Şamanizm, bir şamanın çeşitli bilinç durumları aracılığıyla ruh dünyası ile etkileşime girdiği dini bir uygulamadır. Uygulama genelde kâhinlik ya da iyileştirme gibi amaçlarla yapılır.
Sibirya, Rusya'nın, Ural Dağları'ndan Büyük Okyanus'a kadar uzanan topraklarına verilen ad. Sibirya, Kazakistan ve Orta Asya'yı meydana getiren diğer cumhuriyetleri de ihtiva eder. Yaklaşık olarak 13 milyon km²'lik bir yüzölçümüne sahiptir. Sibirya bölgesinde 30 milyon civarında insan yaşar. Kuzeyinde Arktik Okyanusu, doğusunda Pasifik Okyanusu, güneyinde Kazakistan, Moğolistan ve Mançurya ülkeleri bulunur. Batısında ise Ural Dağları bulunur.
Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya Rusya Federasyonu'na bağlı Türk soylu Hakas Türklerinden adını alan özerk bir cumhuriyet.
Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri veya kısaca Yerliler, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Kızılderililer için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan en az iki ayrı grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.
Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri, Sibirya kökenli Eskimo - Aleut halkları dışında kalan bütün Amerika yerlileri için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.
Samoyed dilleri, Ural Dağları'nın her iki yanında, ama daha çok kuzey kesiminde, yaklaşık 30.000 kişinin konuştuğu dil ailesidir. Bu diller Proto Samoyed dilinden türemiştir.
Yenisey Nehri Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angara (Ангара) ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır.
Krasnoyarsk Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde bulunan kray. Krayın idarî merkezi Krasnoyarsk'tır. Yüzölçümü 2.366.797 km²'dir. Yakutistan ve Batı Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü idari-bölgesel birimidir.
Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandırılan bölgede Avrupalı sömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Taş Çağından Orta Çağa kadar uzanır. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb'un 1492 ile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb'un Yeni Dünya'ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.
Yenisey dilleri, Orta Sibirya'da Yenisey Nehri yakınlarında konuşulan bir dil ailesidir. Ket dili hariç gruptaki diğer dillerin soyu tükenmiştir. Yenisey dilleri, Kuzey Amerika'daki Kızılderili Na-Dene dilleri ile birlikte Dene-Yenisey dil ailesi altında sınıflandırılması önerilmektedir. Tonlamalı dillerdir.
Denesey ya da Dene-Yenisey dilleri, yeni oluşturulan bir dil ailesidir. Yupik-Aleut-Inuitlarını saymazsak, Asya ile Amerika arasındaki ilk gerçek dil bağlantısı 2008 yılında Denesey dillerinin oluşturulmasıyla uzmanlarınca teyid edildi. Grubun Sibirya kolu Yenisey dilleri, Amerika kolu ise Kızılderili Na-Dene dilleridir.
Ketçe ya da eskiden bilinen adıyla Yenisey Ostyakçası, Yenisey Nehri civarlarında Ketler tarafından konuşulan izole dil. Yenisey dilleri arasında hayatta kalan tek dildir. Nesli tükenme tehlikesi altında olan diller sınıfındadır. Anadili Ketçe olan etnik Ket sayısı 1926'da 1.225 iken 1989'da 537'ye düşmüştür. UNESCO nüfus sayımına göre bu sayı o zamandan beri 150'ye düşmüştür. 2005 nüfus sayımında anadili 485 kişi olduğu bildirilmiştir., ancak bu sayının şişirildiğinden şüpheleniliyor.
Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.
Edward J. Vajda, Macar-Rusin kökenli Amerikalı tarihsel dil bilimi uzmanı.
Haydaca ya da Hayda dili, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.
Haydalar ya da Hayda Kızılderilileri, Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi Adasında yaşayan şamanist ve Hristiyan Alaska ve Kanada Kızılderilileridir. Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Sanatları hem Alaska yerli sanatı hem de Pasifik Kuzeybatısı sanatı içinde değerlendirilir. Dilleri Haydaca eskiden Na-Dene dillerinde sınıflandırılırken şimdi daha çok izole dillerden kabul edilmektedir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmıştır. Bugün daha çok Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar. Kanada Haydaları Council of the Haida Nation adıyla, Alaska Haydaları ise Tlingitlerle birlikte Central Council of the Tlingit and Haida Indian Tribes of Alaska adıyla idari birlik oluştururlar.
Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.
Dene ya da Dené/Déné şu anlamlara gelebilir:
- Deneler, Kanada'da yaşayan Atabask grubu
- Dene Nation, Kanada'da yaşayan Atabask grubunun idari yapılanması
- Sayisi Dene, Kanada'da yaşayan Dene boyu
- Sahtu Dene, Kanada'da yaşayan Dene boyu
- Dene Suline, Kanada'da yaşayan Dene boyu
- Dene Dháh, Kanada'da konuşulan Atabask dili
- Dene Thaʼ, Kanada'da yaşayan Atabask halkı
- Dene K’éh, Dene Zágéʼ, Kanada'da konuşulan Atabask dili
- Na-Dene dilleri, Kızılderili dilleri ailesi
- Na-Dene Kızılderilileri, Kızılderili grubu
- Dene-Yenisey dilleri, Sibirya-Amerika dil ailesi
Selkup dili Ural dil ailesinin Samoyedçe grubuna bağlı bir kuzey dilidir. Selkuplar tarafından günümüzde konuşulmaktadır. Bu dili konuşan kişi sayısı 1,570 kişi idi. Günümüzde bu sayı farklılık göstermektedir. (Siberiada) Ob akarsuyu ve Yenisey akarsuyu arasındaki bölgede konuşulur. Selkup sözü Rusçadan gelir. Selkupça'da Taz diyalekti orman kişisi dili manasına gelir. Selkup (Ostyak-Samoyed) dili 3 diyalekti vardır:
- Taz Selkupçası
- Tım Selkupçası
- Ket Selkupçası
Evenkiler, Kuzey Asya'da bir Tunguz halkıdır. Rusya'da Evenkiler, 38.396 (2010) nüfusu ile Sibirya yerli halklarından biri olarak kabul edilmekte; Çin'de Evenkiler, 30.875 (2010) nüfusu ile Çin tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan birini oluşturmaktadır. Moğolistan'da ise Moğol dilinde Khamnigan adı verilen 537 (2015) Evenki vardır.
