Kiev Bolşevik Ayaklanması
| Kiev Bolşevik Ayaklanması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rus Devrimi/Rus İç Savaşı | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Sovyetler Birliği Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi  Ukrayna Merkez Komitesi |  RusyaKiev Askeri Bölgesi | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Georgiy Pyatakov Jan Hamarnyk Volodymyr Zatonsky Diğerleri | Korgeneral Kvetsinsky | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 6,000 (Bolşevik destekçisi) 8,000 (Merkez Komite destekçisi) | 10,000 | ||||||||
Kiev Bolşevik Ayaklanması (8–13 Kasım (26–31 Ekim eski takvime göre), 1917) Rusya Geçici Hükümeti'nin Ekim Devrimi yüzünden yıkılmasının ardından Kiev'in kontrolü için yaşanan askeri olaylardır.[1] Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi ve Ukrayna Merkez Konseyi'nin zaferi ile sonuçlandı.
Olayların Gelişimi
7 Kasım 1917'de Petrograd'dan gelen çara karşı, devrimci hareketlerle ilgili haberlerin ardından şehirde ve Ukrayna'nın genelinde politik otoritenin gücünün sorgulanmasına yol açtı. Ukrayna'nın kontrolü için üç temel güç birbirleriyle rekabete girdi. Bunlar: Ukrayna Merkez Konseyi, Kiev Askeri Bölgesi ve Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi ki 10 üyesi Ukrayna Merkez Konseyi'nin eski üyesiydi. İçlerinden Ukrayna Merkez Konseyi en avantajlı durumda olandı. Bolşevik Parti nüfusun sadece %10'nu temsil ediyordu. Karışıklıktan önce de Merkez Konseyi, Geçici Hükûmetle anlaşamıyordu. Çünkü Geçici Hükûmet, Rus Devleti'nin bir parçası olarak Ukrayna'da tam otorite kurmak istiyordu. Şehri kuşatan politik karmaşadan yararlanarak harekete geçildi.
8 Kasım'da Merkez Konseyi'ni inisiyatifiyle Devrim Koruyucuları Ukrayna Bölge Komitesi kuruldu. Amaç Kiev'de geçici bir hükûmet oluşturmaktı. Çeşitli siyasi partiler, konseyler ve şehir Duma'sından üyeler vardı. Komite pedagoji müzesinde toplanıyordu. Kiev Askeri Bölgesi karargahı Geçici Hükûmeti destekliyordu ve Bolşevikleri içerdiği için komiteye güvenmiyordu. 9 Kasım'da Merkez Konseyi Petrograd darbesine karşı olduğunu ilan etti, Bolşevik hareketini kınadı ve Ukrayna'da gerçekleşebilecek bu tarz olaylara karşı mücadele edeceğini açıkladı. Konsey, Rusya'da bütün sosyalist partilerin temsil edildiği bir sosyalist bir hükûmet kurulmasına destek verdiğini belirtti.
Kievli Bolşevik Georgiy Pyatakov (Merkez Konseyi'nin aktif bir üyesi) tarafından yönlendirilen Kievli Bolşevikler Lenin'in prensiplerine bağlı kaldı ve Merkez Konseyi'nin duruşunu onaylamadı. Aynı gün devrim koruyucusu Bölge Komitesi'ni terk ettiler ve bir toplantı (kongre) düzenlediler. Toplantıya işçi ve asker sendikalarından, ticaret birliklerinden, fabrika yönetimi komitesinden (fabzavkom) ve bütün askerî birliklerden katılım oldu. Toplantı Bergonie tiyatro salonunda yapıldı. Yönetimi ele geçirmelerinin diğer siyasi güçlerle anlaşmazlığa, toplumda bölünmeye ve iç savaşa yol açacağı belli olmasına rağmen Petrograd'daki Bolşevik Devrimi'ne destek vermeyi kabul ettiler ve Sovyet devletini tanıdılar. Bu kararla kongre Jan Hamarnyk, Oleksandr Horwits, Andriy Ivanov, Isaac Kreysberg, Volodymyr Zatonsky, Ivan Kulyk gibi Bolşevikleri gücü devretmeyi planladıkları Devrim Komitesi'ne seçti. Bu kişiler birkaç ay sonra Kiev'in Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı bolşevik güçler tarafından işgal edilip Ukrayna'da Sovyet hükûmetinin kurulduğu Ocak Ayaklanması'na destek verdi.
Bolşevik hareketlerine karşı Kiev Askeri Bölgesi'ne bağlı güçlere 10 Kasım 1917'de Bolşevik merkezini basmaları ve dağıtmaları emredildi. Yerel Devrim Komitesi'nin merkezi olan Mariyinsky Sarayı'nı kuşattılar. Kiev Duma'sı Yürütme Komitesi'nin ve Bolşevik Komitesi'nin binalarına hasar verdiler. Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi'nin ve Devrim Komitesi'nin (14 kişi) neredeyse bütün üyelerini tutukladılar. Aynı gün Kiev Askeri Bölgesi'nin komutanı Mikhail Kvetsinsky, varlığını yitirmiş Devrim Koruyucuları Ukrayna Bölge Komitesi'nin emirlerini yerine getirmeyi bıraktı. 10 Kasım'da Devrim Koruyucuları Ukrayna Bölge Komitesi'nin bütün yetkileri Ukrayna Genel Sekreterliği'ne devredildi.
Bolşevikler bu duruma ertesi gün Yerel Devrim Komitesi'ni yeniden kurarak (Volodymyr Zatonsky, Andriy Ivanov, Ivan Kudrin ve diğerleri) cevap verdi. Kiev Askeri Bölgesi güçlerine karşı askerî operasyon başlattılar. Bu sırada Ukrayna Merkez Konseyi'nin VII. oturumu başladı. Görevliler Kiev'deki karışıklıkları bitirmek için bir komite kurudu. Oturumda Ukrayna'daki bütün yetkinin Ukrayna Merkez Konseyi'ne aktarılması onaylandı. Komite bütün yetkinin şehir Duma'sı ve Sovyet işçi - askeri sendikalarıyla ortak çalışacak Ukrayna Merkez Konseyi'ne aktarılmasına karar verdi. Sonraki birkaç gün şehrin bazı bölümlerinde (Pechersk, Demiivka) sokak savaşları sürdü. 13 Kasım günü merkezi Bankova Sokağı'nda bulunan Kiev Askeri Bölgesi karargahı, Kiev Devrim Komitesi ile ateşkes imzalamayı kabul etti ve kısa süre içinde şehirden çekildi. O zamandan itibaren Kiev Askeri Bölgesi'nin dağıldığı kabul edilir.
16 Kasım 1917'de Ukrayna Merkez Konseyi ve Kiev'deki Sovyet işçi ve asker sendikaları Yürütme Komitesi'nin katıldığı ortak toplantıda Merkez Konseyi, Ukrayna'nın bölgesel konseyi olarak kabul edildi. 20 Kasım'da, Ukrayna'yı Rus devletinin otonom bir parçası olarak kabul eden III Küresel Ukrayna Halk Cumhuriyeti resmi olarak tanındı.[2]
Kaynakça
- ^ Smele, Jon (2015). Historical dictionary of the Russian civil wars, 1916-1926. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1442252806.
- ^ Pons, Silvio (2020). The Cambridge history of communism. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN 978-1316634578.
