İçeriğe atla

Kistler

Kistler
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Gürcistan’ın Hevsureti, Tuşeti ve Kaheti bölgeleri
Diller
Din
Sünni İslam

Kistler (Çeçence Kistoj, Kisti, Gürcüce ქისტები), kuzeydoğu Gürcistan'ın Pankisi Vadisinde yaşayan bir halktır. Kistler'in toplam nüfusu yaklaşık beş bin kadardır, çoğunluğu Sünni Müslüman'dır.

Kökenleri

Pankisi'de Ichkeria Çeçen Cumhuriyeti ve Gürcistan bayrakları
Pankisi'den Çeçenler

Kistlerin geçmişi, anayurtları olan Güney Çeçenya'ya dayanır. Kistlerin ataları 1830'lar ve 1870'lerde Gürcistan'ın doğusundaki Pankisi Vadisine göç ettiler. Bir kısmı Tuşeti ve Kaheti bölgesine yerleşti. Bu halk Gürcistan'da Kistler (ქისტები) olarak adlandırıldı. Kistler, dil ve köken olarak Nah dillerini konuşan Çeçenlere ve İnguşlara yakın bir halktır, ama gelenek ve yaşam biçimi açısından Gürcistan'ın doğusundaki Dağlılara daha yakındırlar.

Kistler, Gürcistan'ın aynı kesiminde yerleşik, Kuzey Kafkas kökenli başka bir topluluk olan Batslar ile ilişkilidirler.

Coğrafi dağılım

Günümüzde Pankisi Vadisinde sekiz Kist köyü bulunmaktadır: Duisi, Jibahevi, Cokolo, Şua Halatsani, Omalo ve Birkiani. Oldukça küçük bir topluluk olan Kistler, komşu Çeçenya'dan son yıllarda göçen nüfusla birlikte daha büyük bir grup haline geldi.

Tarih

Kistlerin geçmişi hakkında kesin bilgiler yoktur. Onlardan ilk kez 1880'lerde Gürcü basınında söz edilmiştir.

Ünlü Gürcü şair Vaja-Pşavela, Aluda Ketelauri ile Konuk ve Ev Sabihi adlı yapıtlarında Kistler ile Hevsurluların 18 ve 19. yüzyıllardaki çatışmalarını ele alır.

İkinci Çeçen Savaşı sırasında Kistler, Çeçenistan'dan göç etmek zorunda kalan 7.000 kadar mülteciye kapılarını açmıştır.

Din

Kistlerin çoğunluğu Sünni Müslüman'dır. Pankisi Vadisi, Tuşeti ve Kaheti'de az sayıda Hristiyan Kist de vardır. Hristiyan Kistler, Gürcü Ortodoks kiliselerinde ibadet ederler. Hristiyan Kistler, Gürcistan Aziz Giorgi gününde yerel anlayışla Tetri Giorgoba bayramını kutlarlar.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abhazlar</span> Güney Kafkas halkı

Abhazlar Abhazya’da yaşayan Kuzeybatı Kafkasya halkı. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye’dedir. Türkiye’deki Abhazların ataları 19. yüzyılda diğer Kafkas halklarıyla birlikte Ruslar tarafından sürgün edilmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan ve Ukrayna’da da Abhaz nüfusu vardır. Kuzey Kafkasya’da yaşayan Abazalar ile Abhazların aynı kökenli olduğu kabul edilir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan tarihi</span>

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

Saingilo, Gürcistan’ın tarihsel Hereti bölgesinin doğu bölümüne verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Acaralılar</span>

Acaralılar, Gürcülerin Acara bölgesinde yaşayan etnografik bir koludur. 16 Temmuz 1921'de, tarihsel Acara topraklarını da kapsayan bölgede bölgenin müslüman karakterinden dolayı Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Günümüzde Acaralılar Acara Özerk Cumhuriyeti dışında, Gürcistan'ın değişik bölgelerinde yaşamaktadır. Ayrıca Türkiye'nin değişik bölgelerinde yerleşik olarak ve muhacir olarak gelip yaşayan Acaralılar bulunmaktadır.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">İnguşetya</span> Rusyaya bağlı federe cumhuriyet

İnguşetya, İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya halkları</span>

Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.

Gürcüce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Çoğunluğu Gürcistan'da olmak üzere yaklaşık 4.1 milyon kişi tarafından konuşulur. Gürcüce'nin konuşulduğu diğer ülkelerin başında Rusya, Türkiye, İran ve Azerbaycan gelir. Gelişmiş bir dil olan Gürcüce'nin yazılı dil geleneği, 5. yüzyıla değin uzanır. Gürcüce, coğrafi bölgelere dayalı olarak birçok diyalekti içerir. Standart Gürcüce ise Kartli diyalektinden gelişmiştir. Gürcüce'nin diyalektlerinin farklılıkları sesbilgisi, morfoloji, sentaks ve sözcüklere dayalıdır. Güney Kafkas dillerinden Megrelce, Lazca ve Svanca, Gürcüce'ye akraba dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Çeçence</span> Kuzeydoğu Kafkas dili

Çeçence, çoğunluğu Çeçenya’da ve başka ülkelerde yaşayan Çeçenlerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dilidir. Yaklaşık olarak 1.300.000 kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir.

Pankisi Vadisi veya Pankisi (პანკისი), Gürcistan'ın kuzeydoğu kesiminde bir vadidir. Rusya içindeki Çeçenya sınırına komşudur ve Kaheti bölgesinin Ahmeta ilçesi içinde kalır. Çeçenlerle akraba bir halk olan Kistlerin %75 i bu vadide yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Acara (tarihsel bölge)</span>

Acara, Gürcistan’ın tarihsel-coğrafik bölgelerinden biridir. Bu bölge, Acara Çayı (Acaristskali) vadisine yayılır. Günümüzde Acara Özerk Cumhuriyeti sınırları içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Batslar</span>

Batslar veya Batsbiler, Gürcistan'da, Nah dillerinden birini konuşan Kuzey Kafkas kökenli halk. Gürcistan'ın tarihsel bölgesi Tuşeti'de, Tsova Vadisinde yaşadıklarından dolayı Tsova-Tuşlar olarak da adlandırılır. Kuzey Kafkasya'dan 16. yüzyılda göç edip bu bölgeye yerleşmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar</span>

Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar, Çerkesler, Çeçenler ve Dağıstanlılar da dahil olmak üzere Irak'ta yaşayan Kuzey Kafkasya kökenli insanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Panduri</span>

Panduri, üç telli geleneksel Gürcü çalgısıdır. Özellikle Doğu Gürcistan'da Pşavi, Hevsureti, Tuşeti, Kaheti ve Kartli bölgelerinde yaygındır. Panduri genel olarak solo performanslar, güldürü oyunları, aşk şarkıları ve Gürcü dansında kullanılır.

Tarkan Taymurazoviç Batıraşvili, Irak ve Şam İslam Devleti'nin liderlerinden biri ve askeri komutanı olan Çeçen militan.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Gürcüleri</span>

Türkiye Gürcüleri, etnik Gürcü olan veya soyundan gelen Türkiye vatandaşları ve sakinlerini ifade eder. Bu topluluk iki farklı gruptan oluşur. Artvin ve Ardahan Gürcüleri bölgenin yerlileri iken Türkiye'nin diğer bölgelerinde yaşayan Gürcüler ise, Osmanlı sınırları içindeki Gürcü topraklarının 19. yüzyılda Rusların eline geçmesi üzerine, bu bölgeden gerçekleşen göçlerle ortaya çıkmıştır. Bu ikinci grup içinde Müslüman ve Katolik Gürcüler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Pankisi Vadisi krizi</span>

Pankisi Vadisi krizi, 2000'li yılların başında Gürcistan'da meydana gelen askeri boyutta siyasi krizdir. Gürcistan, Rusya ve ABD tarafından, Pankisi Vadisi'ndeki El Kaide tehditlerini bastırması için baskı altına alındı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmeta Belediyesi</span>

Ahmeta Belediyesi, Gürcistan'nın Kaheti bölgesinde bulunan belediyedir. Kaheti'nin ana şehri Akhmeta'dır. Akhmeta'nın batısında Düşeti ve Tianeti Belediyeleri, kuzeyinde Çeçenistan, doğusunda Telavi ve Dağıstan Belediyeleri ve güneyinde Sagarejo Belediyesi bulunmaktadır. Tarihi Tuşeti bölgesi Akhmeta Belediyesinde bulunmaktadır. Yüzölçümü 2.208 km² dir.