İçeriğe atla

Kfar Kama Şapsığcası

Kfar Kama Şapsığcası
Кфар Камэм ешапсыгъэбзэ
Ana dili olanlarİsrail
Dil ailesi
Kuzeybatı Kafkas dilleri
  • Çerkesçe
    • Batı Çerkesçesi
      • Şapsığca
        • Kfar Kama Şapsığcası
Yazı sistemiKiril Alfabesi
Dil kodları
ISO 639-1-
ISO 639-3

Kfar Kama Şapsığcası ya da Kfar Kama Çerkesçesi (Şapsığca Кфар Камэм ешапсыгъэбзэ), İsrail'in kuzeyinde Kfar Kama beldesinde yaşayan Şapsığlardan 3.000[1] Çerkes tarafından konuşulan Şapsığcanın bir şivesidir.

Kfar Kama'daki okulda Çerkesçe, İbranice, Arapça ve İngilizce karma eğitim yapılmaktadır.[2]

Aileler

Kfar Kama'daki Şapsığ aileleri: Абрэгь, Ачумыжъ, Бгъанэ, Бат, Бжьэхьакъуэ, БлэнгъэпсI, БэтIыуашъ, Зази, Коблэ, Къалыкъу, Къэтыжъ, ЛъыIужъ, ЛIыпый, Наго, Натхъо, Наш, Нэпсэу, Тхьэухъо, Гъоркъыжъ, Хъэзэл, Хьэдищ, Хьэхъу, Чуэмчуэ, Чушъхьэ, Шэугьэн, Шъуагьэ, Шъэгьашъ,Шхьэлахъуэ

Karşılaştırma

Kfar Kama
Şapsığcası
Batı Çerkesçesi
(Çemguy)
Doğu Çerkesçesi
(Kabardey)
anlamı
сӀэ цӀэ цӀэ ad
шӀусӀэ шӀуцӀэ фӀыцӀэ siyah
дыгьы дыджы дыдж acı
кьэтыу чэтыу джэду kedi
кьэт чэты джэд tavuk
Kiril Latin Telâfuz Kelimeler Diyalektler
Гь гь ɡ' гьанэ (gömlek), гьэгун (oynamak) Şapsığ diyalekti, Гь гь veya Джь джь şeklinde yazılabilir. Дж дж harfinin karşılığıdır.
Джь джь джьанэ (gömlek), джьэгун (oynamak)
Кь кь k кьэт (tavuk), кьэтыу, кьэфы Şapsığ diyalekti, Ч ч harflerinin karşılığıdır.
Кӏь кӏь k' кӏьэ, кӏьакӏьэ, кӏьапсэ Şapsığ diyalekti, Кӏ кӏ harflerinin karşılığıdır.
Сӏ сӏ ṣ̣ сӏэ (isim), шӏусӏэ (siyah) Şapsığ diyalekti, Цӏ цӏ harfinin karşılığıdır.
Чу чу č̍° чуакъо (ayakkabı), чу (öküz) Şapsığ ve Abzeh diyalekti. Цу цу harfinin karşılığıdır.

Kaynakça

  1. ^ "İsrail'in Kfar Kama Köyü'nde, 3 bin Çerkes yaşıyor". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2013. 
  2. ^ "מדברים פה בהרבה שפות? נקרא לזה "בית ספר רב לשוני". יולי חרומצ'נקו, הארץ". 5 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çerkesler</span> Kafkas halkı

Çerkesler ya da Adigeler, Kuzey Kafkasya'da, tarihi Çerkesya'nın yerli halkı olan etnik grup. Rus İmparatorluğu tarafından işlenen Çerkes Soykırımı'nın sonucunda Çerkeslerin çoğu öldürülmüş, kalanlar ise Osmanlı topraklarına sürülmüştür. Çerkesler Çerkesçe konuşur ve neredeyse tamamı Sünni Müslümandır. Çerkesya eski zamanlardan beri istilalara maruz kalmıştır; izole edilmiş arazisi, bitmeyen savaşlarla birlikte Çerkes ulusal kimliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Çerkes bayrağı Çerkeslerin millî bayrağıdır ve yeşil zemin üzerinde dokuzu yay, üçü yatay şekilde on iki altunî yıldız ve üç çapraz oktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığlar</span> Çerkes boyu

Şapsığlar, Kuzey Kafkasya'nın yerli halklarından olan Batı Çerkeslerine mensup topluluklardan biridir. Tarihi Şapsığya bölgesinde yaşıyorlardı. Bugün çoğunluğu, Krasnodar Krayı Tuapse rayonu ve Soçi'nin Lazarevsk rayonunda ve Rusya'ya bağlı Adıgey Cumhuriyeti’nde yaşar. Dilleri olan Şapsığca 1945 yılına kadar yazı ve edebiyat dili olmuştur. Eskiden onlardan ayrı olan Hakuçlar günümüzde resmî olarak Şapsığlardan kabul edilmektedir.

Adigece, Adığece veya Batı Çerkesçesi, Kuzeybatı Kafkas dilleri ailesinin Çerkes dilleri kolunda yer alan bir dildir. Aynı koldaki Kabardeyce ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir. Kuzey Kafkasya’da yer alan eski Batı Çerkesya topraklarını kapsayan Adige Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı bölgelerinde ve Çerkes Sürgün ve Soykırımı ile Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına zorla sürülen ve bugün Türkiye ve Ürdün gibi ülkelerde yaşayan Çerkesler tarafından konuşulur. Kiril alfabesiyle yazılan dil, geçmişte Arap ve Latin alfabeleriyle de yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Krasnodar Krayı</span> Rusyada bir idarî bölge

Krasnodar Krayı, tarihi Çerkes topraklarının %60'lık kuzeybatı kısmını kapsar. Krasnodarskiy kray), Kuzey Kafkasya'da, Rusya (RF) ve Güney okrugu içerisinde federal bir yönetim birimi. Kuzeyde Rostov Oblastı, doğusunda Stavropol Kray ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, güneyinde Kafkas Dağları ve Gürcistan'dan tek yanlı ayrılıp bağımsızlık kararı alan Abhazya Cumhuriyeti ile çevrilidir. Batısında Azak Denizi, Kerç Boğazı ve Karadeniz bulunur. Ayrıca Kray topraklarının güney orta bölümünde, bir iç cep biçiminde, RF üyesi Adıgey Cumhuriyeti yer alır.

Şapsığ Ulusal Rayonu, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde Krasnodar Krayı'na bağlı olarak 1924-1945 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan etnik-bölgesel bir yönetim birimi.

<span class="mw-page-title-main">Ağlarca, Han</span> Eskişehirde bir mahalle

Ağlarca, Eskişehir ilinin Han ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Demirkapı, Susurluk</span>

Demirkapı, Balıkesir ilinin Susurluk ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes dilleri</span> Kuzeybatı Kafkas dil ailesinin alt bölümü

Çerkes dilleri, Kuzey Kafkasya’da, Rusya'ya bağlı Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabartay-Balkarya cumhuriyetleri ile Krasnodar Krayı'nda yerli Çerkeslerin ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan diaspora Çerkeslerinin dili ya da lehçeleri birliğidir. Batı (ady) ve Doğu (kbd) olmak üzere her biri resmî olarak dil kabul edilen iki formu bulunur. En yakın akrabası 1992 yılında soyu tükenen Ubıhça [uby], en uzak akrabaları ise Abazaca [abq] ile Abhazca [abk] olup hepsi de Kuzeybatı Kafkas dilleri adıyla bir grupta toplanır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından Çerkesçenin ilk kaydı yapılmıştır. Çerkesçe eklemeli dillerden olup ergatif yapı görülür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Çerkesleri</span>

Türkiye'deki Çerkesler ya da Türkiye Çerkesleri, Türkiye Adığeleri, 19. yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgünü adlı etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen Çerkeslerin daha sonra oluşturulan Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır.

Şapsığ lehçesi, Adığecenin Şapsığlar (шапсыгъхэр) tarafından konuşulan lehçesidir. Adigey’deki küçük bir grup dışında bugün Krasnodar Krayı’nın Tuapse ve Lazarevsk ilçelerine bağlı köylerde yaşayan Şapsığların dil değişkesi, 1924-1945 yıllarında feshedilene kadar Şapsığ Ulusal Rayonu'nda yazı ve edebiyat dili olsa da, Adigey Cumhuriyetinin dışında kaldıklarından günümüzde anadillerinde eğitim ve yayın hakkından yararlanamamaktadırlar. Şapsığca Çerkeslerin ibadet dilidir ve 1906'da İstanbul'da yayımlanan Adıgece Mevlid Şapsığ lehçesiyle kaleme alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'deki Çerkesler</span>

İsrail Çerkesleri ya da İsrail Çerkezleri veya İsrail Adığeleri yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgünü adlı etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen Çerkeslerin daha sonra oluşturulan İsrail sınırlarında kalan kısmıdır. Günümüzde Kfar Kama ile Rehaniya adlı iki yerleşimde yaşarlar. Ebu Guş yerleşimindekiler ise Memlûkler dönemi Çerkeslerine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Abzahlar</span> Çerkes boyu

Abzahlar ya da Abzehler, Çerkeslerin diasporadaki en büyük nüfusa sahip olan boyudur. Türkiye Çerkeslerinin çoğunluğunu oluştururlar ve ayrıca Suriye ile Ürdün'de de yaşarlar. İsrail Çerkesleri içinde Şapsığlardan sonra ikinci ve son sırada olup Rehaniye kasabasında yaşarlar. Kafkasya'da ise Abzah lehçesi konuşan tek köy Adigey Cumhuriyeti'nde bulunan Hakurine Hable/Хьэкурынэхьабл (Şovgenovski)’dir. 1999 yılında Kosova'dan getirilen Abzah boyundan Çerkesler için Adigey Cumhuriyetinde Mefehable adlı köy kurulmuş ve bununla birlikte Adigey'deki Abzah köyü ikiye çıkmıştır. Osmanlı sadrazamı Salih Hulusi Kezrak Abzah kökenlidir. Batı Çerkeslerinin Bjeduğ, Temirgoy gibi boylarında bey (pşı) ve soylu sınıfı varken, Şapsığ, Hakuç ve Abzahlarda bu sınıflar görülmez. Kabardeylerdan sonra en kalabalık Çerkes boyudur. Rus-Kafkas Savaşında Natuhaylar ve Ubıhlarla birlikte en ön saflarda yer almıştır. Diğer Çerkes boylarına göre asillerin nüfuzu daha az ve sınıf farklılıkları daha az belirgindir.

Bjeduğ lehçesi, Rusya Federasyonuna bağlı Adigey Cumhuriyetinin Kuban Nehri boyunda ve Türkiye'de Çanakkale ilinin Biga ilçesinde yaşayan Bjeduğlar tarafından konuşulan bir Batı Çerkesçe lehçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bibras Natho</span>

Bibras Natho, Çerkes asıllı İsrailli futbolcudur. Sırp takımı Partizan'da oynamaktadır. Orta sahada görev yapan oyuncu aynı zamanda İsrail millî takımında da oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kfar Kama</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Kfar Kama, İsrail'de aşağı Celile'de bulunan bir Çerkes kasabasıdır. Nüfusu 2,900 olarak kaydedilmiştir.

Adigeler veya Batı Çerkesleri, anayurdu Kuzey Kafkasya olan bir Çerkes halkıdır. Abzah, Şapsığ, Bjeduğ, Çemguy ve Hatukay alt grupları Adigeleri oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Şapsığya</span> Çerkes idari bölgesi

Şapsığya, tarihî Çerkesya'nın vilayetlerinden birisiydi. Şapsığ Çerkesleri bu bölgede yaşıyordu. Bu bölge Çerkesya'nın 3 demokratik bölgesinden birisiydi, monarşi yoktu ve liderler seçimle başa geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes Miras Merkezi</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Çerkes Miras Merkezi, 2010 yılında Zakaria Thawcho, Zohar Thawcho ve Aibek Napso tarafından kurulmuş ve günümüzde Kfar Kama yerel konseyi tarafından yönetilmektedir.