Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.
Antik Çağ, antik tarih ya da İlk Çağ, insanlık tarihinin başlangıcından erken dönem Orta Çağ'a kadar uzanan zaman dilimindeki belirgin kültürel ve siyasi olayları konu alır. Her ne kadar bitiş tarihi olan erken Orta Çağ büyük oranda göreceli olsa da, çoğu Batılı akademisyenler Batı Roma İmparatorluğu'nun 476'daki çöküşünü antik Avrupa tarihinin sonu olarak tanımlarlar. Antik tarih için kullanılan bir başka terim de antikitedir (antiquity). Yine de bu terim (antikite) daha çok Antik Yunan ve Antik Roma uygarlıklarını özel olarak tanımlamakta kullanılmaktadır.
Ak Hun İmparatorluğu, dördüncü yüzyılın başlarında Isığ Gölü çevresinde Avarlar'a bağlı yaşarlarken bu yüzyılın ikinci yarısında Maveraünnehir'e ve Toharistan'a yayılmış Türk devleti. Hükümdarlık 5. yüzyılda Heftal denilen aileye geçtiğinden Eftalitler olarak da bilinirler.
Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.
Kuşanlar, Hindistan’ın kuzeyinde M.Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısında hüküm sürmüş bir hanedan. Batılı kaynaklarda Sogdiana ve Bactria, Çin kaynaklarında ise Tai Hsia diye adlandırılan, bugün Afganistan'ın kuzey kesiminde Ceyhun Irmağı ile Hindukuş Dağları arasında kalan bölgenin Orta Asya kavimleri istilası sonucunda, M.Ö. 3. yüzyılda kurulmuş olan Grek Baktriya Krallığı çökmüş ve yerine M.S. 1. yüzyılda yerli kayıtlara göre Kuşan, Çin kaynaklarına göre ise Ta-Yüeh-chih adında kurulan devlettir. Kuşanlar, Yüeçi Konfederasyonun beş bölümünden biriydi, ve yüksek ihtimalle İrani veya Tohar, Ön Hint-Avrupalı Kansu'dan göç eden ve eski Baktriya'ya yerleşen göçebe insanlardır. Kuşanlar ilk dönemler muhtemelen idari işlerde Yunancayı kullanıyorlardı, ancak kısa sürede Bactrian dilini kullanmaya başladılar. Kurucu hanedanın Türk kökenli olduğuna dair çeşitli iddialar da vardır. Öyle ki bir Keşmir tarihçisi olan Kalhana’nın Rajatarangini’sinde zikredilen “Turushkanvaya” ismidir. Grandhara bölgesinde Türk asıllı krallar olduğundan bahseder.
Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).
Ajanta Mağaraları, Hindistan'ın Maharashtra eyaleti, Aurangabad bölgesinde yer alır. Mağaralar, M.Ö. 2. yüzyıldan M.S. 480 ya da 650 yılına kadar tarihlendirilmektedir. Bölgede yaklaşık 30 Budist kaya mezarı yer almaktadır. Mağaralar, antik Hint sanatının en iyi örneklerindendir. Bölgede, jest ve mimiklerin kullanıldığı çizimler ve oymalar bulunmaktadır. UNESCO'ya göre, bunlar Budist dini sanatının başyapıtlarıdır ve Hint sanatını etkilemiştir. Mağaralar iki aşamalı olarak inşa edilmiştir, ilk grup M.Ö. 2. yüzyıldan başlamaktadır, ikinci mağara grubu ise eski hesaplara göre M.S. 400-650 ya da Walter M. Spink'e göre 460-480 gibi kısa bir aralıkta inşa edilmiştir. Site, Hindistan Arkeolojik Araştırması tarafından korunan bir anıt olup, 1983'ten beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.
Ellora, dünyanın en büyük kaya-oyma-manastır-tapınak mağaraları komplekslerinden biridir ve Hindistan'ın Maharashtra kentinde yer alan bir UNESCO Dünya Mirası'dır. Sit alanı M.S. 600-1000 dönemine ait Budizm, Hinduizm ve Jainizm anıtlarını ve kaya resimlerini barındırmaktadır. Ellora'daki 16 numaralı mağara, dünyadaki en büyük monolitik kaya kazısı özelliğini göstermektedir. Buradaki Kailaşa Tapınağı, Şiva'ya adanmış araba biçimli bir anıt özelliğindedir. Kailasha Tapınağı kazısında iki büyük Hint destanı olan Vaishnavizm, Shaktizm destanlarını özetleyen tanrı, tanrıçalar ve mitolojik çizimleri de barındırmaktadır.
Nalanda, Hindistan'daki antik Magadha Krallığında, Mahavihara olarak ilan edilen büyük bir Budist manastırıydı. Site, Patna'nın yaklaşık 95 kilometre güneydoğusunda, Bihar Şerif kasabası yakınlarında yer almaktadır ve M.Ö. 7. yüzyıldan M.S. 1200'e kadar bir öğrenme merkezi idi. 2016 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.
Türk Şahileri, MS 7. ila 9. yüzyıllarda Kabil ve Kapisa'dan Gandara'ya kadar hüküm süren Batı Türk veya Türk-Eftalit kökenli bir hanedandı. Halaç etnik kökenine de sahip olabilirler. Gandara bölgesi, doğuda Keşmir krallığı ve Kanauj krallığı ile sınırında olabilir. 560'lardan itibaren Batı Türkleri, Transoksonya'dan yavaş yavaş güneydoğuya doğru genişlediler ve Baktriya ve Hindukuş bölgesini işgal ederek büyük ölçüde bağımsız yönetimler oluşturdular. Türk Şahileri, Tokaristan Yabgularının siyasi bir uzantısı olabilir.
Kidaritler veya Kidara Hunları, 4. ve 5. yüzyıllarda Baktriya'yı ve Orta Asya ile Güney Asya'nın bitişik bölgelerini yöneten bir hanedandır. Kidaritler, Hindistan'da Huna ve Avrupa'da Hiyonlar olarak topluca bilinen bir halk kompleksine aittir. 5. yüzyıl Bizans tarihçisi Priscus onlara Kidarit Hunları ya da "Kidarit olan Hunlar" adını vermiştir. Huna / Xionite kabileleri, tartışmalı da olsa, benzer bir dönemde Doğu Avrupa'yı fetheden Hunlarla sıklıkla bağlantılıdır. Yaklaşık bir yüzyıl sonra yerini alan Akhunlardan farklılardır.
Kuşitler veya Kuş Krallığı, Sudan ve Güney Mısır'ın Nil Vadisi'nde yer alan Nübye'de kurulmuş eski bir krallıktır.
Kangju Orta Asya'da eski bir krallığın Çince adıydı ve bu krallık birkaç yüzyıl boyunca Yüeçiler'den sonra Mâverâünnehir'deki ikinci en büyük güç olmuştur. Kangju halkı olan Kāng'lar Hint-Avrupalı yarı göçebe bir halktı, İranlı Soğdlar veya kendileriyle yakından ilişkili olan diğer Asii halkları ile özdeşleştirilmişlerdir.
Kara Tepe, Orta Asya'daki Bactria bölgesinde, Güney Özbekistan'daki Tirmiz şehrine yakın Termez vahasında bulunan bir Budist arkeolojik sit alanıdır. Sit alanının temelleri 1. yüzyıla dayanır. Bölgede bulunan sikkelerden ulaşılan sonuçlara göre 5. yüzyılda Kuşan-Sasani istilası ile karşılaşmadan önce, 3. ve 4. yüzyıllarda Kuşan İmparatorluğu döneminde altın çağını yaşamıştır.
İran Hunları terimi bazen dördüncü ve yedinci yüzyıllar arasında Afganistan'da ve komşu bölgelerde yaşayan ve kuzeybatı Hindistan'a kadar genişleyen bir grup farklı kabile için kullanılır. Kabaca Hunalara karşılık gelirler. Ayrıca Sasani İmparatorluğunun kuzeydoğu sınırlarını tehdit ettiler ve Şahların onlara karşı eksik belgelenmiş birçok kampanya yürütmesine neden oldular.
Yueban veya Yuyeban — Hun boylarından biri. 160-490 yıllarında Yuebanların "Yueban Devleti" diye devletleri mevcut olmuştur.
1974 Hindistan çiçek hastalığı salgını, 20. yüzyılın en kötü çiçek hastalığı salgınlarından birisi olarak adlandırılmaktadır. Salgında 188,000 kişi enfekte olmuş ve 31,000 Hint ise hayatını kaybetmiştir. Hindistan salgın sırasında, dünyadaki çiçek hastalığı vakalarının %86'sından fazlasına sahipti.
Balalık Tepe, eski Baktriya, modern Özbekistan'da, birçok duvar resminin bulunduğu bir Orta Asya arkeolojik alanıdır. Burası, soylu bir Ak Hun klanına ait küçük, müstahkem bir malikanenin bulunduğu yerdi. Genellikle Dilberjin'deki tablodan biraz daha geç bir döneme, MS 5. yüzyılın sonlarından MS 7. yüzyılın başlarına, veya MS 6. yüzyılın sonundan MS 7. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir. Balalık Tepe'deki resimler Acına Tepe ve Kafir-kala'yı da kapsayan "Tokharistan okulunun" bir parçasıdır. Bunların ardından kronolojik olarak Soğd sanatı Pencikent gelmektedir.
Zunbiller, aynı zamanda Zhunbil veya Zabulistan'ın Rutbilleri, günümüzün güney Afganistan bölgesinde Hindukuş'un güneyinde bir kraliyet hanedanıydı. MS 680'den MS 870'deki Saffarid fetihlerine kadar hüküm sürdüler. Zunbil hanedanı, Ak Hun İmparatorluğu'nu Kâbil'deki başkentinden yöneten Türk Şahi hükümdarının ağabeyi Rutbil tarafından kuruldu. Tarikh al-Tabari ve Tarikh-i Sistan gibi Arap kaynaklar Zunbillerin hizmetlerinde Türk birliklerinin bulunduğunu belirtmektedir.
Hingila Mührü, Orta Asya'nın güneyindeki Baktriya bölgesine ait tarihi bir mühürdür. Mühür yakın zamanda Pierfrancesco Callieri ve Nicholas Sims-Williams tarafından yayınlandı. Şu anda Bay A. Saeedi'nin (Londra) özel koleksiyonundadır. Kurbanov bunu önemli bir Ak Hun mührü olarak görüyor. Aynı zamanda Kidaritler ve Ak Hunlar arasında bir ara madde olarak kabul edilmiştir.
Ki-ra-da, MS 335-345 arasında hükmetti.)[1] modern bilim insanları tarafından kuzeybatı Hindistan'daki Gandhara bölgesinde Kidarite Hunlarının bilinen ilk hükümdarı olarak kabul edilir.[2]
)