Kirmanşah (şehir)

Kirmanşah
کرمانشاه
Kirmanşah; کرمانشاه
	Kirmanşah Şehrin İran'daki konum
Ülke	İran
Eyalet	Kirmanşah
Şehristan	Kirmanşah
Rakım	1350 m
Nüfus 2005
• Toplam	1.350.665
• Kent	965.665
Zaman dilimi	UTC+03.30 (IRST)
• Yaz (YSU)	UTC+04.30 (IRST)
Alan kodu	0831

Kirmanşah (Farsça: کرمانشاە Kermanşah, Kürtçe: Kirmaşan), İran'ın batısında büyük çoğunluğunu Gorani nüfusun oluşturduğu Kirmanşah Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehirdir.

Kent, başkent Tahran'dan 525 km., Irak sınırına 120 km. uzaklıktadır.

İklim

Kermanşah iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	20,2	21,8	28,4	33,7	38,5	43,0	44,1	44,0	40,4	34,4	28,4	25,4	44,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	6,5	8,9	14,3	19,7	25,8	33,3	37,8	37,0	32,5	25,0	16,7	9,7	22,3
Ortalama sıcaklık (°C)	0,6	2,5	7,7	12,7	17,6	23,6	28,2	27,2	22,4	16,0	8,9	3,5	14,2
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−4,3	−3	1,2	5,1	8,2	11,4	16,1	15,4	10,6	6,4	1,8	−1,7	5,6
En düşük sıcaklık (°C)	−24	−27	−11,3	−6,1	−1	2,0	8,0	8,0	1,2	−3,5	−17	−17	−27
Ortalama yağış (mm)	67,1	62,9	88,9	69,9	33,7	0,5	0,3	0,3	1,3	29,2	54,3	70,3	478,7
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi^[1]

Tarih

Tarih öncesi devirlerde de yerleşim bulunan kent, modern anlamda Sasaniler tarafından kurulmuştur. Sasaniler devrinde burada vali olan IV. Behram'ın unvanı olan (Kirman-şah) ismini olan kent, Sasani hükümdarları için sayfiye yeri olarak kullanılırdı. Kent, I. Ardeşir devrinde yerel Gorani aşiretleriyle iki yıl süren savaşlara sahne oldu. Şehir, bundan sonra M.S. 380 yılına kadar yarı bağımsız olan Gorani devleti tarafından yönetildi.

Kirmanşah, M.S. 640 yılında Araplar tarafından fethedilmiştir. 11. yüzyılda Selçuklu yönetimi altında, Batı İran'ın büyük bir kültür ve ticaret merkezi olmuştur. Safeviler devrinde savunması güçlendirilen şehir, Kaçarlar devletinin Feth Ali Şah Kaçar (1797-1834) döneminde, Osmanlı saldırılarına dirense de fazla karşı koyamamıştır. Şehir, 1723-1729 ve 1731-1732 yıllarında iki dönem arasında Osmanlılar tarafından yönetilmiştir.

I. Dünya Savaşı sırasında 1915 yılında Türk ordusu tarafından alınan kent, 1917 yılında kurtulmuştur. Kermanşah, Kaçar hanedanı zamanındaki 1906 devriminde ve Pehlevi dönemindeki İran Devrimi'nde önemli bir rol oynadı. İran-Irak Savaşı sırasında çok zarar gören kent savaştan sonra toparlansa da hala savaşın izlerini silememiştir.