Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders

Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders (İngilizce orijinali, Massive Open Online Course) altyapısı,^[1] uzaktan eğitim anlayışının bir uzantısı olarak ortaya çıkan açıklık hareketinin pedagojik bağlamda yaşamboyu öğrenenlere sunulmasının bir sonucudur.

İngilizce Massive Open Online Course (MOOC) olarak kısaltılan yaşam boyu öğrenme modelinde yer alan kelimeler, bu uygulamamanın felsefesini de yansıtmaktadır. Kitlesel anlamına gelen massive kelimesi öğrenme süreçlerinde kitleselliği (dersi aynı anda alabilenlerin sayısının alışılagelmişten çok daha fazla olabileceğini) ve çeşitliliği, açık anlamına gelen open kelimesi öğrenime ulaşımda engellerin kaldırılmasını, çevrimiçi anlamına gelen online kelimesi bilgisayar ağlarına dayalı öğrenme yaklaşımını ve ders anlamına gelen course kelimesi ise öğrenme içeriklerinin belirli bir pedagojik yaklaşımla verilmesini ifade etmektedir.^[1][2][3] Temelde iki farklı pedagojik yaklaşıma göre çeşitlenmektedir: Bağlantıcı KAÇD'ler (cMOOCs) ve geleneksel KAÇD'ler (xMOOCs).^[4]

Dünyaca tanınmış üniversitelerin masraflarının çok küçük bir parçası karşılığı benzer ya da daha üstün olabilecek dereceler daha az tanınan ama MOOC tekniğini iyi kullanan üniversitelerden şimdiden alınabiliyor.^[5]

Bu, bilişim teknolojilerinin aynen bankacılık ve müzik endüstrisine olan etkisinin eğitim sektöründe de tekrarlanacağı anlamına geliyor. Bir başka benzetme de sinemanın ve video teknolojilerinin tiyatroya yaptığı olabilir. Daha önceleri sadece seçkin bir zümrenin ulaşabildiği bir hizmet (örneklerde bankacılık hizmetleri, sahne sanatları, KAÇD'da ise yüksek eğitim), birden çok daha geniş gruplarca ulaşılabilir hale gelmektedir; hizmetin bir fazla kişiye sunumu yani marjinal masrafı sıfıra yaklaşmaktadır.^[6]

Örneğin üniversite eğitiminin ucuzlaması ve maliyet dışındaki külfetlerinin de azalmasıyla, yüksek egitimliliğin gelecekte çok daha yaygın olacağı yapılan tahminlerden biri. Gene aynı sebepten, diplomalılara eğitimin ne bilgi ve beceriler vermiş olması gerektiği beklentilerinin de bugüne göre çok daha yükseleceği tahmin ediliyor.

Ayrıca bazı yetersiz eğitim veren okulların da rağbetten düşüp kapanmak zorunda kalacak olması da bir başka olası yan etkidir.

Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerin geliştirilmesi, verilmesi ve devam ettirilmesi eğitim sektöründe alışılagelenin dışında beceriler gerektirir. Video, ders tasarımı, yazılım, bilişim altyapısı ve dersin üstüne kurulduğu kaide uygulamanın uzmanlığı hemen ilk akla gelenlerdir.

Böyle bir dersin sunumunda aynı anda onlarca kişi çalışıyor olabilir. Dersin verildigi siteye ulaşım trafiği ve ulaşılabilirlik gereksinimi video paylaşma sitelerininkine benzer. Genellikle bu ihtiyaç bulut bilişim kullanarak giderilir.

Daha önceleri her dersin ya da eğitim kurumunun kendi yazılımı söz konusu iken, zamanla belli ticari ürünler ya da hizmetler ortaya çıkmıştır (Khan Academy, EdX, Coursera, Udacity, P2Pu, Udemy, FutureLearn, Alison). 2013'te ise ilk açık kaynak yazılım çabası Open edX ve Stanford Üniversitesi'nin bir araya gelmesiyle başlamıştır. Amaçlarının "çevrimiçi öğrenimin Linux'u" benzetmesine layık olmasını umdukları XBlock SDK ürününü Affero GPL açık kaynak lisansı ile sunmak olduğunu ilan etmişlerdir.

Teknolojinin oluşmasının yanı sıra bu teknoloji ve "açık" yani bedava eğitim yönteminin toplumsal hayata geçirilmesi için yeterli gelir sağlayan düzen arayışları da devam etmektedir. Bugüne kadar İngilizcede bedava anlamına gelen free ile ayrıcalıklı seçkin anlamına gelen premium sözcüklerinin karışımı freemium sözcüğü ile adlandırılan ticaret düzeninin değişik çeşitleri görülmektedir. Bu düzende genellikle kısıtlı ya da temel ürün ya da içeriğin bedava ama gelişmiş ürünün, yan ya da ek hizmetlerin para karşılığı sunulması şeklinde ayarlanmaları söz konusudur. freemium sözcüğünün Türkçesi henüz oluşmamış; bir iki öneri: bedavalüks, bedavalı, paralı+beleş=paraleş, beleş+seçkin=beleçkin^[7]

Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders piyasasındaki bilişim aktörleri, beraber çalıştıkları eğitim aktörleri ile gelir paylaşımında değişik yaklaşımlar sergilemektedirler. Kâr amacı gütmeyen EdX eğitim kurumlarından temel bir beraber çalışma ücreti ile yan hizmetlerden kısıtlı bir pay talep etmekteyken Coursera sıfır temel ücret, ama oluşan yan gelirlerden büyük bir pay alma yolunu seçmiştir.^[11] Alison (İrlanda) kurslarında web reklamı vererek para kazanmayı amaçlamaktadır.

• Videoda konuşan kafa öğretmen yerine, ögrencinin merak ve becerebilme dürtülerini kamçılayan içerikler,
• Öğrencilerin birbirlerini denetlemesi,
• Otomatik tarafsız imtihan (zor ve gelişmekte olan bir konu) ve hızlı geri dönüş,
• Grup çalışması,
• Yalnızken ders dinleme, birlikteyken ödev ve proje,
• Geleneksel ders kitaplarına benzemeyen malzeme, örneğin çizgi roman, çevrimiçi oyun,
• Öğrencilere tecrübeli çevrimiçi abiler tayin etmek,
• Geri dönüşleri yazı yerine ses kaydıyla vermek,
• Haftalık "derste son gelişmeler" dergisi,
• Geride kalanların eski başarılarını tebrik eden, teşvik eden iletiler
• Öğrencilerin kendilerinden ve dersten beklentilerini dile getirmelerini sağlamak
• Öğrencilerden az bir ücret almak, ama mutlaka almak
• Ders anlatımlarını kısa (en fazla 6-9 dakikada) tutmak
• Ödev ve projeleri katılıma teşvik edici (neredeyse oyun/yarışma) biçimde sunmak.

Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders kılavuzu^[12] şu 12 faydayı sayar:

1.İnternete bağlı her yer için uygundur
2. Herhangi bir dilde ya da birden fazla dilde verilmeye uygundur
3.Çevrimiçi her olanağı kullanabilir
4.Yer ve zaman farklarından bağımsızdır 
5.Kısa sürede hazırlanıp sunulabilir (örneğin kitlesel felaket durumlarında)
6.Duruma-uydurulabilir-içerik herkes tarafından paylaşılabilir
7.Resmiyet gerektirmez
8.Öğrenciler arası iletişim anında kendiliğinden öğrenimi tetikleyebilir
9.Kurum ve meslek sınırları kolayca aşılabilir
10.Eğitime giriş engellerini (ön koşul eğitim, ayırılacak zaman ve para) azaltır 
11.Kişisel öğrenme ortamını ve öğrenme sosyal ağını katılımla orantılı geliştirir
12. Hayat boyu öğrenme becerilerini geliştirir.

• Ulaşılırlık: Beklenen faydalarından özellikle eğitime giriş engellerini azaltması ve öğrenimi yer ve zaman farklarından bağımsızlaştırması yüzünden eskisinden daha fazla insanın yüksek eğitimde önünün açılacağı beklenmektedir. Bunu sinemanın gelişiyle sahne sanatlarına talebin büyük artışına benzetmek mümkündür.
• İşe yararlık: Kitapların tarihinde olduğu gibi, her hazırlanmış Kitlesel çevrimiçi açık dersin bir sonraki için aşılması gereken bir kalite standardı oluşturması beklenir. Bir ekip çalışması sonucu oluşan ve zaten kaydedilmiş bir ürün olarak KAÇD pek tek kişiye bağımlı olmayıp geleneksel dersler gibi bir hoca bıraktı gitti diye kalite kaybı göstermez. Bu yüzden Kitlesel çevrimiçi açık derslerin gittikçe daha etkili ve faydalı olması beklenmektedir.
• Üretim hızı: Bir Kitlesel çevrimiçi açık dersin hazırlanmasında kullanılan bileşkenlerin başka derslerde de kolayca yeniden kullanılabilecek olması da derslerin gittikçe daha kolay ve hızlı hazırlanabileceği ve daha ucuza mal edilebileceği anlamına gelir.
• Evrim hızı: Derslerin çevrimiçi olması öğrencilerin her yaptığının yani her tıklamasının kaydedilebilmesi demektir. Bu muazzam miktardaki objektif veri eğitim araştırması yapan bilim adamları için bulunmaz bir kaynaktır. Pedagoji bilimi bu yüzden kökten değişebilir.

Bütün bunların karmaşık etkisi eğitim sektöründe verimliliğin kat kat artması, o sektörde calışacak insan sayısı gereksinimini azaltması, bu azalmaya rağmen sunulan eğitim ürün ve hizmetlerinin çeşitlerinin sayıca ve ulaşılırlık bakımından görülmedik seviyelere varmasıdır.

Kısacası bütün bunlar gerçekleşince yüksek eğitim, gerektiğinde hemen alınan, üretimi neredeyse masrafsız, yeni çeşitlerinin hazırlanışı bugüne göre çok daha az sayıda kişi ve kurumu ilgilendiren bir uzmanlık ya da zanaat haline gelmiş bir endüstri dalı olacaktır.

Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler dünyanın her tarafına hızlıca yayılmış olsa bile henüz tam yerleşmemiştir. Bunun bir abartılmış beklentiler silsilesi, başarılar ve hayal kırıklıklarının birbiri peşinden geldiği bir moda olayı olduğunu düşünenler de vardır. Kitlesel çevrimiçi açık ders veren örgütlerden Udemynin müdürü, Dennis Yang, bu konuyu önce youtube'de bir video ile^[13] daha sonra bir de Huffington Post'da bir yazısıyla irdelemiştir.^[14]

2012 itibarıyla Coursera, Udacity ve EdX tarafından sunulan derslere toplam bir buçuk milyon kişiden fazla öğrenci kaydolmuştur.^[15] 2013 itibarıyla Udacity yalnız başına 2.8milyon kişiden fazla öğrenci kaydetmiştir.^[16]

Kitlesel çevrimiçi açık derslere gelen eleştiriler temel olarak şu gruplara ayrılabilir:

1. Kullanılan tekniğin yetersiz kaldığı durumların çokluğu: Bu genellikle taraflardan beklentilerin kontrolünün, derse katılımın kontrolünün ve ders ortamının kontrolünün zorluğu, uluslararasılık ve yöresellik/toplumsallık boyutunun karşıtlığı, hizmet ettiği amacın daha iyi eğitim olmayıp yüksek eğitimin endüstrileştirilmesi olduğu, gene aynı toplumsal kesitlerin geride kalacağı, öğrencilerle ilgili varsayımların yanlış olma ihtimalinin yüksekliği, her dersin kontrolsüz ve organik bir şekilde gelişebileceği, bazı becerilerin insan ilişkisi ve kişisel gözlemleme ile geri dönüş (Meşk sistemi) olmadan edinilemeyeceği, kullanılan(-acak) bazı yöntemlerin yeteri kadar denenmiş ve güven verici olup olmadığı yönündedir.
2. Zaman ve masraf kısma baskısıyla kolaya kaçılan yetersiz kalitedeki dersler: burada da iyi okul zayıf okul farkını arttırıcı bir yeni etken daha olduğu, fiyat düşürme ve eğitim kalitesinin uyuşmazlığı, verilebilecek sertifikaların seviye tutarlılığının olmayacağı yönündedir.
3. Kötü niyetle ucuza yapılıp fahiş pazarlama amaçlı gerçekte değersiz kurslar tehlikesi (kimine göre gerçeği): En azından bir süre için yeni bir kitleleri kazıklama yöntemi olarak değerlendirilir KAÇD'lar.