İçeriğe atla

Kinzi Kalesi

Koordinatlar: 41°03′49″K 42°22′33″D / 41.06361°K 42.37583°D / 41.06361; 42.37583
Kinzi Kalesi
ქინძის ციხე (kindzis tsihe)
Harita
Diğer ad(lar)Bağdaşan Kalesi
Kinzodamal Kalesi
Genel bilgiler
DurumHarabe
TürKale
KonumBağdaşen, Ardahan
Koordinatlar41°03′49″K 42°22′33″D / 41.06361°K 42.37583°D / 41.06361; 42.37583
TamamlanmaOrta Çağ
Yükseklik
MimariGürcü mimarisi
Teknik ayrıntılar
MalzemeTaş, kireç harcı

Kinzi Kalesi veya Kindzi Kalesi (Gürcüce: ქინძის ციხე), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün kuzeybatısında Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1] Günümüzde Bağdaşen köyü sınırları içinde bulunduğu için "Bağdaşan Kalesi" veya "Kinzodamal Kalesi" olarak da adlandırılmaktadır.[2]

Tarihçe

Kinzi Kalesi veya Kindzi Kalesi, Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde yer alan Kindzotamali köyünün kalesiydi. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre o tarihte Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesinde Tamali (Damal) adını taşıyan iki köy bulunuyordu. Kinzi Kalesi'nin kuzeybatısında bulunan Tamali köyünde 9 hane yaşıyordu. Kalenin güneydoğusunda bulunan Tamali köyü, muhtemelen diğerinden ayırt edilebilmesi için Osmanlı tahrir defterinde "Kinzdamal" (رباط كنزدمال) adıyla kaydedilmiştir. Kinzdamal köyünde 45 Hristiyan hane bulunuyor ve nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[3] Kinzi Kalesi'nin ne zaman inşa edildiği bilinmektedir. Bununla birlikte kuzey duvarı ve burçları üzerindeki tepe mazgallarının Orta Çağ'dan kalma Şeytan Kalesi ve Kurt Kale tepe mazgallarıyla benzer yapıda olması, bu kalenin de aynı dönemde inşa edildiğini düşündürmektedir.[4] Kinzi Kalesi Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim Gürcüce bir kelime olan "Kindzi" (ქინძი) kişniş anlamına gelir.[5] Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan sancağını gezen Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli, Kürtlerin yaşadığı Kinzotamal köyünde büyükçe bir kalenin bulunduğunu ve duvarlarının neredeyse tamamen sağlam kalmış olduğunu yazmıştır.[6]

Mimari

Kinzi Kalesi, Ardahan ve Artvin illerinin sınırında yer alan Bilbilan Yaylası'nın doğusunda, yaklaşık 2200 metre yükseklikte, küçük bir tepe üzerinde inşa edilmiştir.[7] Kalenin inşasında irili ufaklı taşlar ve kireç harcı kullanılmıştır. Kinzi Kalesi'nin inşa edildiği yer geniş bir alan (52 x 45 m) kaplamaktadır. Günümüze kalan duvarlarının yüksekliği 25-30 metreyi bulur. Düzgün bir planı olmayan kalenin yarım daire biçiminde üç kulesi bulunmaktadır. Güneyden ulaşılan kalenin güney duvarının bazı kısımları yıkılmıştır. Kinzi Kalesi, ilk inşa tarihinden itibaren onarılıp korunmuştur. Nitekim Osmanlı döneminde de onarılmış olduğu duvar örgüsünden anlaşılmaktadır. Kalenin batı duvarının birkaç metre önünde kuzey-güney yönünde konumlanan bir duvar kalıntısı bulunmaktadır. Bu duvarın uzunluğu 10,90 metre, yüksekliği 2,80 metredir.[1][8]

Kaynakça

  1. ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 121. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
  2. ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 62 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
  3. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 411, III. cilt (1958), s. 509, 515". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  4. ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 63 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
  5. ^ "ქინძი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 12 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-0-9535878-3
  6. ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  7. ^ ""Kinzi Kalesi" - Neredekal.com". 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  8. ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 62-63 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akçakale, Çıldır</span>

Akçakale, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çakırkoç, Posof</span>

Çakırkoç, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıçatak, Ardahan</span>

Çamlıçatak, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akyaka, Ardahan</span>

Ağzıpek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ölçek, Ardahan</span>

Ölçek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bağdaşen, Ardahan</span>

Bağdaşen, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Altaş, Ardahan</span> Ardahan köyü

Altaş, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Mağlisa, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'deki bir tepe ve bu tepedeki yapı kalıntılarıdır. Mağlisa Dağı olarak da bilinen yer, günümüzde Hanak ilçesine bağlı Binbaşak köyünün sınırları içinde bulunmaktadır. Gürcüce bir kelime olan "mağlisa" (მაღლისა), yüksek anlamındaki "mağali" (მაღალი) kelimesinden türemiş olup "yüksek yer" veya "yüksek yere ait" anlamına gelir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Muriana Kilisesi, Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Bu yapı, ortdan kalkmış olan ve yöre halkı tarafından "Muriana" olarak adlandırılan köyün kilisesiydi.

Mglivani Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyüne atfen bu adla anılır. Mglinavi Kalesi ve Kırnav Kalesi olarak bilinir.

Tetrtsihe Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Petre-Pavle, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Komki olan Tepeler köyünün sınırları içinde eski bir köy ve bu köye ait kalıntılardır.

Akameti Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Şadevani olan Çatalköprü köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Ortadan kalkmış olan Akameti köyünün kilisesi olduğu için bu adla anılmaktadır.

Uri Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Uri köyünün bugünkü adından dolayı Altaş Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kilisesi</span> Ardahan Posof Çakırkoç Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Mere Kilisesi Gürcüce: მერეს ეკლესია), tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye kesiminde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Mere Kalesi'nin yakınındaki kilise, Mere Kalesi Kilisesi olarak da bilinir.

Tuya Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye'de kalan bölümünde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Caki olan Yurtbekler köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.