İçeriğe atla

King Adası, Alaska

Koordinatlar: 64°58′K 168°05′B / 64.967°K 168.083°B / 64.967; -168.083
King Adası
İngilizce King Island
İnyupikçe Ugiuvak
Harita
Coğrafya
Koordinatlar
DeniziBering Denizi
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
Demografi
Etnik grup(lar)İnyupikler
King Adası sakinleri, 1887
King Adası evleri, 1892
King Adası, 1978
King Adası kayakları, 1892
İnyupik erkeği, King Adası, 1906
Dövmeli (kakiñiq) İnyupik kadınları, King Adası, 1910
King Adası İnyupikleri fildişi oyarken, Nome yakınları, Eylül 1949

King Adası (İnyupikçe : Ugiuvak), Bering Denizinde Alaska anakarasının batısında bulunan Amerika Birleşik Devletlerine bağlı ada.

Cape Douglas'ın 64 km batısında bulunan adanın tepesi siste güçlükle görülebilir. Ada yaklaşık 1.6 km genişliğindedir.

Ukivok adlı terkedilen köy 1978 yılında görüntülenebildi. Yamacın altındaki büyük beyaz bina Kızılderili İşleri Bürosuna (BIA, Bureau of Indian Affairs) bağlı okul binasıdır.

Tarih

James Cook tarafından 1778 yılında keşfedildi ve partisindeki Lt. James King adlı kişiye ithaf edildi.[1]

1937 yılında 190 kişi, 45 ev, bir Katolik kilisesi ve bir okul bulunuyordu.[1]

Halk

Bir zamanlar kendilerini Aseuluk olarak adlandıran yaklaşık 200 kişilik İnyupik grubunun kışlık eviydi.

Kışın ada ve çevresinde mors ve fok avlarlar, yazın Nome'ye dönerlerdi. 1970 yılında bütün yıl kalmak üzere Nome'ye taşındılar. 2005 ve 2006 yıllarında National Science Foundation (NSF) tarafından adaya yerlilerin geri getirilmesi projesi başlatıldı.[1]

Bugün Nome'de ayrı kimliklerini King Island Native Community adı altında korumaya çalışıyorlar.[1]

King Adası şivesinin İnyupikçenin şiveleri arasındaki yeri :

  • İnyupikçe (geniş anlamda)
    • Seward Yarımadası İnyupikçesi (İngilizce Seward Peninsula Inupiaq)
      • Bering Boğazı İnyupikçesi (Bering Strait Inupiaq)
        • Diomede şivesi (Diomede subdialect)
        • Wales İnyupikçesi (Wales subdialect)
        • Ukiuvaŋmiut (King Island subdialect)
      • Qawiaraq İnyupikçesi (Qawiaraq, Kawerak)
        • Batı Qawiaraq İnyupikçesi (Teller subdialect, Qawiaraq proper)
        • Doğu Qawiaraq İnyupikçesi (kendilerince Iġałuiŋmiut; İngilizce Fish River subdialect)
    • İnyupikçe (dar anlamda)
      • Malimiut
        • Kotzebue şivesi
        • Kobuk şivesi
      • Kuzey Alaska İnyupikçesi
        • Tikiġaġmiut İnyupikçesi
        • North Slope İnyupikçesi
        • Nunataaġmiut İnyupikçesi (Anaktuvuk Geçidi)
        • Uummarmiut İnyupikçesi (Kanada)

Avcılık

King Adası İnyupiklerinin gözde avı Pasifik morsu (aiviq, Odobenus rosmarus divergens) olup avı kıyıda ya da denizdeki buz üzerinde eskiden geleneksel olarak qayaq adı verilen üstü kapalı kayıkla zıpkın ve mızrak kullanarak yapılır ve umiak adı verilen geniş büyük kayıklarla taşınırdı. Bugün ise dıştan motorlu alüminyum teknelerle ve tüfekle yapılmaktadır. 12 yaşlarında genç bir avcının ilk avı mors yavrusu olur ve bunu köyün en yaşlılarından birine hediye eder. Mors, günümüzde de King Adası sakinlerinin en değerli avlarıdır. Yılda yaklaşık 40 mors avlanır. Adada yaşları 30 ilâ 80 olan 30 kadar mors avcısı bulunur.[2]

Geçmişte King Adasında hayatta kalmanın koşulsuz gereği olarak genç yaşlı bütün avcı erkeklerin kendi kayağı vardı ve kayak malzemesini aktif avcılar getirir, yapım işini de yalnızca avlanmayı bırakan yaşlı erkekler üstlenir ve kayak sahibinin ölçülerine uygun olarak boy, kilo, kol uzunluğu, dirsekten parmak uçlarına kadarki uzunluk, parmak ucundan diğer parmak ucuna kadarki uzunluk gibi ölçülere ve taşıyacağı zıpkın gibi silahlara göre ölçüp biçer yapardı.[3]

ANCSA Yapılanması

Adada, 1971 Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası gereği kurulan Alaska Yerli Bölge Şirketlerinden Bering Straits Native Corporation yerli bölge şirketine bağlı King Island Native Corporation adlı yerli şirketi 1973 yılında kurulmuştur ve bugün 206 hissedarı bulunmaktadır. Şirket arazinin 115.200 dönümlük hakkına sahiptir. Yerüstü kaynakları köy şirketine, yeraltı kaynakları ise bölge şirketine aittir.[1]

Dipnotlar

  1. ^ a b c d e "King Island Local Economic Development Plan 2010-2014" (PDF). 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2010. 
  2. ^ Jessica I. Cardinal (2005), Pacific Walrus Management in a World of Changing Climate: Experiences and Observations from King Island Walrus Hunters[]
  3. ^ "Alaska Native Collections : Kayak (model)". 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikler</span> Alaskanın kuzey ve kuzeybatısında yaşayan, İnuit kolundan olan bir Eskimo halkı

İnyupikler, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kuzey ve kuzeybatısında yaşayan İnuit kolundan bir Eskimo halkıdır. Alaska'daki tek İnuit halkı olduğu için Alaska İnuitleri adı da verilmektedir. Kendilerini iñuk («insan») kelimesi ile -piaq («gerçek») ekinden türettikleri Iñupiaq adıyla ifade ederler. Dillerini ise Iñupiatun olarak adlandırırlar. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska yerlileri içinde 25.000 nüfuslu Yupiklerden sonra 15.700 kişilik nüfuslarıyla ikinci en büyük halktır ve ancak 2.144 kadarı dilini konuşabilmektedir. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı %42'lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da %20'lik oranla İnyupikler çeker. Şamanist inançlı avcı ve toplayıcıdırlar. Kültürel açıdan deniz sahiline yakın yaşayıp balina, fok, mors gibi deniz memelilerini avlayan Taġiuġmiut ile denizden uzak içbölgede rengeyiği avlayan Nunamiut olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Bazen, iki ayrı dil ve halk olarak ele alındığı da olur ve Seward Yarımadasındakiler Qawiaraq adıyla, North Slope ile Northwest Arctic ilçelerindekiler ise Inupiaq adı altında toplanır. İnyupiklerin Kanada'da yaşayan ırkdaşları (Uummarmiut) siyasi ve idari kaygılarla Batı Kanada İnuitleri ile birlikte Inuvialuit adı altında toplanırlar. Eskimolar içinde en uzun boylular Kuzey Alaska'daki İnyupiklerdir ve Kanada İnuitlerinden 10 cm daha uzundurlar. Kobuk İnyupikleri doğu komşuları ve ticari ortakları olan Atabasklardan Koyukon Kızılderilileriyle sınır bölgelerinde evlilik de yapmışlardır. Beyaz Avrupalıların kültürleriyle en geç tanışan Eskimolar 1890 yılından sonra Hristiyanlıkla tanışan Kuzey Alaska İnyupikleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikçe</span>

İnyupikçe ya da İnyupik dili, Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da İnyupiklerin konuştuğu İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 15.700 kişilik nüfustan 2.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Point Hope, Alaska</span>

Point Hope, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir.

<span class="mw-page-title-main">Savoonga, Alaska</span>

Savoonga, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area ilçesine bağlı St. Lawrence Adasının ikinci büyük şehri. 2000 sayımına göre nüfusu 643 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Nome Census Area</span>

Nome Census Area, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından Yupik ve İnyupiklerlerce meskun olan bir sayım bölgesi. Örgütlenmemiş borough olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri geçmişte Nome Altına Hücumu hareketinin yaşandığı Nome'dir.

<span class="mw-page-title-main">Nome, Alaska</span>

Nome, Amerika Birleşik Devletleri'nde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinin en gelişmiş şehri. Seward Yarımadasının güneyinde Norton Sound'un kuzeyinde yer alan sahil kasabasıdır. 1899-1909 yıllarında Nome Altına Hücumu hareketi sırasında 9 Nisan 1901 tarihinde kurulmuştur. 2010 sayımına göre nüfusu 3.598 kişidir. Nome ismini İngilizce'de 'isim' anlamına gelen 'name' kelimesinin yanlış okunması ve Nome olarak kaydedilmesiyle almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Wales, Alaska</span>

Wales, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının batı ucunda yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 145 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Brevig Mission, Alaska</span>

Brevig Mission , Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının güneybatısında yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 388 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Teller, Alaska</span>

Teller, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının güneybatısında ve Nome şehrinin 116 km kuzeybatısında yer alır. 2009 sayımına göre nüfusu 269 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Council, Alaska</span>

Council, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şimdi terkedilmiş olan hayalet kasaba. Seward Yarımadasının güneybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Mary's Igloo, Alaska</span>

Mary's Igloo, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şimdi terkedilmiş olan hayalet kasaba. Seward Yarımadasının batısında Nome şehrinin kuzeydoğusunda Teller şehrinin ise 65 km güneydoğusunda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Elim, Alaska</span>

Elim, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının güneyinde Norton Sound'un kuzeyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Koyuk, Alaska</span>

Koyuk, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının güneydoğusunda Norton Sound'un kuzeyinde yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 330 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">White Mountain, Alaska</span>

White Mountain, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının güneyindeNorton Sound'un kuzeyinde yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 203 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Shishmaref, Alaska</span>

Shishmaref, Amerika Birleşik Devletleri'nde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şehir. Seward Yarımadasının kuzeybatısında yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 563 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Solomon, Alaska</span>

Solomon, Amerika Birleşik Devletleri'nde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde şimdi terkedilmiş olan hayalet kasaba. Nome şehrinin yakınlarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Diomede Adası</span>

Küçük Diomede Adası, Bering Denizinde Alaska anakarasının batısında bulunan Amerika Birleşik Devletlerine bağlı ada.

<span class="mw-page-title-main">Golovin, Alaska</span> ABDnin Alaska eyaletindeki bir şehir

Golovin, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Nome Census Area sayım bölgesinde Yupik ve İnyupik Eskimolarınca meskun olan şehir. Seward Yarımadasının güneydoğusunda Norton Sound'un kuzeyinde yer alır. 2010 sayımına göre nüfusu 156 kişidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.