İçeriğe atla

Keten yağı

Keten yağı (Oleum linii), ketenden yapılmış bir bitkisel yağdır.

Bu bitkisel yağda yüksek oranda tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri, çok düşük oranda doymuş yağ asiti, yüksek oranda lifle birlikte bol miktarda potasyum, az miktarlarda ise magnezyum, demir, bakır, çinko ve çeşitli vitaminler içerir.

Bu yağ, yanıklardan ileri gelen yaralarda ağrı dindirici olarak kullanılır. Bitki tohumları su veya süt ile kaynatılarak lapa yapılır ve haricen ilaç şeklinde kullanılır.

Bitki tohumlarından iki şekilde yağ elde edilir. Birinci yöntem ısı verilmek suretiyle yağ çıkartılmasıdır. Diğer yöntem ise soğuk pres yöntemi ile yağ elde edilir. Bu yağ içinde % 90 doymamış asitler bulunur. Anadolu yağ ketenlerinin tohumlarında, yağ miktarı ortalama % 40'tır.

Isı ile çıkartılan yağlar sanayi'de ve özellikle boyacılık ve kozmetik sektöründe kullanılır. Ahşap vernik boyaların ve ressamların kullandığı tüm yağlı boyaların ana hammaddesi keten tohumu yağıdır.

Soğuk pres yöntemi ile üretilen yağlar ise günümüzde bitkisel besin takviyesi olarak sıklıkla kullanılır. Isı ile çıkartılan keten yağının kimyasal yapısı bozulduğu için gıda takviyesi olarak tüketilmez. Soğuk pres yöntemi ile üretilen yağları tüketmek sağlık yönünden oldukça faydalıdır.

Kalp ve damar sağlığı için omega3 yağ asitleri içeren besinleri tüketmek gerekmektedir. Aynı miktardaki ıspanak, ceviz ve brokoliden 10 kat daha fazla Omega 3 (Alfa-linolenik asit cinsinden) yağ asitini bünyesinde barındırır. Bu yüzden bu ürünün yağı, balık yağının (en fazla omega3 yağ asiti soğuk deniz balıklarında bulunmaktadır) en yakın bitkisel muadili olarak gösterilebilir. Düzenli Balık tüketemeyen bireyler omega3 kaynağı olarak soğuk pres keten yağını güvenle tüketebilir.

Keten yağının içindeki yüksek miktardaki omega3 yağ asitleri (Alfa-linolenik asit cinsinden) havadaki oksijen ile çok hızlı tepkimeye girip kimyasal yapısı bozulur. Bu sebeple keten yağı taze olarak tüketilmelidir.

Yapı ve kompozisyonu

Bir keten tohumu yağında bulunan temsili trigliserit, linoleik asit, alfa-linolenik asit ve oleik asit'den türemiş bir triesterdir.

Keten tohumu yağı, diğer yağlar gibi bir trigliserid 'dir. Keten tohumu yağı, havadaki oksijenle belirgin bir reaksiyona sahip olan, alışılmadık derecede yüksek miktarda a-linolenik asit ile ayırt edilir. Spesifik olarak, tipik bir keten tohumu yağındaki yağ asitleri aşağıdaki türlerdendir:[1]

Ayrıca bakınız

  • Alfa-linolenik asit

Kaynakça

  1. ^ Vereshchagin, A. G.; Novitskaya, Galina V. (1965). "The triglyceride composition of linseed oil". Journal of the American Oil Chemists' Society. 42 (11): 970-974. doi:10.1007/BF02632457. PMID 5898097. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Omega-3 yağ asitleri, aynı zamanda Omega-3 yağları, ω-3 yağ asitleri veya n−3 yağ asitleri olarak da adlandırılır, kimyasal yapılarında terminal metil grubundan üç atom uzaklıkta bir çift bağın varlığı ile tanımlanan çoklu doymamış yağ asidi'lerdir (PUFA'lar). Doğada yaygın olarak dağılmışlardır, önemli olduklarından hayvan lipid metabolizması bileşenleridir ve insan diyetinde ve insan fizyolojisinde önemli bir rol oynarlar.

<i>Yer fıstığı</i>

Yer fıstığı, baklagiller (Fabaceae) familyasından Arachis cinsinin bir türüdür. Tohumlarında %45-60 oranında yağ, %20-30 oranında protein, %18 oranında karbonhidrat, vitaminler ve madensel maddeler içeren, özellikle yağ sanayi ve çerez yapımı başta olmak üzere, sapı kuru ot ve kabuğu da çeşitli şekillerde değerlendirilen değerli bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinyağı</span> bitkisel sıvı yağ

Zeytinyağı, zeytin ağacının meyvesinden elde edilen yeşilimsi-sarımtırak renkte sıvı bir yağdır.

<span class="mw-page-title-main">Lipit</span> Katı ve sıvı yağ

Lipit, tüm canlıların yapısında bulunan temel organik bileşiklerden biridir. Lipitler, doymuş ve doymamış yağlar olarak ayrılır. Doymamış yağlar, oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan lipitler; doymuş yağlar ise oda sıcaklığında katı hâlde bulunan lipitlerdir. Biyolojik önemi olan lipitler için yağ asitleri, nötr lipitler (trigliserit), fosfolipitler ve steroitler örnek gösterilebilir. Lipitler, insan ve hayvanların temel besinleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Trigliserit</span>

Trigliserit ; gliserol (gliserin) ve üç yağ asidinden oluşan bir esterdir. Bitkisel ve hayvansal yağların ana bileşenidir.

Kimya ve biyokimyada, yağ asidi, genelde uzun, alifatik kuyruklu bir karboksilik asittir. Uzun karboksilik yağ asitlerinden 4 karbonlu ve daha uzun zincirlileri yağ asidi olarak sayılır; doğal yağları (trigliseritleri) oluşturan yağ asitlerinden söz ederken ise bunların en az 8 karbonlu olduğu varsayılabilir. Çoğu doğal yağ asitlerinin çift sayılı karbon atomu vardır, çünkü bunların biyolojik sentezlerinde iki karbon atomlu asetat kullanılır.

Yağ, oda sıcaklığında yüksek viskoziteye sahip, yüksek miktarda karbon ve hidrojen içeren, suyla karışmayan ancak diğer yağlarla kolayca karışabilen maddelerdir. Yağlar yiyecek, yakıt, boya, makine sanayii dâhil birçok değişik amaçla kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Keten</span>

Keten, Ketengiller familyasından keten cinsinin en yaygın türüdür. Haziran-Ağustos ayları arasında ipek gibi, mavimsi veya sarı renkli çiçekler açan bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Hint yağı bitkisi</span>

Hint yağı bitkisi, anavatanı Hindistan olan, sütleğengiller familyasından bir bitki türü. İngilizcesi Castor Oil olarak geçmektedir ve yaygın olarak ambalajlanırken bu adla etiketlenir.

Lipid peroksidasyonu, yağların yükseltgenmesi sonucu bozulması. Yağların genel bozulma biçimi, bileşimlerindeki doymamış moleküllerin oksijenle yükseltgenmesi olup bunun sonucu aldehit, keton, hidroksi asitler, keto asitler, alkoller ve daha küçük moleküllü yağ asitleri meydana gelir. Bu çeşit bozulmaya peroksidasyon denir ve yükseltgenme ile meydana gelir. Linoleik asidin yükseltgenmesi daha az hoşa gitmeyen koku verir. Linoleik asidin yükseltgenmesinde ise pek az hoşa gitmeyen koku duyulur. Bu şekildeki yükseltgenerek bozulmayı ışık, ısı, nem ve bazı metaller katalize eder.

Bu, gıda katkı maddelerinin listesidir.

γ-Linolenic asid bir yağ asidi olup, bitkisel yağlarda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hodan</span>

Hodan, hodangiller (Boraginaceae) familyasından bir yıllık bitki türü. Anavatanı Suriye'dir. Güney Amerika, Kuzey Afrika ve Anadolu'da yayılış yapmasına karşın Akdeniz rejyonundada doğallaşmıştır.

F vitamini olarak da bilinen Alfa-linolenik asit (ALA), 3 çift bağ içeren, 18 karbonlu, poliansatüre, esansiyel bir yağ asididir. İlk çifte bağı metil grubuna en yakın olan 3. karbondadır. Bu sebeple omega-3 grubunda kabul edilir. Ayrıca diğer omega 3 (ω-3) yağ asitlerinin öncüsüdür Omega-3 yağ asidi.

<span class="mw-page-title-main">Ayçiçek yağı</span> sıvı bitkisel yağ

Ayçiçeği yağı ayçiçeği bitkisinin çekirdeklerinden diğer bir deyişle tohumlarından elde edilen açık sarı renkli ve hafif tadı olan bitkisel bir yağdır. Yapısında bol miktarda doymamış yağ asitlerini barındırır ve genel itibarıyla besin amaçlı kullanılır. Bunun yanında Biyodizel yapımında ve ilaç sanayinde kullanılmaktadır. Ayçiçeği yağı dünyada en çok üretilen dört bitkisel yağdan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Sıvı yağları katılaştırma</span>

Katılaştırma, sıvı yağları katılaştırmak için kullanılan kimyasal bir yöntemdir. Bu işlem için genellikle Hidrojenasyon denilen yöntem kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yağ (beslenme)</span> Yağ asidi veya trigliserit esterleri

Yağ, karbonhidrat ve protein ile birlikte üç temel besin maddesinden biridir. Yağ kimyasal olarak trigliserit adıyla bilinip gliserin ve üç yağ asidinden oluşan bir esterdir.

<span class="mw-page-title-main">Babassu yağı</span>

Babassu yağı veya cusi yağı, Güney Amerika'nın Amazon bölgesinde yetişen babassu palmiyesinin tohumlarından elde edilen, berrak açık sarı bitkisel bir yağdır. Gıdalarda, temizlik maddelerinde ve cilt ürünlerinde kullanılan, kurutucu olmayan bir yağdır. Bu yağ, hindistan cevizi yağına benzer özelliklere sahiptir ve aynı bağlamda kullanılır. Hindistan cevizi yağının alternatifi olarak, giderek daha fazla kullanılmaktadır. Babassu yağı, aşağıdaki oranlarda yaklaşık% 70 lipit'tir:

Oleik asit, çeşitli hayvansal ve bitkisel yağlarda doğal olarak bulunan bir yağ asididir. Kokusuz, renksiz bir yağdır, ancak ticari numuneleri sarımsı renkte olabilir. Oleik asit kimyasal olarak, tekli doymamış omega-9 yağ asidi olarak sınıflandırılır ve 18:1 cis-9 lipit numarası ile gösterilir. Formülü şu şekildedir: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH. Oleik asit ismi yağ anlamına gelen Latince oleum kelimesinden türemiştir. Doğada en yaygın bulunan yağ asididir. Oleik asidin tuzları ve esterleri oleatlar olarak adlandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Perilla yağı</span>

Perilla yağı, perilla tohumlarından elde edilen yenilebilir bir bitkisel yağdır. Farklı bir ceviz aroması ve tada sahip olan kızartılmış perilla tohumlarından preslenen yağ, Kore mutfağında lezzet arttırıcı, çeşni ve yemeklik yağ olarak kullanılmaktadır. Kızartılmamış perilla tohumlarından preslenen yağ, mutfak dışı amaçlar için kullanılmaktadır.