İçeriğe atla

Kiduş

        

Kiduş, (anlamı "kutsallaştırma"), Şabat ve Yahudi bayramlarını bereketlendirmek için şarap veya üzüm suyu üzerinde okunan bir duadır. Ayrıca, ayinden sonra ve yemekten önce Şabat veya bayram sabahları yapılan küçük bir tövbe olarak atfedilir.

Kiduş türleri

Kiduş terimi aynı zamanda evde veya sinagogda, Kiduş'un okunmasıyla başlayan Şabat veya Yom Tov'daki (bayram günü) dua ayininin ardından sunulan ikramları ifade eder. Pasta, kraker ve gefilte balığı geleneksel olarak servis edilir. Şavuot sabahı gelenek, Kiduş amacıyla cheesecake ve peynir blintzleri gibi sütlü yiyecekler sunmaktır.[1]

Şulhan Aruh'a göre, Şabat yemeğinden önce[2] Kiduş okunmalıdır. Kek ya da kurabiye gibi mezonot yemek ya da ek bir şarap içmek de yeterli görülüyordu. Bununla birlikte, bazı Yahudiler sadece tam bir öğün almak üzereyken Kiduş okuyorlar.[3]

Kiduş genellikle, bir kızın doğumunu, bir bar mitzvahı, bir düğün, bir nişan, bir doğum günü veya başka bir mutlu vesileyle kutlama yapan bir aile tarafından uygulanır. Bazı insanlar ayrıca bir ebeveynin veya başka bir akrabanın yahrtzeitinde bir Kiduş'a ev sahipliği yapar. Bazı sinagoglarda kutlama, tüm katılımcılar adına Şabat sabahı Kiduş okutmakla yapılmaktadır. Diğer sinagoglarda haham veya gabbai, Kiduş'u okur. Bazı Yahudiler Şabat sabahı şarap yerine likörle Kiduş yaparlar. Bu yapıldığında okunan dua borei p'ri ha-gafen yerine she-hakol nihyeh bid'varo'dur. Mişna Berurah (Halaha metni) likörün Hamar Medina (ülke içkisi) olduğu gerekçesiyle şarabın yerini almasına izin verir, Hamar Medina saygın bir konuğa hizmet edecek bir içecektir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Shavuot Tidbits: An Overview of the Holiday". Torah Tidbits. Orthodox Union. 30 Haziran 2006. 18 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  2. ^ "Orach Chayim 273:5". seferia.org. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 
  3. ^ "THE LAWS OF SHABBAT". Rav Doniel Schreiber. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">Hamursuz Bayramı</span> Mısır’da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göçünü anan Yahudi bayramı

Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı, bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır'da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anar. Pesah, Yahudi takvimindeki Nisan ayının 15. günü başlar, bu tarih Kuzey Yarım Küre’de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gün kutlanır. Yahudi bayramları arasında en çok kutlanan bayramlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur</span> Yahudilik için bir dinî bayram

Yom Kippur, Yahudiliğin en mukaddes bayramıdır. Var olan şahsi günahlar için Yahudiler tarafından oruç tutularak tövbeler edilir. Gregoryen takvimine göre hesaplandığında Eylül veya Ekim aylarının farklı günlerine denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi ayin sistemi</span>

Yahudilikte günde üç vakit dua etme mecburiyeti vardır. Bunlar sabah (şahrit), öğlen (minha) ve akşam (arvit) dualarıdır. Hafta arası ve hafta sonları için okunan bu dualar sidur adı verilen yaklaşık 500 sayfalık bir dua kitabında bulunur. Kitabın yarısı yaklaşık 300 sayfa olmak üzere sabah, öğlen ve akşam üç defada okunur. Geri kalan 200 sayfa ise cumartesi günleri okunur.

<span class="mw-page-title-main">Kipa</span>

Kipa veya yarmulke, inançlı Yahudi erkekler tarafından geleneksel olarak başın örtülmesi gerekliliğini yerine getirmek için takılan, kumaştan yapılmış bir başlıktır. Her zaman Ortodoks Yahudilik mensubu erkekler tarafından muhakkak giyilir. Ortodoks Yahudilik mensubu olmayıp takan insanlar, sadece dua sırasında, Sinagog'da veya bir dinî ritüellere katılırken yaparlar. Çoğu Sinagog ve Yahudi cenaze hizmeti merkezleri, hazır bir kipa kaynağı her zaman bulundururlar.

<span class="mw-page-title-main">Sinagog</span> Musevi ibadethanesi

Sinagog veya havra, Yahudilik inancına inanan Yahudi ve Samirilerin ibadet etmek için gittikleri ibadethane.

<span class="mw-page-title-main">Şabat</span> Yahudilikte dinlenme günü

Şabat/Şabbat, Yahudilikte ibadet ve dinlenme günü olarak kabul edilen gündür. Gregoryen takviminde cumartesi gününe denk gelir ve Yahudiler için YHVH ile aralarındaki özel bir bağı temsil eder. Yahudi dinî inancına göre kâinatın yaratılışı altı gün sürmüş, yedinci gün ise Yaradan YHVH dinlenmeye çekilmiş ve o günü Yahudi halkına mukaddes saymıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Roş Haşanah</span> Yahudi Bayramı

Roş Haşanah, Yahudiler tarafından kutlanan İbrani takviminin yeni yılıdır. Tanah'ta Yom Teruah olarak geçen bu günün manasal meali "haykırış (çoşku) ve devirme günü"dür.

<span class="mw-page-title-main">Hanuka</span> Yahudi bayramı

Hanuka veya Işıklar Bayramı, Seleukos İmparatorluğu'nun elindeki Kudüs'ün (Yeruşalim) MÖ 200'lerde Yahudiler tarafından geri alınmasının şerefine 2200 yıldır kutlanan bir Yahudi bayramıdır. İbrani takvimine göre Kislev'in 25. gününden başlayarak sekiz gün sekiz gece boyunca sürer. Gregoryen takvimine göre en erken Kasım sonunda, en geç ise Aralık ortalarında meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Siddur</span> Yahudi dua kitabı

Bir siddur/siddor, Yahudilikte bir dua kitabıdır. Bayram günleri hariç her gün okunması gereken günlük duaları içerir. Bu dualar Sabah Şahrit, Öğlen Minha ve Akşam Arvit dualarıdır. Bunlara ilaveten sabah kalkınca okunan dualar, Tallit, Tefilin takmadan önce okunacak dualar, yemekten önce ve sonra okunacak dualar, gece yatmadan önce okunacak dualar da Sidur içinde bulunur. Sidurlar hafta arası ve şabat olmak üzeri bölümlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avdala</span>

Avdala yeni haftaya girerken Şabat'ın ve bayramın bittiğini sembolize eden bir Yahudi seremonisidir. Şabat Cumartesi günleri hava karardığında sona erer. Cumartesi akşamı gökte 3 yıldız göründüğünde Avdala okunur. Eğer herhangi bir sebeple Avdala'nın okunmasına fırsat bulunamazsa bu dua Perşembe akşamına kadar ertelenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Sukot</span>

Barakaların Festivali veya Çadırların Festivali olarak adlandırılan, Sukot, kutsal bir bayramdır ve Tişri ayının 15. günü kutlanır. Yahudilerin Kudüs’teki tapınağa hac ettikleri üç kutsal festivalden biridir

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Aşkenaz Sinagogu</span>

İstanbul Aşkenaz Sinagogu, Galata Kulesi'nin yakınlarında bulunan bir Ortodoks Yahudilik Aşkenaz sinagogudur. Avusturya-Macaristan'dan Osmanlı'ya yerleşen Aşkenaz Yahudileri tarafından 1900'de kurulmuştur. Modern Türkiye'deki toplam Yahudi popülasyonunun %4'ünü oluşturan Aşkenazların kurduğu üç sinagogtan ayakta kalan tek sinagogdur.

<span class="mw-page-title-main">Bet Yaakov Sinagogu (Üsküdar)</span> İstanbulun Kuzguncuk semtinde bulunan bir sinagog

Bet Yaakov Sinagogu, İstanbul'un Kuzguncuk semtinde bulunan bir sinagogdur. 1878'de inşa edilen sinagog bir Rum Ortodoks kilisesinin yanında bulunur. Kuzguncuk'taki Yahudi nüfusu başka bölgelere yerleşmelerine rağmen Kuzguncuk kökenliler Cumartesi sabahları Şabat ayini için düzenli olarak bu sinagoga gitmektedir.

Yahudilikte matem Yahudiliğin klasik Tora ve rabbani metinlerindeki minhag ve mitsvaların bileşiminden türemiştir. Matemin uygulanış şekli, Yahudi cemaatinden Yahudi cemaatine çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Purim</span>

Purim, antik Pers İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerin, Haman'ın onları öldürme planından kurtuluşunun anısına kutlanan bir bayramdır. Bu hikâye Tanah'ın Ester kitabında anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Simha Tora</span>

Simha Tora, bir yıllık toplu Tora okuma döngüsünün sona erdiğini ve yeni döngünün başladığını işaret eden kutlamadır. Simha Tora, Yahudi Kutsal Kitap Günleri olan Şemini Atzeretlerden biridir. Kutlama, Sukot bayramına müteakip Tişri ayında gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Şavuot</span>

Şavuot, Sivan ayının 6. günü kutlanan bir Yahudi bayramıdır. Genelde Mayıs ya da Haziran ayının ilk yarısına denk gelir. Şavuot, Tanrı’nın Sina Dağı’nda toplanan İsrail milletine Tevrat’ı vermesinin yıl dönümünü anar. Tevrat’ta Şavuot ve Tanrı’nın Tevrat’ı göndermesi arasındaki ilişki açık olmamasına rağmen, Şavuot, üç hac festivalinden biridir. Omer’in Sayılması’nın Sefirat ha Omersonuçlandığını gösterir. Şavuot’un tarihi direkt olarak Hamursuz Bayram’ıyla bağlantılıdır. Tevrat’ın verdiği talimata göre, yedi haftalık ‘Omer’in sayılması’ Şavuot ile sonuçlanır. Günleri ve haftaları saymak olan bu davranış, Tevrat’ın gönderilmesine duyulan şevki ve beklentiyi anlatır. Hamursuz Bayramı’nda Yahudiler, Firavun’un kölesi olmaktan kurtarıldı; Şavuot’ta ise bu millet, Tevrat’la birlikte, Tanrı’ya hizmet etmeye bağlanmış bir millet oldu. Şavuot, İsrailliler tarafından oldukça bilinen ve kutlanan bir festivalken, diaspora Yahudiler, bu festivali çok bilmezler. Yahudi kanunlarına göre, İsrail’de bir gün, diasporada iki gün olarak kutlanır. Reformist cemaatler bir gün olarak kutlar

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Tapınak</span>

Üçüncü Tapınak veya Hezekiel Tapınağı, Hezekiel kitabında mimari olarak tasvir edilen tapınaktır. Hezekiel burası için, ebedi mabet ve Kudüs'te bulunan Tapınak Tepesi'ndeki İsrail'in Tanrısı'nın kalıcı mekanı demektedir.