İçeriğe atla

Kitap terimleri

abartma (padding)- İkincil kaynaklardan önemsiz bilgileri aynen alarak metni olduğundan önemli göstermeye çalışmak.

açıklamalı bibliyografya (annotated bibliography)- Kaynakları sunarken eser ve yazara ilişkin kısa bilgiler eklemek.

ana başlık sistemi (major subject heading system)- Her paragrafa başlık verilmesi.

anahtar kelime (keywords)- Metnin anafikrini bulan kelime.

aşırma (Plagiarism)- Bilerek başkasının fikriyatını kopyalama ve kaynağı belirtmeme.

aynen alıntı (quotation)- Alıntıların virgülüne kadar aynen alınması.

barkod (barcode)- Fiyatlandırma, resmi işlemler ve kütüphane için arka kapakta kullanılan numara sistemi.

baskı bilgisi (colophon)- İkinci sayfada verilen künye bilgileri.

baskıya hazır nüsha (camera ready copy)- Eserin dizgi ve tasarımını yazarın hazırlaması ve yazıcı çıktısı alması.

başlangıç sayfaları (front matter)- Giriş bölümüne kadar olan ve romen rakamlı sayfalar.

bibliyografya (bibliography)- Kaynakça. Yararlanılan kaynakların yazar, eser adı, yayınevi, cilt, sayfa, yer, tarih bilgileri.

blok alıntı (block quotation)- Beş satırdan fazla alıntının aynen ve farklı puntoda yazılması.

boş sayfa (flyleaf)- Forma hesabına göre metnin sonunda kalan birkaç sayfa.

büyük ebatlı kitap (folio)- Normal boyun birkaç katı.

cilt payı (gutter)- Kitabın sayfalarında metnin kenarındaki boşluk.

ciltleme (binding)- Formaları dikerek veya yapıştırarak kitap haline getirme.

cümle planı (sentence planing)- Başlıkların tam bir cümle biçiminde yazılması.

dizi yayın (serials)- Belirli bir ad altında sırayla giden yayın. (100 Soruda Dizisi gibi).

düzeltme (proofs)- Bir metnin yazım, noktalama, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi.

editör (editor, copy editor)- Metni anlam ve yayınlama açısından denetleyen kişi.

filigran (watermark)- Kağıt içine gömülü, sadece ışığa tutulunca görülen simge.

ikincil alıntı (internal notation)- Bir metne değil, içindeki bir referansa gönderme.

ilk taslak (rough draft, first draft)- Kabaca dizilmiş ilk çıktı.

kamu alanı (public domain)- Telifsiz, izinsiz bir eserden yararlanabilme.

karakter aralığı (keerning)- Karakterler arası boşluk ayarlaması.

kelime arası boşluk (tracking)- Bir satırdaki kelimelerin arasındaki boşluk düzeni.

kısaltılmış versiyon (abridged)- Bir metnin orijinalinden farklı kısa sürümü.

kısım (part)- Eserdeki bölümlerin üstündeki bölüm.

kısım bölüm sistemi (part-chapter)- Avrupa'da kısımlar ana, bölümler ikinci bölümdür. Bizde de bu usul kullanılır.

kitabe (epigraf)- Metne başlarken veya her bölüm başında kullanılan, bir özdeyiş veya önemli bir alıntı.

kitap ebadı (book sizes)- En boy.

kitap incelemesi (book review)- Tanıtım yazısı.

bilgi notu (running foot)- Asteriksle belirtilen, numara dipnotundan ayrı bilgi notu.

dizi başlık (running head)- Kitabın üst bandında her sayfada çizgi üstünde bölüm adlarının yazılması.

logo (device)- Yayınevinin simgesi. Kapak, içkapak, cilt sırtına konur.

im (bullet)- Listeleme işaretleri. Yıldız, kare, köprü vb.

künye (copyright page)- Birinci saayfadan sonra gelen sayfadaki künye bilgileri.

M

metin sınırı (text margins) - Sayfada salt metnin olduğu alan.

N

not sistemi (note system)- Kaynakların dipnot ve sonnot gösterilmesi sistemi.

notlar (notes) - Not sisteminde, yazar-tarih sisteminde bölüm sonlarında notların verilmesi.

S

sağ sayfa (recto) - Kitabın sağ sayfaları sürekli tek rakamlı gider.

sol sayfa (verso) - Kitabın sol sayfaları sürekli çift rakam gider.

T

taslak (manuscript) - Yayına hazırlanan kopya, aydınger baskısı.

U

uluslararası numara (ISBN) - Uluslararası ortamda kitabın kimlik numarasaı, 10 rakamlı.

Y

yazar-tarih sistemi (author-date system) - Metin içinde alıntıların kaynaklarının parantez içinde gösterilmesi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Hüner Şener, Bilimsel Yazım, İÜ İşletme Faakültesi Y. İstanbul 2002.
  • Niyazi Karasar, Bilimsel araştırma Yöntemi, İstanbul 1994.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mukaddime</span> İbn-i Haldunun, 1375te Kalatu ibn Seleme adlı kalede Beni Arif kabilesinin himayesinde yaşadığı dönemde yazdığı eser

Mukaddime, İbn-i Haldun'un en ünlü eseridir. Tarih, iktisat, sosyoloji ve siyaset gibi birçok sosyal bilim için temel teşkil eden görüşleri içinde barındırır. İbn-i Haldun eserini 1375'te Kal'atu ibn Seleme adlı kalede Beni Arif kabilesinin himayesinde yaşadığı dönemde kaleme aldı.

<span class="mw-page-title-main">Bibliyografya</span>

Bibliyografya veya bibliyografi, bir konu hakkındaki yayınların tamamı. Eski Yunancada βιβλιογραφία vasıflandırmak anlamına gelen biblios (kitap) ile grapho (yazma) kelimelerinden türemiştir. "Kitaplar hakkında yazı" anlamında kullanılmıştır. Kelimenin iki manası vardır:

  1. Belli bir konuda veya muhtelif konulardaki yayınların listesi. Genellikle bu listede yazar (müellif) ile eserin; tercüme ise mütercimin adı, cilt ve baskı kaydı, basıldığı yer, yıl ve yayıncı ile sayfa adedi hakkında bilgi verilir.
  2. Matbu veya yazma eserlerin listelerinin nasıl yapılacağından, nasıl tanımlanacağı ve sınıflandırılacağı, ayrıca bu işi yaparken uyulması gereken kurallardan bahseden bilimin adı.
<span class="mw-page-title-main">Katalog</span> düzenli bir ürün listesi içeren iş, sınıflandırılmış nesne listesi içeren kitap

Katalog, Yunanca κατάλογος, Latince catalogus sözcüğünden gelir. Belli bir sıraya göre hazırlanan listeye denir. Çeşitli konularda hazırlanabilirler. Daha çok kütüphane ve yayın hayatında kullanılırlar. Ticari manada kullanılan kataloglar da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kitap</span> ciltli veya ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü

Kitap ya da betik, bir kenarından birleştirilerek dışına kapak takılmış, yani ciltlenmiş kâğıt, parşömen, vb. malzemeden üretilmiş üzeri baskılı sayfaların bir araya gelmesiyle oluşan okumalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ebced hesabı</span>

Ebced, İslamiyet'in kabulünden ve Arabistan'da Hint rakamları kullanılmaya başlanmadan önce hesap yapabilmek için harflerin rakam olarak kullanıldığı bir sayı sistemidir. Çağdaş ondalık sayı sistemi olan Hint sayıları çıktıktan sonra hesap yapmak için uygun olmayan ebced terk edilmiştir. Ebced rakamları kullanılarak ebced hesabı yapılabilir.

İbnü'n-Nedîm ya da tam adıyla Ebü'l-Ferec Muhammed bin Ebî Ya'kūb İshâk bin Muhammed bin İshâk en-Nedîm, 935- 990 yılları arasında yaşamış Arap bibliyografya bilgini, Fihrist adlı kitabın yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an mealleri</span>

Meal Arapça kökenli bir kelimedir, "meydana gelen netice", "mana", "anlam", "sonuç" anlamlarına gelir. Kur'an mealleri Kur'an'ı oluşturan sure ve ayetlerin tümünün Arapça dışında bir dile yazarın anladığı mana üzerinden aktarımıdır ve bu açıdan tercüme'den farklıdır. Türkçe meallere ana metinde yer almayan eklemeler yapılır ve bu eklemelerin esas metinde bulunmadığını okuyucunun anlaması beklenir. Ancak bunun genel kural olmadığı da bilinmelidir.

Bilimsel yazı, bilgiyi öğretme, doğruluk ve yenilik için yazılan yazı türüdür. Kendine özgü bir anlatım tarzıdır. Yazı, dile dayanır. Dil ortak anlaşma aracıdır. Belli kural ve tekniklere dayanarak yazılan bir yazı amacına ulaşabilir.

İntihal, bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanması. İntihal bir tür sahtekârlık ve hırsızlıktır.

Dizin, fihrist veya indeks; kitap, dergi gibi bilgi kaynaklarının içindeki bilgi parçacıklarına ulaşmak için konu başlık, yer adları, kişi adları gibi erişim uçlarına ulaşmak için kullanılan ayrıntılı alfabetik listedir. Dizin genellikle yayımlanan eserin sonuna konulur. Dizinin amacı eserin içinde bulunan kavramların kolay bir şekilde bulunmasına yardımcı olmaktır. Dizin basılı kaynak olan kitaplarda kullanılması dışında bilgisayarlarda da kullanılmaktadır. Dizin 4'e ayrılır;

  1. Yazar adı dizini
  2. Makale adı dizini
  3. Konu dizini
  4. Yayın tanıtım dizini
<span class="mw-page-title-main">Monumentum Ancyranum</span> Res Gestae Divi Augustinin Ankarada bulunan kopyası

Monumentum Ancyranum veya Ankara Anıtı; Res Gestae Divi Augusti'nin Ankara'daki Augustus Tapınağı'nın duvarlarına kazınmış olan ve metnin dünya üzerinde bilinen en eksiksiz kopyasıdır. İlk Roma İmparatoru olan Augustus'un yaptığı işleri anlatan yazıt, 14 Ekim 1972 tarihinde tapınakla birlikte tescillenerek birinci derece kültür varlığı ilan edilmiştir. Orijinali kayıp olmakla birlikte; diğer kopyaları Isparta'daki Antiokheia ve Apollonia antik kentlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bibtex</span>

, TeX ya da LaTeX belgelerinde kaynakların gösterilmesi için kullanılan bir yazılım aracıdır. BibTeX 1985 yılında Oren Patashnik ve Leslie Lamport tarafından geliştirilmiş. BibTeX ile, bilimsel bir çalışma hazırlanırken, aynen LaTex, HTML ya da XHTML'de olduğu gibi, yararlanılan kaynakların künye bilgileri ile bu kaynakların çalışma içindeki görünüş biçimleri birbirlerinden ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">HTML</span> işaretleme ve web programlama dili

Hiper Metin İşaretleme Dili web sayfalarını oluşturmak için kullanılan standart metin işaretleme dilidir. Dilin son sürümü HTML5'tir.

Transkripsiyon, çevriyazı ya da çeviri yazı konuşmadaki sesleri, onları sonradan tekrar üretebilmek için özel yazılı sembollerle kaydetmektir. Dil bilimciler fonetik transkripsiyon için Uluslararası Fonetik Alfabe'yi kullanırlar. Bunun ASCII karşılığı SAMPA'dır. Örneğin bazı Anadolu ağızlarında "değil", "Gelecek misin?", "Gelemem." sözlerinin söylenişlerine göre "da´l", "del"; "gelcemin?", "gelecaññi?" şekillerinde yazılması gibi.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna cümleciği</span>

Comma Johanneum ya da Yuhanna cümleciği Eski Yunan edebiyatında toplam sekiz heceden uzun olmayan ibarelere κόμμα denirdi. Komma, özne ve yüklemden oluşan kısa bir cümledir. Comma Johanneum 1. Yuhanna Mektubu'nda bulunan sahte bir pasajdır.

<span class="mw-page-title-main">Not alma</span>

Not alma başka bir kaynaktan çekilen bilgileri kaydetmek uygulamasıdır. Not yazarak, yazar, bilginin özünü kaydeder, zihnini her şeyi geri çağırmaktan kurtarır. Notlar genellikle toplantıdaki sözlü bir tartışma ya da bir ders gibi geçici bir kaynaktan alınır ve bu durumda notlar olayın tek kaydı olabilir. Not alma, öz disiplin biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kitap tasarımı</span>

Kitap tasarımı, bir kitabın çeşitli bileşenlerinin ve ögelerinin içeriğini, stilini, biçimini, tasarımını ve sırasını tutarlı bir birime dahil etme sanatıdır. Tanınmış tipograf Jan Tschichold'un (1902–1974) ifadesiyle, kitap tasarımı, "bugün büyük ölçüde unutulmuş olsa da, geliştirilmesinin artık imkansız olduğu ve yüzyıllar boyunca geliştirilmiş bazı yöntemlere ve kurallara dayanmaktadır. Kusursuz kitaplar üretmek için, bu kurallar hayata döndürülmeli ve uygulanmalıdır". Richard Hendel kitap tasarımını "gizemli bir konu" olarak tanımlıyor ve bunun ne anlama geldiğini anlamak için bir bağlamını anlamaya ihtiyaç duyulduğunu ifade ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Başlık sayfası</span> Bir kitabın, tezin veya başka bir yazılı çalışmanın başlangıç kısmında bir sayfa

Bir kitabın, tezin veya başka bir yazılı çalışmanın başlangıç kısmında yer alan başlık sayfası, bir kitabın başlığını, alt başlığını, yazarını, yayıncısını ve basımını belirten sayfadır.

Suat'ın Mektubu, Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Huzur romanının karakterlerinden Suat'ın, intiharının ardından geride bıraktığı mektubun kitaplaştırılmış halidir. Mektuplar ilk olarak 2017 Şubat'ında Türk Edebiyatı dergisinde İbrahim Şahin tarafından yayımlanmaya başlandı. Daha sonra Handan İnci tarafından kitaplaştırıldı. Kitap, Dergâh Yayınları tarafından Şubat 2018'de yayımlandı.

Dipnot, bir kitap veya belgede sayfanın altına veya bir bölümün, cildin veya tüm metnin sonuna yerleştirilen bir metin dizisidir. Bu notlar bir yazarın ana metin hakkındaki yorumlarını veya metni desteklemek için kullanılacak bir kaynaktan alıntıları içerebilir.