İçeriğe atla

Kilis Emirliği

Makale serilerinden
21 saçaklı Mezopotamya güneşi)
Halk
Popülasyon
Tarih
  • Kürt Tarihi
Kültür
Orta Çağ
Modern Tarih
Dil
Din

Kilis Emirliği (Kürtçe: Mirektiya Kilise) 1264 yılında Eyyubi hanedanının dağılmasına kadar Kilis ve Halep bölgelerini yöneten bir Kürt emirliğiydi . Bu beyliğin yöneticileri, en büyük Yezidi filozoflarından ve en önemli veli şahsiyetlerinden biri olan Şeyh Fakhraddin'in torunlarıdır. Bu beyliğin ana dini Yezidilik idi.[1][2][3][4]

Tarih

Menşei

Kilis hükümdarları Şeyh Fakhraddin'in oğlu Şeyh Mend'in soyundandır . 13. yüzyılın başında. Kendisi de Kürt olduğu düşünülen Selahaddin Eyyubi'nin Eyyubi hanedanı ile olan iyi ilişkileri nedeniyle beyliğin başına Şeyh Mand getirildi. Şeyh Mend, daha sonra Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı ve Halep ve Şam'dan bugünkü Türkiye'de Kilis, Maraş'a kadar uzanan bölgelerde “Şehzadeler Prensi” olarak anıldı.[3][4]

Yönetim

Eyyubi hanedanı 1260 civarında çöktüğünde, Memlükler Mend Kasım'ı emirliğin hükümdarı olarak atadılar. Memlükler nihayetinde İzzeddin'e olan desteklerini değiştirdiler, ancak Memluk desteğiyle Kasım'ı iktidardan uzaklaştırmakta başarısız oldu. Osmanlı Padişahı I. Selim imparatorluğunu genişletip bölgeyi fethettiğinde Mend Kasım'dan destek aldı. Ancak Kasım, İstanbul'u ziyareti sırasında Halep Valisi Karaca Bey ve İzzeddin'den Kasım'ın Kilis'e dönmesi durumunda olası bir karışıklık hakkında bir rapor alması üzerine Padişah tarafından idam edildi. Kasım'ın oğlu Canpolat, padişaha yıllarca hizmet ettikten sonra 1515'te Kilis'i yönetme hakkını elde etmeyi başardı[5] ve 1572'de vefatına kadar yönetti. Oğlu Hüseyin, emirliği Halep'e doğru genişletmeyi başardı, ancak cinayetle suçlandıktan sonra yerel paşa tarafından idam edildi. Emirlik daha sonra Hüseyin'in amcasının ölümü nedeniyle rakiplerine karşı intikam kampanyasına girişen yeğeni Ali tarafından yönetildi. Böylece Osmanlılar, 1610'da idam edildiği Konstantinopolis'e kaçmak zorunda kalan Ali'yi çıkarmak için bir ordu gönderdi.[2]

Bilgi eksikliğine rağmen Ali'nin yandaşları bölgede kalmış ve 1613-1690'lar arasında özellikle eşkıyalık yapan Okçu İzzeddinli aşiretinin başına bela olmuşlardır.[2]

Canbolatoğulları

Canbolat'ın soyundan gelenlere 'Canbolatoğulları' adı verilir ve 1630'da Lübnan'a kaçarlar. Dürzi Canblatt ailesi bu ailenin torunlarıdır.[6] Jumblatt ailesi Lübnan tarihinde önemli bir ailedir ve halen Lübnan siyasetinin içinde yer almaktadır.[7]

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim tarafından çevrildi. Van: Sîtav. 2016. s. 248. ISBN 9786056652011. OCLC 984148348. 
  2. ^ a b c Soyudoğan (September 2015). "Tribal Bandistry in Ottoman Ayntab (1690-1730)". Bilkent University: 39-42. 
  3. ^ a b "Das Fürstentum von Kilîs – Êzîpedia" (Almanca). 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021. 
  4. ^ a b "mythos-und-legende-der-sex-mend-und-das-symbol-der-schlange". yumpu.com (Almanca). 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021. 
  5. ^ Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey. IV. Pindar Press. 1990. s. 114. ISBN 9781904597797. 
  6. ^ "Canbolatoğullari". TDV İslâm Ansiklopedisi. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  7. ^ Dictionary of Modern Arab History: An A to Z of Over 2,000 Entries from 1798. Routledge. 1998. s. 219. ISBN 9780710305053. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Said İsyanı</span> 1925te Şeyh Said tarafından başlatılan isyan

Şeyh Said İsyanı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde merkezî yönetime karşı girişilen, geniş çaplı, Kürt ve Zaza aşiretlerin destek verdiği Kürt milliyetçisi ve hilâfet taraftarı ayaklanma.

<span class="mw-page-title-main">II. Gıyâseddin Keyhüsrev</span> 1237–1246 yılları arasındaki Anadolu Selçuklu sultanı

II. Gıyaseddin Keyhüsrev, 1237-1246 arasında Anadolu Selçuklu Sultanı.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Ramazanoğulları Beyliği</span> Türk beyliği

Ramazanoğulları Beyliği, XIV. yüzyılda Misis ve Adana yöresinde kurulmuş bir Anadolu beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Said</span> Nakşibendi tarikatı şeyhi ve Şeyh Said İsyanının baş lideri (1865–1925)

Şeyh Said, Zaza asıllı Kürt Nakşibendi tarikatı lideri. Şeyh Said İsyanı'nın elebaşıydı. Cumhuriyet'in ilanına ve reformlarına karşı çıkarak şeriat isteğiyle dönemin hükûmetine karşı silahlı isyanda bulunmuş, bunun üzerine 1925 yılında yargılanmış ve ardından idam edilmiştir.

Bedir Fırat, Kürt asıllı Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu'l-Vefa el-Bağdadi</span>

Ebu'l-Vefâ el-Bağdâdî, el-Kâkes veya el-Kürdî lakaplarıyla da bilinen Ebu'l-Vefâ Tâcü'l-Ârifîn Seyyid Muhammed bin Muhammed Arîz el-Bağdâdî, Vefâ'îyye tarikâtının kurcusudur. Menâkıbnâme'sinde Ali el-Mûrtezâ'nın soyundan bir seyyid olduğu kaydedilmiştir.

Milli aşireti, Türkiye'nin büyük Kürt aşiretlerinden birisidir. Milli aşiretinin daha yaygın olarak kullanılan adları Milan, Millayi, Milanlu, Milanli gibi isimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hasnaviler</span> Kürt devleti

Hasneviler ya da Hasanveyhiler, 959 - 1015 yılları arasında bugünkü İran'ın Şehrizor, Dinaver, Hamedan, Nihavend ve Ahvaz gibi bölgelerde hüküm sürmüş Barzikani Aşireti mensuplarınca vücuda getirilen Kürt beyliği. İsmini emirliğin kurucusu olarak kabul edilen Hasanveyh b. Hüseyin el-Berzikanî el-Kürdî'den almıştır.

Kürt İstiklâl Komitesi, Kürt aşiret ve nüfuz sahiplerinin kurmuş olduğu, hedef olarak bağımsız bir Kürdistan seçilen Kürt gizli örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Kubadoğulları Emirliği</span> İkinci dönem Anadolu Türk beyliği

Kubadoğulları Emirliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışını takiben Samsun, Ladik ve Kavak çevresinde kurulan bir Türkmen emirliği. Canik beylikleri içerisinde değerlendirilen Kubadoğulları, Osmanlı Devleti ile Samsun'un hakimiyeti konusunda sıkça karşı karşıya gelmiştir.

Canbolatoğlu Ali Paşa, Celali isyanları'nda isyana önderlik etmiş kişilerdendir. Ali Paşa' nın atası olan Canbolad Bey, Yavuz Sultan Selim zamanında Kilis tarafına yerleştirilerek burası kendisine yurtluk olarak verilmiştir. Ali Paşa, amcası Hüseyin Paşa'nın Halep beylerbeyliğine getirilmesinden sonra Kilis beyliği görevine geldi. Hüseyin Paşa, Yusuf Sinan Paşa'nın İran seferinde yaşanan mağlubiyetten sorumlu tutularak 1605 yılında idam edilmiştir. Hüseyin Paşa'nın idamından sonra yeğeni Ali Paşa ile Hüseyin Paşa'nın emrindekilerle otuz bin kişilik kuvvet, devletin İran ve Avusturya seferlerindeki durumundan yararlanarak isyan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sani Hanedanı</span>

Sani Hanedanı, Katar'ı yöneten hanedandır.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Irak)</span>

Irak Memlûk Hanedanı, 18. ve 19. yüzyıllarda yüzyıllarda günümüz Irak'ta varlığını sürdüren bir hanedandı.

<span class="mw-page-title-main">Bitlis Emirliği</span>

Bitlis Emirliği Bitlis'in 24 aşiretinin birleşmesiyle oluşan bir Müslüman Kürt beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Botan Emirliği</span> Osmanlı İmparatorluğunda bir Kürt beyliği

Botan Emirliği, 1338-1855 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğuna bağlı Güneydoğu Anadolu'da topraklarında bulunan Kürt Emirliklerinden birisidir. Cizre, Şırnak ve Siirt'in Eruh ilçesini içine almaktadır. Emirliğin adını aldığı Bûhtî Kürtleri Orta Çağlarda günümüz Hakkâri ili ile Musul arasında yaşamışlardır. Ayrıca Bûhtî Kürtleri, bazı tarihçiler nezdinde köken olarak Mervani hanedanının kurucusu olan Humeydi Kürtleri ile ilişkilendirilmişlerdir. 16. Yüzyılda yaşamış olan Kürt tarihçi Şerefhan-ı Bitlisi kaleme aldığı Şerefname adlı eserinde; Botan Emirliğinin, isminin cesaret ve savaşçılıklarıyla tanınmış olan Bûhtî aşiretinden aldığını ifade etmektedir. Antropolog Martin van Bruinessen, Botan Emirliğinin askerî gücünün Şıllet ve Çoxsor olarak ikiye ayrıldığını söylemiştir.

Eğil Beyliği veya Eğil Emirliği, Emir Mansur'un neslinden Pir Bedir tarafından, Mirdasi aşireti ile Diyarbakır yöresinde Zazalar ve bazı Kürt aşiretlerinin yardımıyla 1049 yılında kurulan ve günümüz Eğil ve çevresinde hüküm süren beyliktir.

Şirvan beyliği ya da Küfe beyliği, 1264-1845 yılları arasında var olmuş bir beyliktir.

Hizan Beyliği (1520-1845) Kürt Beyliği Beylik Hizan, İsabyerd ve Müks bölgelerinden oluşmaktaydı. Bu beyliğin halkı ve aşiretleri 'Nemıran' (ölümsüzler) adıyla tanınmışlardır. Bu adla adlandırılmalarının nedeni şudur:Aşiret ve kabilelerin, Ulufe sahibi olan herhangi bir ferdi öldüğünde, yönetici bu ulufeyi eksisiz olarak, ister küçük ister büyük olsun çocuklarına dağıtırmış; böylece, geçimlerini sağlar,ölmemiş gibi fazlalaşmak ya da eksilmekle durumlarında bir değişiklik olmazmış. Bu nedenle onlara 'ölümsüzler'anlamına gelen 'Nemıran' adı verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.