İçeriğe atla

Keşaplı Sokağı

Keşaplı Sokağı
Ünye, Keşaplı Sokağından bir görünüm, 2023.
Eski adıŞirvani
KonumÜnye, Ordu (il)
Önemli yapılarKilise Tepe Rum Kilisesi (yıkılmış)

Keşaplı Sokağı, Ordu ili sınırları içinde, Ünye kentinin Ortayılmazlar mahallesinde eski yapıları ve tarihiyle ünlü bir sokaktır. Eski adı belli başlı kaynaklarda geçmemektedir. Ancak eski bir tapu kaydında bu sokağın adı "Şirvani", bulunduğu mahallenin adı da "Rum-Yılmazlar" olarak geçer. Bununla birlikte 1926 yılında sokağın bugünkü adıyla anıldığı bilinmektedir. Keşaplı Sokağı'nın bugünkü adı ise, Giresun'un Keşap ilçesinden gelmiş ve Keşap'tan olması nedeniyle Keşaplı soyadını almış bir aileden gelir. Bu aileden Galip Keşaplı, Ünye'de nüfus müdürü olarak görev yapmıştır.[1]

Keşaplı Sokağı, eski adıyla Meçhul Asker İlkmektebi'nin (bugün Meçhul Asker Ortaokulu) bahçe duvarından başlar ve hemen başlangıçta sağa kıvrıldıktan sonra sahile doğru dikine inip Sefa Sokağı'nda son bulur. Sefa Sokağı ise, Eski Terme Yolu olarak da bilinen ve bugünkü sahil yoluna paralel uzanan Mithat Kısacıkoğlu Sokağı ile denize dikey inen Nuribey Sokağı arasında kısa bir sokaktır. Keşaplı Sokağı eskiden sahile kadar iniyordu. Ancak geç dönemde sahile paralel biçimde birbirine bitişik apartmanların inşa edilmesiyle sokağın kıyıyla bağlantısı kesilmiştir. Bugünkü haliyle sokağın alt taraftan girişinde soldaki iki katlı taş yapı 1953 yılından itibaren bir süre Akşam Kız Sanat Okulu olarak kullanılmıştır. Ünye kenti eskiden çömlekçilikle de biliniyordu ve Keşaplı Sokağı'nda da çömlek imalathanesi bulunuyordu.[1] Günümüzde Keşaplı Sokağı seyrek bir yerleşime dokusuna sahiptir. Çünkü eski "Rum evleri"nin bir kısmı tamamen ortadan kalkmış, geriye boş arsaları kalmıştır. Bir kısmı ise ya ayakta ya da yarı yıkık haldedir. Sokakta ayrıca geç dönemde inşa edilmiş birkaç bina bulunmaktadır.

Ünye kentinin nüfusu 20. yüzyılın başında Müslümanlar (5.290 kişi), Rumlar (3.074 kişi) ve Ermenilerden (797 kişi) oluşuyordu.[2] Bugün Ortayılmazlar adını taşıyan mahalle, "Yılmazlar Mahallesi" ve "Orta Mahalle" olmak üzere eskiden iki ayrı mahalleydi. Keşaplı Sokağı Orta Mahalle'deki bir sokaktı. Sokağın başladığı tepede, bugün Meçhul Asker Ortaokulu'nun bulunduğu yerde, eskiden Rum Ortodoks Kilisesi vardı. Bu kilise Meryem'e adandığı için Meryem Ana Kilisesi veya kilisenin bulunduğu tepeye verilen addan dolayı Kilise Tepe Kilisesi olarak bilinir. Milli Mücadele döneminde Topal Osman, Ünye'ye gelip Keşaplı Salih Reis'in evinde misafir kaldığı sırada çan sesinden rahatsız olmuş ve adamlarına bu kilisenin çan kulesini yıktırmıştır. Kilise ise, 1954/1955 yılında okul binasını genişletme gerekçesiyle tamamen yıkılmış ve izi silinmiştir. Bu yıkım sırasında kilisenin malları, kap kacağı yağmalanmıştır. Kilise Tepe Kilisesi'nin hemen yakınında bir mezarlık vardı. Bu mezarlık da iyice tahrip olmuş olmalı ki, Ünye üzerine yazılarıyla tanınan M. Ufuk Mistepe 1960'larda, çocukluğunda burada kafataslarıyla oynadıklarını yazar. Günümüzde bu mezarlık da tamamen ortadan kalkmıştır.[1]

"Rum evleri"yle ünlü Keşaplı Sokağı'nda az sayıda Ermeninin yaşadığı da bilinmektedir. 1915 Soykırımı'yla Ermeniler, 1923'te Ahali Mübadelesi'yle de Rumlar bu sokakta bulunan evlerini terk etmek zorunda kalmışlardır. Sokakta boş kalan meskenler daha sonra kamulaştırılmış, resmî işlemlerle Müslüman nüfusa devredilmiştir. Bununla birlikte 1915 Tehciri'ne maruz kalan az sayıda Ermeni geri dönmüş, onlar da bu sokaktaki Rum evlerine yerleşmiştir. Sonraki yıllarda Keşaplı Sokağı'nda, Türkler, Gürcüler, Çerkesler, Lazlar ve Ermeniler bir arada yaşamıştır.[1] Günümüzde Keşaplı Sokağı'nda Ermeni nüfus kalmamıştır.

Bugünkü Keşaplı Sokağı'nın bir ucunda yer alan eski Kilise Tepe Kilisesi'nin adı Gürcü prensesi Sopio Gurieli'nin anıtsal mezarının Platana'dan Ünye'ye taşınmasında da geçer. Sopio Gurieli, Gürcistan'ı işgal eden Çarlık Rusya güçlerine karşı savaşırken yenilince Osmanlı ülkesine sığınmış ve ölünce Platana'da toprağa verilmiştir. Gurieli'nin mezarı daha sonra Ünye'ye, "Kilise Tepe"deki veya Yalı'daki Yalı Kilisesi'nin avlusuna taşınmıştır. Ancak bu mezar günümüze ulaşmamıştır.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Mistepe, M. Ufuk (2010). "Keşaplı Sokak". unyezile.net. 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2023. 
  2. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 12. cilt, s. 167. ISBN 9789157871117.
  3. ^ Aygün, Necmettin (30 Aralık 2020). ""Akçaabat'ta, Orta Mahalle'deki Rum Kilisesinin Adı Hakkındaki İhtilafa Dair Rapor"". 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tarabya</span> Sarıyer, İstanbul, Türkiyede mahalle

Tarabya, İstanbul Boğazı'nın Avrupa yakasında, Sarıyer ilçesine bağlı bir mahalledir. Deniz kenarındaki balık lokantaları ve tavernalarıyla ünlüdür. 2022 nüfus sayımına göre nüfusu 17.852'dir. İstanbul Boğazı'nın Avrupa kıyısında, Yeniköy ve Kireçburnu mahalleleri arasında yer alır. Kıyıdaki balık restoranlarıyla ünlüdür. Pierre Loti Fransız Lisesi ve Tarabya İngiliz Okulları'nın Tarabya'da lise kampüsleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ortaköy, Beşiktaş</span> Beşiktaş, İstanbul, Türkiyede mahalle

Ortaköy, Boğaziçi'nin Avrupa yakasında, Beşiktaş ilçesine bağlı mahalle ve semt. Ortaköy ve Mecidiye mahallelerinden oluşan Ortaköy semti, sahile açılan vadi boyunca yamaçlara kurulmuş bir yerleşmedir. Kuruçeşme, Ulus, Levazım, Balmumcu ve Yıldız mahalleriyle çevrili olan semtin kuzey sınırı Defterdarburnu'dur. Ortaköy Camii semtin sembolüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gedikpaşa</span>

Gedikpaşa, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Emin Sinan, Küçük Ayasofya, Kadırga, Şahsuvar, Muhsine Hatun, Nişanca, Mimar Kemalettin ve Beyazıt mahalleleri ile çevrili olup, Mimar Hayrettin Mahallesi sınırları içinde kalan semt.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kilisesi (Lefkoşa)</span>

Ermeni Apostolik Kilisesi, Lefkoşa'da, Ermeni Apostolik Kilisesi'ne inanların kullandığı bir kilise. Şehrin kuzey kesiminde kalmıştır. Arabahmet mahallesinde, Şehit Salahi Şevket Sokağı veya eski adıyla Victoria Sokağı'ndadır.

<span class="mw-page-title-main">Tirilye</span> Mudanyanın mahallesi

Tirilye, Bursa'nın Mudanya ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Şişli Ermeni Mezarlığı</span> İstanbul Şişlide bulunan Ermeni mezarlığı

Şişli Ermeni Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Şişli ilçesinde bulunan Ermeni mezarlığı.

<span class="mw-page-title-main">Sopio Gurieli</span>

Sopio Gurieli, Gurieli hanedanından Gürcü prensesidir. 1826-1828 yılları arasında, bir konseyin başkanı olarak Guria'yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Giragos Ermeni Kilisesi</span> Diyarbakırdaki Ermeni Ortodoks Kilisesi

Surp Giragos Ermeni Kilisesi veya Aziz Kyriakos Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan ve 2016 senesinde hükûmet tarafından kamulaştırılmış olan tarihi bir Ermeni Apostolik Kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Surp Hıreşdagabed Kilisesi</span> Türkiyedeki Ermeni Kilisesi

Surp Hıreşdagabed Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Ayvansaray mahallesinde bulunan Ermeni kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi</span> İstanbulda bir kilise

Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesi Karaköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. İstanbul'un fethinden önce İstanbul'a yerleşmiş olan Ermeniler ve Cenevizliler arasındaki iyi ilişkilerin bir sonucu olarak Cenevizliler kendilerine ait bir kutsal alanı Ermenilere satar. Kırım-Kefe kentinden İstanbul'a gelen Goms veya Gozma adlı bir hayırsever Ermeni tüccar, Cenevizlilerden alınmış olan bu arsa üzerine bir kilise inşa ettirir. Aved adlı bir demirci ustasının da kilisenin mihrabını tamamlayıp yanına Surp Haç Mabedi'ni inşa ettiği bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şemokmedi Manastırı</span>

Şemokmedi manastırı Gürcistan'ın güneybatısında kalan bölge Guria'nın Şemokendi kasabasında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırdır. 15. yüzyılda kurulan Şemokmedi manastırı, piskoposun malikanesi ve Gurieli hanedanlığının mezarlığı olarak işlev görüyordu. Kilise hazinelerinin tutulması için güven bir yerdi ve yüzyıllar boyunca diğer Gürcü manastırlarından çok çeşitli nesneler buraya getirilip saklanmıştır. 19. yüzyıldaki soygundan kurtulan koleksiyonun bölümleri şu anda Gürcistan'daki müzelerde sergileniyor.

<span class="mw-page-title-main">Surp Sarkis Ermeni Ortodoks Kilisesi</span> Diyarbakırda yer alan bir kilise

Surp Sarkis Ermeni Ortodoks Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir kilisedir. Kilise ayrıca Hızır İlyas Kilisesi ya da Çeltik Kilisesi olarak da bilinir. Ortodoks Ermenilere aittir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Yılmazlar, Ünye</span>

Orta Yılmazlar, Ordu ilinde Ünye kentindeki bir mahalledir. Eskiden Orta Mahalle ve Yılmazlar Mahallesi adıyla iki ayrı mahalleydi. Eski bir tapu kaydında Yılmazlar Mahallesi "Rum-Yılmazlar" olarak geçer. Ünye kentinin tarihi ve eski yapılarıyla bilinen Keşaplı Sokağı, Yalı Kilisesi ve Kilise Tepe Rum Kilisesi Orta Yılmazlar mahallesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Sopio Gurieli'nin Mezarı</span>

Sopio Gurieli’nin Mezarı, Gurieli hanedanından Gürcü prensesi Sopio’nun Türkiye’deki mezarıdır. 1829’da Platana’da inşa edilmiş olan anıtsal mezar, daha sonra Ünye’ye taşınmıştır. Kilise Tepe'deki veya Yalı'daki Rum Ortodoks kilisenin avlusuna taşınmış olan bu mezar günümüze ulaşmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy Rum Ortodoks Mezarlığı</span>

Kadıköy Rum Ortodoks Mezarlığı, Türkiye'nin İstanbul kentine bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Hristiyan Ortodoks mezhebine ait bir mezarlıktır. 1864 yılında, yaşanan kolera salgınları neticesinde gömü alanlarının yerleşim yerlerinin dışına taşınması kararı alındıktan sonra, Kadıköy Rum cemaatine, diğer azınlık cemaatleri ile birlikte, Uzunçayır'da 10.000 metrekareye yakın arazi tahsis edilmiştir. Taşocağı ve Zeamet sokakları arasında kalan üçgen arazide yan yana parsellerde Kadıköy Latin Katolik Mezarlığı ve Kadıköy Ermeni Mezarlığı ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Çamlık, Ünye</span>

Çamlık, Ordu ilinde, Ünye kenti sınırları içinde mesire ve yürüyüş yeridir. Kentin kuzeybatısında, deniz kıyısında bulunan ve eskiden mezarlık olan yer, 1940'larda çam ağaçlarının dikilmesinin ardından "Çamlık" olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yalı Kilisesi</span> Ünyede bir Rum Ortodoks kilisesi

Yalı Kilisesi, Ordu ili Ünye kentinde bulunan eski bir Rum Ortodoks kilisesidir. Yalı semtinde bulunduğu için bu adla anılır. Şehirde Meryem Ana'ya adanmış iki Rum Ortodoks kilisesinden biridir. Ortadan kalkmış olan diğer kilise, şehrin "Kilise Tepe" olarak bilinen yüksekçe yerinde bulunuyordu. Yalı Kilisesi, Meryem Ana'ya adandığı için Panagia Rum Ortodoks Kilisesi veya Meryem Ana Rum Ortodoks Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kilise Tepe Rum Kilisesi</span>

Kilise Tepe Rum Kilisesi veya Theotokos Rum Kilisesi, Ünye kentinde bulunan ve Meryem Ana'ya adanmış bir Rum Ortodoks kiliseydi. Kilise, Orta Mahalle Keşaplı Sokak’ta, şimdiki Ünye Meçhul Asker Ortaokulu’nun bahçesinde, Kilise Tepe olarak adlandırılan mevkide bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Çarşı Hamamı (Ünye)</span> Ünyede bir hamam

Çarşı Hamamı, Ünye'de bulunan tarihi bir yapıdır. Halk arasında Kilise Hamamı ve Eski Hamam olarak da bilinen yapının asıl isminin Surp Minas Ermeni Kilisesi olduğu düşünülmektedir.

Kürt Mezarlığı, Garipler Mezarlığı olarak da bilinir, Ordu ilinin Ünye ilçesinde Fevzi Çakmak Mahallesi'nde ortadan kalkmış bir mezarlıktır. Mezarlığın yerinde günümüzde Orman İşletme Müdürlüğü binaları ve Fevzi Çakmak İlkokulu bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.