ancak henüz hiçbir Yunan gemisi bunu yapmamıştı. Yunanlılar için Hint bir dümencinin uzmanlığını kazanmak, Arap limanlarını atlatmak ve Hindistan'la doğrudan ticari bağlantılar kurmak anlamına geliyordu. Poseidonius'un, Eudoxus'a muson rüzgarları hakkında ders veren, kaza geçiren Hint bir dümenciyle ilgili anlattığı hikaye doğru olsun ya da olmasın, Yunan gemileri aslında çok geçmeden Hindistan'a gitmek için muson rüzgarlarını kullanmaya başladı. MÖ 50'ye gelindiğinde Kızıldeniz'den Hint Okyanusu'na giden Yunan ve Roma gemilerinin sayısında belirgin bir artış vardı.[2]

Başka bir Yunan denizci olan Hippalus'un bazen Avrupa'ya Hindistan'a giden muson rüzgarı rotası konseptini tanıttığı kabul edilir. Bazen Eudoxus'un keşif gezilerinin bir parçası olduğu varsayılır.[3]

Afrika'nın etrafını dolaşma girişimleri

Eudoxus Hindistan'a yaptığı ikinci yolculuktan dönerken rüzgar onu Aden Körfezi'nin güneyine ve Afrika kıyılarından belli bir mesafe aşağı gitmeye zorladı. Doğu Afrika kıyılarında bir yerde bir geminin kalıntılarını buldu. Görünümü ve yerlilerin anlattığı hikaye nedeniyle Eudoxus, geminin Romalı Hispania Baetica'daki Gades'ten (daha sonra Cádiz) geldiği ve Afrika çevresinde güneye doğru yelken açtığı sonucuna vardı. Bu, ona Afrika'nın çevresini dolaşmaya teşebbüs etmesini esinledi. Keşif gezisini kendi hesabına düzenleyerek Gades'ten yola çıktı ve Afrika kıyılarında çalışmaya başladı. Ancak zorluklar çok büyüktü ve Mısır'a dönmek zorunda kaldı.[4]

Bu başarısızlıktan ardından tekrar Afrika'nın çevresini dolaşmak için yola çıktı. Nihai kaderi bilinmiyor. Her ne kadar Plinius gibi bazıları Eudoxus'un amacına ulaştığını iddia etse de, en olası sonuç onun yolculuk sırasında öldüğü yönündedir.[5]

Popüler kültür

Eudoxus (adının Yunanca yazılışı Eudoxos), L. Sprague de Camp'in tarihi romanı Altın Rüzgar'ın anlatıcısıdır.

Kaynakça

  1. ^ Strabo's Geography2 - Book II Chapter 3, LacusCurtius.
  2. ^ Greatest emporium in the world 2015-08-07 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CSI, UNESCO.
  3. ^ For more on the establishment of direct sailing routes from Egypt to India, ancient knowledge of the monsoon winds, and details about Eudoxus and Hippalus, see: Hourani, George F. (1995). Arab Seafaring in the Indian Ocean in Ancient and Early Medieval Times. Princeton University Press. ss. 24-26. ISBN 0-691-00032-8. ; online at Google Books
  4. ^ Tozer, Henry F. (1997). History of Ancient Geography. Biblo & Tannen. ss. 189-190. ISBN 0-8196-0138-1. ; online at Google Books
  5. ^ Tozer, Henry F. (1997). History of Ancient Geography. Biblo & Tannen. ss. xxiii. ISBN 0-8196-0138-1. ; online at Google Books

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Battuta</span> Arap Mağribî seyyah ve kâşif (1304–1369)

İbn-i Battuta, Orta Çağ'da yaşamış olan Berberî Mağrip bilgini, kaşifi ve seyyahıdır. Rıhletü İbn Battûta diye bilinen seyahatnâmenin yazarıdır. Maliki mezhebine mensuptur. İbn-i Battuta, büyük ölçüde modern öncesi tarihte diğer tüm ünlü kaşiflerden daha fazla seyahat etmiş, toplam 117.000 km ile Zheng He'yi yaklaşık 50.000 km ve Marco Polo'yu da 24.000 km ile geride bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand Macellan</span> dünyanın çevresini ilk kez dolaşan Portekizli kaşif

Ferdinand Macellan, 1519'dan 1522'ye kadar Doğu Hint Adaları'na beraber sefer düzenlediği dostu Juan Sebastián Elcano ile birlikte, dünyanın çevresini dolaşan ilk insan olan Portekizli kaptan ve kâşiftir. İspanyol İmparatorluğu'nun desteğiyle denize açıldı. Hikâyesi, bu seyahate eşlik eden Antonio Pigafetta'nın anılarını yazması sayesinde günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İskender'in edebî mirası</span>

“Non utilo mundo / editus exemplum, terras tot posse sub uno / esse viro” ·· İskender’in en büyük kalıtı bu söz üzerine kurulmuştur. Ondan önce Platon’un “Respublica”sında kurgulanan; fakat hep “polis”in sınırları içinde kalan ve uygulanabilir bir katılımcı demokrasinin işlediği şehir devleti yerini ülkeleri, denizleri, dağları, nehirleri ile geniş bir hinterlanda sâhip territoryal devlete bırakmıştır. Bu, batıda monarşinin gerçek ilham kaynağıdır ve etkileri salt politik anlamda değil kültürel anlamda da elle tutulur dönüşümlerle kendisini göstermiştir. Yunan anakarasında Atina bir düşünce ve sanat başkenti olma özelliğini Anadolu ve daha doğudaki şehirlere terk etmiş; Bergama, Antiokheia, Seleukeia ve Mısır’da İskenderiye, Akdeniz dünyâsının yeni okulları, parlak birer uygarlık merkezi olmuşlardır. Ticâret kendisine yeni yollar, sâhalar kazanırken doğudan getirilen zenginlikler Yunan dünyâsında altın ve gümüş meskûkâtın artmasıyla ilk enflasyonist dalgalanmaları yaratmıştır.

Helenistik Dönem, Büyük İskender'in istilalarıyla başlayan, Antik Dünya'da Grek etkisinin doruğa ulaştığı dönemdir. Dönem, Klasik Grek Dönemini izlemiştir ve Helenistik Dönem'in ardından, Klasik Grek egemenliğindeki bölge Roma Cumhuriyeti hakimiyetine geçmiştir. Bu dönemde dahi Klasik Grek kültürü hâlen Roma hakimiyetine sızmıştır. Öyle ki Latincenin yanı sıra Grekçe konuşulmaya ve yazılmaya devam edildi. Helenistik Dönem bazen, Klasik Grek Uygarlığı'nın gerileme ve çöküş dönemi olarak görülmektedir. Bir başka açıdan da Klasik Grek Uygarlığı ile Roma Uygarlığı arasında bir geçiş dönemi olarak görülür. Dönemin başlangıcı çoğu kez Büyük İskender'in ölüm tarihi olan MÖ 323 olarak alınır. Dönemin sonu ise Yunanistan Yarımadası'nın Roma Cumhuriyeti tarafından işgal edildiği MÖ 146 olarak kabul edilir. Bazı tarihçiler ise Büyük İskender'in imparatorluğu'ndan kalan son devlet olan Ptolemaios Hanedanlığı'nın Aktium Savaşı'nda yenilgiye uğrayıp yıkıldığı tarih olan MÖ 31-30 tarihini Dönem'in sonu olarak kabul ederler.

<span class="mw-page-title-main">I. Seleukos</span>

I. Seleukos Nikatōr Büyük İskender'in Makedon kumandanı. İskender'in ölümünden sonra başlayan Diadoki Savaşları'nda Seleukos, Seleukos hanedanını ve Seleukos İmparatorluğu'nu kurmuştur. Krallığı İskender'den sonra kurulan devletler arasında Roma yayılmasına karşı en uzun süre direnen ülkelerden biridir. Mısır'daki Ptolemaios Krallığı Seleukosların çöküşünden sonra 34 yıl daha dayanabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Soli, Mersin</span> antik Kilikya şehri

Soli, Mersin'in Mezitli ilçesinde antik bir kenttir. Antik çağlarda Kilikya Bölgesi olarak adlandırılan bölgede, Dağlık ve Ovalık Kilikya olarak adlandırılan bölümlerin tam ortasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Fra Mauro haritası</span>

Fra Mauro Haritası veya Rahip Mauro Haritası, 1450'li yıllarda Venedikli Rahip Mauro tarafından yapılan haritadır. Parşomen üzerine düzlemküre şeklinde çizilen harita yaklaşık iki metre çapında ve ağaç çerçevelidir. Haritanın bir kopyası Rahip Mauro ve yardımcısı denizci-haritacı Andrea Bianco tarafından Portekiz Kralı V. Alfonso için yapılmıştır. Çizilen harita 24 Nisan 1459 tarihinde tamamlanarak Portekiz' e gönderilmiştir. Ancak harita günümüze kadar gelmemiştir. Harita Venedik açıklarındaki Murano Adasındaki Isola kentinde San Michel manastırında bulunmuştur. Harita şu anda Venedik'deki Correr Müzesinde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz coğrafi keşifleri</span> Avrupada Portekiz öncülüğünde başlatılan coğrafî keşifler

Portekiz Coğrafi Keşifleri (1415-1542), 15. ve 16. yüzyılda Portekizliler tarafından dünya çapında özellikle denizde yapılan coğrafi keşifleri tanımlar. Bu dönemde Portekiz, Afrika kıtasının etrafını Ümit Burnu yoluyla dolanıp Hindistan'a giden doğu yolunu keşfetmiş, bu sayede Güneydoğu Asya'nın neredeyse tamamıyla temas kurmuş, Afrika'nın bazı bölgelerini sömürgeleştirmiş, Brezilya'yı keşfetmiş ve Çin'e, Avrupa'dan giden ilk ticari ve diplomatik elçileri göndermiştir.

Çin coğrafi keşifleri, Çin İmparatorluğu'nun MÖ 2. yüzyıl ile MS 15. yüzyıla kadar ülke dışında karadan veya deniz yoluyla keşfettiği yerleri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yunan matematiği</span> Eski Yunanların Matematiği

Yunan matematiği, Doğu Akdeniz kıyılarında MÖ 7. yüzyıldan MS 4. yüzyıla kadar uzanan Arkaik dönemden Helenistik ve Roma dönemlerine kadar yazılan matematik metinleri ile ortaya çıkan fikirleri ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil açısından birleştiler. "Matematik" kelimesinin kendisi Antik Yunancadan türemiştir: Grekçe: μάθημα: máthēma Yunanca telaffuz: [má.tʰɛː.ma] Yunanca telaffuz: [ˈma.θi.ma], "eğitim konusu" anlamına gelir. Kendi iyiliği için matematik çalışması ve genelleştirilmiş matematik teorilerinin ve kanıtlarının kullanılması, Yunan matematiği ile önceki uygarlıkların matematiği arasındaki önemli bir farktır.

<span class="mw-page-title-main">Kizikos</span> Türkiyenin Balıkesir ili sınırları içinde, Kapıdağ Yarımadasının güneyinde yer alan Mysia antik kenti

Kizikos, günümüz Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden anakaraya ya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan astronomisi</span>

Yunan astronomisi klasik antik dönemde Yunan dilinde yazılmıştır ve antik Yunan, Helenistik, Greko-Romen ve geç dönem antik çağlarını kapsar. Yunanca, Helenistik dönemden Büyük İskender'in fethini takip eden süreçte bilimin dili haline geldiği için antik Yunan astronomisi coğrafi sınırları aşmıştır. Bu yüzden Helenistik astronomi olarak da adlandırılır. Helenistik ve Roma dönemleri boyunca Yunan olan veya olmayan birçok astronom, çalışmalarını Yunan geleneklerini kullanarak Ptolemaios krallığındaki İskenderiye kütüphanesini de içeren büyük bir enstitüde yürütüyordu.

Korsanlık tarihi, korsanlığın tarih içerisinde gelişmesini, korsan olarak tanınmış bazı isimlerin biyografilerini ve zamanın şartları da gözönünde bulundurarak ele alan tarihin alt dallarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Ptolemaios Filopater</span>

Ptolemi IV Filopator, Ptolemi III ve Berenike II'nin oğlu, MÖ 221'den 204'e kadar Ptolemaik Mısır'ın dördüncü Firavunuydu.

Ptolemy VIII Euergetes II Tryphon, takma adı Physcon, Mısır'daki Ptolemaios hanedanının kralıydı. Ptolemy V. Epiphanes ve Cleopatra I. Syra'nın küçük oğluydu. Saltanatı, ağabeyi Ptolemy VI. Philometor ve kız kardeşi II. Kleopatra ile şiddetli siyasi ve askeri çatışmalarla karakterize edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Essex (balina avlama gemisi)</span>

Essex, Nantucket, Massachusetts, ABD'ye kayıtlı 1799 yılında suya indirilen balina avlama gemisiydi. 1820 yılında Pasifik Okyanusu'nun güney bölgesinde Kaptan George Pollard Jr. komutasında avlanırken bir İspermeçet balinasının saldırısına uğrar ve batar. 20 kişilik mürettebat, Güney Amerika sahillerinden binlerce km uzakta çok az miktarda su ve yiyecekle okyanusun ortasında kalır. Açık denizde aç ve susuz kalan denizciler, ölen arkadaşlarını yemek zorunda kalırlar. Bu da yeterli olmayınca aralarında kura çekip, diğerlerinin hayatta kalması için kimin öldürüleceğine karar verirler. Toplamda mürettebattan yedi kişi bu şekilde yenmiştir. Geminin batmasından yaklaşık üç ay sonra kalan sekiz denizci kurtulmuştur. İkinci kaptan Owen Chase ve miço Thomas Nickerson başlarından geçenleri daha sonra kaleme almıştır. Yaşanan trajedinin uluslararası yankıları olmuştur. Herman Melville 1851 yılında yayınladığı ünlü romanı Moby Dick için ilham kaynağını bu olaydan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hippalus</span>

Hippalus, olasılıkla MÖ 1. yüzyılda yaşamış bir Yunan denizci ve tüccar. Kimi zaman Yunan kaşif Kizikoslu Eudoxus'un gemisinin kaptanı olduğu tahmin edilir.

Prieneli Hermogenes Helenistik döneme ait bir mimardır ve Batı Anadolu'da Maeander Nehri kıyısındaki bir İyon kolonisi olan Lidya'daki Magnesia kentinde Artemis Leukophryene (Artemision) tapınağının mimarı olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Timostenes</span>

Rodoslu Timostenes (Timosthenes) (Yunanca: Τιμοσθένης) (M.Ö. 270) bir Yunan denizci, coğrafyacı ve II. Ptolemaios donanmasının amiraliydi. "Yunan 12 rüzgar gülü" olarak bilinen on iki rüzgar sistemini icat etmekle tanınır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.