İçeriğe atla

Ketta

Ketta
کوټه, کوئٹہ
Pakistan üzerinde Ketta
Ketta
Ketta
Ketta'nın Pakistan'daki konumu
ÜlkePakistan Pakistan
EyaletBelucistan Eyaleti
Yüzölçümü
 • Toplam2653 km²
Rakım1654 m
Nüfus
 (2010)
 • Toplam896.090
 • Yoğunluk213/km²
Zaman dilimiUTC+05.00

Ketta[1] (Urduca: کوئٹہ; Peştuca: کوټه‎) Pakistan'ın Belucistan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

Aynı zamanda eyaletin en büyük şehri olan Ketta, ülkenin diğer büyük şehirlerine oranla daha serin bir iklime sahiptir. 1935 yılında büyük bir deprem geçiren kent, ülkenin en hareketli faylarının bulunduğu bir konumdadır. Pakistan'ın en büyük onuncu kenti olan[2] ve 1935 Ketta Depremi'nde büyük ölçüde yıkılmış olmasına rağmen yeniden kurulan şehir 2017 nüfus sayımına göre 1,001,205 nüfusa sahiptir.[3] Ortalama olarak 1680 metre rakıma sahip şehir, Pakistan'ın tek yüksek rakımlı büyük şehri konumundadır. Etrafında çok sayıda bulunan meyve bahçeleri sebebiyle "Pakistan'ın Meyve Bahçesi" olarak da anılan Ketta hem yaş meyve hem de kuru meyve üretiminde önemli bir yere sahiptir.[4]

Belucistan Eyaleti'nde ve Pakistan-Afganistan sınırına yakın bir noktada bulunan Ketta'nın bu konumu kenti bu iki ülke arasında bir iletişim ve ulaşım merkezi haline getirmiştir. Şehir, eski çağlarda Orta Asya ve Güney Asya arasındaki önemli geçitlerden olan Bolan Geçidi'ne de yakındır. Ketta, bu özellikleri dolayısıyla, Afganistan'daki çatışmalar sırasında Pakistan Silahlı Kuvvetleri açısından önemli bir rol oynamıştır.

Etimoloji

Ketta (Quetta) Peştuca'da "kale" ve "istihkam" anlamlarına gelen Kwatkōṭ veya kōta kelimelerinin bir varyantıdır.[5] Ketta eskiden Şalkot (Shalkot, Peştuca: ښالکوټ; Beluçça: شال کوٹ) adıyla bilinmekteydi.[6]

Tarihi

Dört halifeden biri olan Ali bin Ebu Talib döneminde Ketta'nın bulunduğu bölgeye El-Kikan (Al-Qiqan) denmekteydi.[7] 11. yüzyıldan itibaren Ketta'nın bulunduğu bölge Kasi Peştun kabilesi tarafından yönetilmiştir. Gazneli Mahmut, Hindistan'a düzenlediği sefer sırasında Ketta'yı da ele geçirmiştir.[8] 1543'te Babür İmparatoru Hümâyun Şah Safevî İranı'na giderken oğlu Ekber Şah'ı burada bırakmıştır. 1709 yılında bölge Afgan Hotakîler'in yönetimindeydi ve 1747 yılına kadar bu şekilde kaldı. 1747 yılında Ahmed Şah Dürrânî bölgeyi ele geçirmiş ve Dürrânî devletinin bir parçası haline getirmiştir. Ketta'ya gelen ilk Avrupalı burayı 1828 yılında ziyaret etmiş ve şehri "üç yüz çamur duvarlı evler çevrelenmiş çamur duvarlı bir kale" olarak nitelemiştir.[9]

Şehir, 1876 yılında Britanya İmparatorluğu tarafından işgale uğramış ve Britanya Hindistanı'nın bir parçası haline getirilmiştir.[8] Ketta, 31 Mayıs 1935 tarihinde gerçekleşen depreme kadar gittikçe büyümüş ve oldukça canlı ve önemli bir şehre dönüşmüştür. Bu dönemde birçok çok katlı binaya ev sahipliği yapan Ketta "Küçük Londra" olarak bilinmekteydi. Depremin merkezi şehir merkezine çok yakındı ve bu deprem şehrin altyapısını büyük ölçüde yok ederek yakaşık 40.000 insanın ölümüne sebep oldu.[10]

Coğrafya

Ketta, Köppen iiklim sınıflandırmasına göre soğuk yarı-kurak iklime sahiptir (Köppen BSk). Yaz ve kış mevsimleri arasında önemli sıcaklık farkları bulunmaktadır. Yazın sıcaklık oratalaması 24–26 °C arasındayken kışın ortalama sıcaklık yaklaşık 4–5 °C'ye kadar düşmektedir. Pakistan'ın doğu bölgelerinin aksine Ketta, yüksek yağışlı bir muson mevsimine sahip değildir. Az nemli ve az yağışlı bir iklime sahiptir.

Demografi

Akademisyenler şehirde hangi etnisitenin çoğunluğu oluşturduğu konusunda kararsızdır. Bazılarına göre Peştunların birinci etnisite olduğu fakat yüzde 50'yi bulmadığı kentte Beluciler ve Hazaralar azınlıktadır.[11] Başka akademisyenlerse Peştunların şehirde çoğunluğu oluşturduğunu yani yüzde 50'den fazla olduklarını, Belucilerin ve Hazaraların yine Peştunların ardından geldiğini söylemektedir.[12] Pakistan'ın resmi dili olan Urduca şehirdekien yaygın dil olup farklı etnik gruplar arasında lingua franca görevi görmektedir.

Reuters ve BBC'ye göre ise Ketta ve çevresinde yaklaşık 500,000 ile 600,000 arasında Hazara yaşamaktadır.[13][14]

Ulaşım

1605 metre rakıma sahip Ketta Havalimanı Pakistan'daki en yüksek havalimanıdır. Pakistan Uluslararası Havayolları bu havalimanından ülkenin İslamabad, Gvadar, Karaçi, Lahor ve Peşaver gibi diğer büyük şehirlerine uçmaktadır.

Ketta Tren Garı ise 1676 metrelik rakımıyla ülkenin en yüksekte yer alan tren garlarından biridir. Bölgedeki demiryolları 1890'lı yıllarda Ketta'yı Hint Alt Kıtası'nın geri kalanına bağlamak için Britanya yönetimi tarafından yapılmıştır.

Galeri

  • 2008 yılında çekilmiş Ketta şehri manzarası
    2008 yılında çekilmiş Ketta şehri manzarası
  • Ketta Tren Garı
    Ketta Tren Garı
  • Ketta'da yer alan Mehrabad Vadisi
    Ketta'da yer alan Mehrabad Vadisi
  • Ketta'da bir oyun parkı
    Ketta'da bir oyun parkı
  • Cinnah Yolu, Ketta
    Cinnah Yolu, Ketta
  • 1880 yılında Ketta
    1880 yılında Ketta

Kaynakça

  1. ^ "No:162, 8 Haziran 2012, Pakistan'ın Ketta ve Peşaver Şehirlerinde Meydana Gelen Terör Saldırıları Hk". TC Dışişleri Bakanlığı. 19 Ağustos 2012. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2012. 
  2. ^ ""POPULATION SIZE AND GROWTH OF MAJOR CITIES" (PDF). 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015. 
  3. ^ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2017. 
  4. ^ "Winter destinations – Mesmerizing places in Pakistan". Bol News. 18 Ocak 2020. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2022. 
  5. ^ Everett-Heath, John (24 Ekim 2019). The Concise Oxford Dictionary of World Place Names. Oxford University Press. 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  6. ^ Thornton, Thomas Henry (1895). Colonel Sir Robert Sandeman: His Life and Work on Our Indian Frontier. A Memoir, with Selections from His Correspondence and Official Writings. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  7. ^ Derryl N. Maclean (1989). Religion and Society in Arab Sind. BRILL. s. 126. 
  8. ^ a b Burki, Shahid Javed (2015). Historical Dictionary of Pakistan. Rowman & Littlefield. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  9. ^ "History of District". bhc.gov.pk. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017. 
  10. ^ ڈان اردو (30 Aralık 2013). "پاکستانی شہروں کی تاریخ". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  11. ^ Jonah Blank; Christopher Clary; Brian Nichiporuk (30 Ekim 2014). Drivers of Long-Term insecurity and Instability in Pakistan: Urbanization,. Rand Corporation. s. 29. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  12. ^ Abubakar Siddique (2014). The Pashtun Question: The Unresolved Key to the Future of Pakistan and Afghanistan. Hurst. s. 22. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  13. ^ "Two killed in sectarian attack in southwestern Pakistan". Reuters. 22 Nisan 2018. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ Kermani, Secunde (12 Aralık 2017). "The community caged in its own city". BBC News. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ketta ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikigezgin'de Quetta ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.


Pakistan eyalet başkentleriFlag of Pakistan
Belucistan: Ketta | Hayber-Pahtunhva: Peşaver | Pencap: Lahor | Sind: Karaçi
Gilgit-Baltistan: Gilgit | Azad Keşmir: Muzafferabad
Başkent Bölgesi: İslamabad


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dürrânîler</span> Ahmed Şah Dürrânînin kurduğu Afganistan devleti 1747-1863 yılları arasında hüküm sürmüştür

Dürrânîler, Ahmed Şah Dürrânî'nin kurduğu Afganistan devleti 1747-1863 yılları arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hamid Karzai</span> Afganistanlı siyasetçi

Hamid Karzai Peştun asıllı Afgan siyasetçi. Afganistan eski devlet başkanıdır. Taliban sonrası ilk devlet başkanıdır. 2001-2004 yılları arasında halk tarafından desteklenen Karzai, 2004 seçimleri sonrası dönemde yönetimde yolsuzluğun artması, ülke çapında Taliban ve El-Kaide militanların tekrar güç kazanmasıyla birlikte hem Karzai'nin hükûmetine karşı hem de ülkenin geleceğine karşı bir şüphe ve güvensizlik ortamı oluştu. 2009 yılı Kasım ayında bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Peştuca</span> dil

Peştuca ya da Afganca, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştunların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-İran dilleri öbeğine bağlıdır. Kırk beş harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sanskritçede de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Horasan</span>

Güney Horasan,, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Host (il)</span>

Host, Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Kandehar (il)</span>

Kandehar Vilayeti (Peştuca: کندھار veya قندهار) Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Pescara</span> Pescara iline bağlı komün (Abruzzo, İtalya)

Pescara, İtalya'da Abruzzo bölgesinin merkezi ve aynı adı taşıyan Pescara ili merkezi olan Adriyatik Denizi kıyısında bir liman kentidir. Aterno-Pescaro Nehri'nin Adriyatik Denizi'ne katıldığı mevkide olan Pescara şehri büyük bir belediye olarak 1926'da o zaman Chieti ili içinde nehrin güney kıyısında bulunan Pescara komünü ile o zaman Teramo ilinde ve nehrin kuzeyinde bulunan Castellamare Adriatico komününün birleştirilmesinden doğmuştur. Bu yeni şehrin kurulmasına başta önayak olan Pescara'da doğmuş şair Gabriele D'Annunzio idi.

<span class="mw-page-title-main">Belucistan, Pakistan</span> Pakistanın en büyük eyaleti

Belucistan, Pakistan'ın en batıdaki ve en büyük eyâleti. Batıdan İran, kuzey ve kuzeybatıdan Afganistan, kuzeydoğudan Hayber Pahtunhva, doğudan Pencab ve Sind eyâletleri ile çevrilidir. Güneyde Umman Denizine 1062 kilometrelik kıyısı vardır. Eyâlet bugünkü sınırlarıyla 1 Temmuz 1970'te oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kandehar</span>

Kandehar, Afganistan'ın Kandehar Vilayeti'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Zahidan</span>

Zahidan, İran'ın güneydoğusunda, Sistan ve Belucistan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

Caguri ilçesi (Peştuca: د جاغوري ولسوالۍ), Afganistan'ın Gazni Vilayeti'ne bağlı olan 19 ilçeden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Federal Yönetilen Kabile Alanları</span>

Federal yönetilen kabile alanları (FATA)(Aşiretler Bölgesi), Peştuca :مرکزي قبایلي سیمې) Pakistan'ın kuzey batı kesiminde Afgan sınırı boyunca uzanan siyasi ve ekonomik yönetim merkezi Peşaver olan çoğunluğu Peştun kökenli aşiret ve kabilelerden oluşan Pakistan'a bağlı yarı özerk federal bir bölge ve Pakistan'ın üst düzey idari birimlerindendir. Ülke içinde yalnızca Hayber-Pahtunhva ve Belucistan eyaletleri ile sınırları mevcuttur. 3,5 milyon nüfusa sahip olup 27.220 km² alan kaplamaktadır.

Peştunlaştırma veya Afganlaştırma, Peştun olmayan biri ya da bir şeyin Peştun kültürel ve dilsel etkisiyle Peştunlaşma sürecidir. Peştunlar Afganistan'daki en büyük ve Pakistan'daki en büyük ikinci etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">2013 Belucistan depremleri</span>

2013 Belucistan depremleri Eylül 2013'te güneybatı Pakistan'da, Belucistan eyaletinde meydana gelen depremlerdir. Ana şok, 24 Eylül 2013 tarihinde Pakistan'ın güneybatısındaki Awaran şehri yakınlarında 7.7 Ml büyüklüğünde olan çok kuvvetli depremdi. En az 825 kişi öldüğü gibi, yüzlerce kişi de yaralandı. 1 dakika süren deprem Karachi'den, Lahor'a ve Hyderabad'a kadar geniş bir bölgede hissedildi ve panik yarattı. 28 Eylül 2013 tarihinde bu sefer 6.8 Ml büyüklüğünde bir deprem 14 kilometre kadar kuzeyde oldu ve 22 kişi öldü.

<span class="mw-page-title-main">Belucistan</span> İran platosunun güneydoğusude bir bölge.

Belucistan, Güneybatı Asya'da Beluçların yaşadığı kurak ve dağlık bir bölgedir.

Peştunistan,, İran Platosu'nda yer alan, Güney-Orta Asya'da güney Afganistan ve kuzeybatı Pakistan'ın yerlisi Peştun halkının yaşadığı; Peştun kültürü, Peştuca dili ve Peştun kimliğinin hakim öğeleri teşkil ettiği coğrafî bölgenin ismidir. Tarihî olarak bölge için Peştunva veya Pathanistan adları da kullanılmıştır. Tarihî olarak, bölge için kullanılan alternatif isimler arasında Peştunkva (پښتونخوا), Paktûnistân, Pathânistân, veya sadece Peştun Kuşağı da bulunmaktadır. Peştunistan, kuzeyde Türkistan, kuzeydoğuda Keşmir, doğuda Pencap, güneyde Belucistan ve batıda İran coğrafi bölgeleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'daki Türkler</span>

Afganistan'daki Türkler, günümüz Afganistan'ında yaşayan Türk halkıdır. Başlıca etnik kökenler Afganistan Kızılbaşları, Özbekler, Kırgızlar, Türkmenler ve Hazaralardır. Kızılbaşlar, Afganistan'daki Afşar ve Dürrani yönetimi sırasında yüksek devlet işlerinde çalıştıkları için Afganistan'a geldiler. Ama aynı zamanda, özellikle Timur Şah Dürrani Peştun aşiretlerine bağımlılıktan kurtulmak istediğinde ordunun bir bölümünü Kızılbaşlardan oluşturdu ve ordusunu 12.000 Kızılbaş askeri kadar genişletti. 12.000 Kızılbaş askeri tarafından. Zaman Şah Dürrani'nin süvarileri, çoğunluğu Kızılbaş olan 100.000 kişiden oluşuyordu. Bugün Kabil, Mezar-ı Şerif ve Kandehar gibi büyük şehirlerde yaşıyorlar. Şu anda dil olarak çoğunlukla Farsça konuşuyorlar, ancak bazı bölgelerde Kandehar'da olduğu gibi Peştuca da konuşuyorlar. Orta Asya'daki etnik muadilleriyle aynı dili konuşuyorlar. Buna ek olarak Kırgızlar Afganistan'ın Vahan Koridoru'na yerleştiler ve orada gerçekten tecrit edildiler. Onların sayısı 2003'te 1130'du, tümü Kuzeydoğu Afganistan'ın Bedahşan Vilayeti'ndeki Doğu Vahan Bölgesi'nde yaşıyordu. Hâlâ göçebe bir hayat sürdürüyorlar ve bir han veya tegin tarafından yönetiliyorlar. Kuzey Afganistan'da Türkiye ile Özbek halkı arasında bazı ekonomik bağlar var ve ülkenin doğusunda, Vardak'ta Türk polis eğitmenleri var.

Turan veya Toran, ilk İslam yüzyıllarının coğrafyacılarının Sindh bölgelerinden biri olarak kabul ettiği bir bölge. Bu bölge kabaca eski İngiliz Belucistan'daki Kalat Hanlığı ile aynı zamana denk geldi ve bugün Pakistan'ın Belucistan eyaletindeki Kalat şehrinin topraklarının çoğunu içeriyor. Bu toprakların adının İran milli destanlarında geçen Turan adıyla bir bağlantısı olabilir. İran'ın birçok mitolojik hikâyesinin ve milli destanlarının kökeninin Sistan'ın bu bölgeye yakın olduğu düşünülürse, Turan'ın Orta Asya'dan gelen Turanlı işgalciler tarafından yaratılmış olabileceği şüphesini güçlendiriyor., "Kabil ve Kandahar sınırlarından Peşaver'e ve bugünkü Ketta'ya kadar Kabilistan'da jagirlik yapan ve izlerini Arap kaynaklarında "Kasdar" olarak geçen şehre ulaşan Peştunlara " İranlılar tarafından "Toran"; Ve öyle görünüyor ki, tarihi kayıtlarımızda adı geçen "Toreya" olarak bilinen aynı Aryanların bir parçasıydılar.Daha sonra Araplar Sistan'ı Gazne'ye kadar alıp İndus topraklarına ulaştıklarında Peştun Turanileri daha yakından tanıyarak hatalarını düzelttiler ve bugünkü Pakistan'ın kuzeybatı bölgesinde yaşayan insanlara doğru Turan denildi. Arapların kontrolleri altındaki topraklarda yaptıkları coğrafi bölünmelerde Kesmar, Turan topraklarının merkeziydi; Ve bu, Qasmar mahallesinin ortaya çıktığı aynı Qasmar'dır."

<span class="mw-page-title-main">Enver-ül Hak Kakar</span>

Enver-ül Hak Kakar, Şehbaz Şerif'in yerine Pakistan'ın Geçici Başbakanı olarak görev yapan Pakistanlı bir politikacıdır. Daha önce 2015'ten 2017'ye kadar Belucistan Hükûmeti'nin sözcüsü olarak görev yapmıştı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.