İçeriğe atla

Keseli porsuğumsular

Keseli porsuğumsular
Kısaburunlu keseli (Isoodon sp.)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Alt sınıf: Metatheria (Keseliler)
Üst takım: Australidelphia (Avustralya keselileri)
Takım: Peramelemorphia
Kirsch, 1968
Familyalar

Keseli porsuğumsular (LatincePeramelemorphia) 21 türden oluşan bir keseli takımı. Çoğu kez İngilizce adından (Bandicoots) kaynaklanan bandikutlar adı'da kullanılır. Kelimenin kökeni Telugu dilinde bulunmakta ve domuz sıçanı anlamına gelmektedir. Bu ad eskiden Bandikut sıçanları (Bandicota) cinsi için kullanılırdı.

Özellikleri

Keseli porsuğumsular küçük veya ortanca büyüklükte yerde yaşayan hayvanlardır. Burunları daima uzun olur. Arka ayakları ön ayaklarından daha uzun olduğu için hoplayarak yürürler. Yeri kazmak için uzun tırnakları olur.

Yayılım ve yaşam alanı

Keseli porsuğumsular Avustralya, Yeni Gine ve Endonezyanın batısında bulunan bazı adalarda yaşarlar. Çöl gibi bölgelerden tropik ormanlara kadar birbirinden farklı habitatlarda yaygındırlar.

Yaşam şekli

Keseli porsuğumsular çiftleşme zamanı dışında yalnız yaşar ve aynı türden olanlara rastlarsa agresif davranır. Çoğu türler kendine ait bir bölgeyi benimser, koku işaretleri ile bu bölgenin sınırını çizer ve yabancılara karşı savunur. En önemli duyuları koku almak ve duymaktır ve çoğu gece aktifdir. Gündüzleri kendi kazdıkları bir inde, yapraklar ile döşedikleri bir yuvada veya çalıların arkasında kazdıkları bir kuyuda geçirirler. Boş ağaçları veya terk edilmiş tavşan yuvalarını da bazen sığınak olarak kullanırlar.

Beslenme

Keseli porsuğumsular omnivor'dur (her şey yiyici). Böcekler, küçük omurgalılar (fare, kertenkele vb.) veya da meyveler ve tohumlar ile beslenebilirler. Yerde veya kazdıkları kuyuların içerisinde, uzun burunları ile kokusunu aldıkları besinlerini bulurlar. 46 - 48 adet olan dişleri daha çok yırtıcı keselilerin kine benzer.

Üreme

Keseli porsuğumsular'da gebelik süreci 2 hafta civarında olarak gayet kısadır. Diğer keselilerden farklı olarak onlarda ilkel bir etene (plasenta) bulunur. Keseleri iyi gelişmiştir ve girişi arkaya yöneliktir. Yeni doğan yavruların, annelerinin kesesine kadar tırmanmak için uzun tırnakları olur. Bu tırnaklar işini yerine getirdikten bir süre sonra düşer. Keseli porsuğumsuların 6 - 10 memesi olur ve 2 ila 5 yavru dünyaya getirirler. Süt emen yavruların bir kuşağı daha henüz memeden ayrıldığı gibi yeni yavruların dünyaya gelmesinden dolayı, memelerin bir kısmı yeni doğan yavrular için küçük diğerleri ise büyük olur.

Sınıflandırma

Modern bilimde keseli porsuğumsular 3 familyaya bölünür:

  • Domuzayaklı keseli (Chaeropodidae) familyası tek soyu tükenmiş bir tür içermektedir.
  • Tavşanımsı keseliler (Thylacomyidae) familyasının içerdiği iki türden birisinin soyu tüknemiştir..
  • Keseli porsukgiller (Peramelidae) familyası iki alt familya'ya bölünen diğer 18 türü içermektedir:
    • Peramelinae daha çok kurak bölgeleri tercih ederler ve kafatasları yassı olur. İki cinse bölünürler: Isoodon ve Perameles cinsi.
    • Peroryctinae tropik ormanlarda yaşarlar ve kafatasları silindir şeklindedir. Dört cinse ayrılan 12 türü içerir.

Keseli porsuğumsuların soyağacı şu şekilde yapılır:

Keseli porsuğumsular (Peramelemorphia)
|--Domuzayaklı keseli (Chaeropus)
|--N.N.
 |--Tavşanımsı keseliler (Macrotis)
 |--Keseli porsukgiller (Peramelidae)
 |--Peroryctinae
 |--Peramelinae
 |--Perameles
 |--Isoodon

Kitaplar

  • Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999. ISBN 0-8018-5789-9
  • D. E. Wilson, D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005. ISBN 0-8018-8221-4

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Memeliler</span> kara omurgalıları sınıfı

Memeliler, hayvanlar aleminin insanların da dâhil olduğu, dişilerinde bulunan meme bezleri ve hem dişi hem erkek bireylerinde bulunan ter bezleri, kıl, işitmede kullanılan üç orta kulak kemiği ve beyinde yer alan neokorteks bölgesi ile ayrılan bir omurgalı sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hamster</span> kemirgen bir hayvan

Hamsterler, yedi cinste sınıflandırılmış 19 tür içeren Cricetidae alt familyasına ait kemirgenlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Chiloé keseli sıçanı</span>

Chiloé keseli sıçanı, Güney Amerika'nın güneybatısına özgü keseli bir hayvan türü. Microbiotheria takımının tek familyası olan Microbiotheriidae'nin yaşayan tek türünü oluşturur. Her ne kadar sıçan adıyla bilinse de kemirgen takımından fare ve sıçanla yakın bir akrabalığı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Misk kedisigiller</span>

Misk kedisigiller (Viverridae), etçiller (Carnivora) takımına ait, Afrika ve Avrasya'da yaygın olan, 30 orta büyüklükte türden oluşan bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Kokarcagiller</span> etçiller (Carnivora) takımından bir familya

Kokarcagiller (Mephitidae), etçiller (Carnivora) takımından bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Domuzgiller</span> Çift parmaklılar takımının, geviş getirmeyenler alt takımına giren bir familya

Domuzgiller (Suidae), geviş getirmeyen bir çift toynaklı familyası. Familyanın 5 cinse ayrılan 20 türünden Avrupa'da ve Türkiye'de bulunan tek temsilcisi, evcil domuzun atası olan yaban domuzudur.

<span class="mw-page-title-main">Keseliler</span>

Keseliler, memeliler sınıfının bir alt sınıfıdır. Eteneliler ile aralarındaki en önemli fark, yavruların henüz iyi gelişmemiş şekilde çok erken doğup annenin kesesinde gelişmeye devam etmesidir. Bugün Avustralya ve Amerika'da yaklaşık 320 keseli türü yaşamaktadır. Bunlar bütün memelilerin %6'sını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Tek delikliler</span> Memeli takımı

Tek delikliler, memeliler sınıfına ait bir takım. İlkel memeliler alt sınıfının varlığını sürdürmeyi başarmış tek temsilcileridirler. Diğer memeliler ile aralarındaki en mühim fark, diğerleri gibi canlı yavru doğurmayıp yumurtlamalarıdır. Tek deliklilerin adı cinsel organları, idrar yolu ve bağırsakları tek bir delikte birleşmelerinden kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tachyglossidae</span>

Tachyglossidae, dikenli karıncayiyengiller veya ekidneler, yumurtlayan bir memeli familyası. Ornitorenk ile birlikte tek delikliler (Monotremata) takımını oluştururlar. Familya 2 cinse bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya ile Yeni Gine ile kısıtlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ameridelphia</span>

Ameridelphia, keseliler (Metatheria) alt sınıfının bir üst takımıdır. Australidelphia taksonuna mensup olan Chiloé keseli sıçanı dışında bütün Güney, Orta ve Kuzey Amerika'da yaşayan keseliler bu taksona aittir. Eskiden soyu tükenmiş olan Sparassodonta kladı da bu grubun içine konulurdu. Günümüzde ameridelphia kladının parafiletik olduğu kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Keseli sıçangiller</span> keselilerin Didelphimorphia takımına ait tek familya

Didelphidae veya Keseli sıçangiller, Didelphimorphia takımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Sadece Amerika'da bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Keseli karıncayiyen</span>

Keseli karıncayiyen veya numbat, yırtıcı keseliler (Dasyuromorphia) takımı içerisinde Myrmecobiidae familyasının tek türü olan bir keselidir.

<span class="mw-page-title-main">Keseli sansargiller</span>

Keseli sansargiller (Dasyuridae) yırtıcı keseliler (Dasyuromorphia) takımına ait bir keseli familyası. 60 türden oluşan bu familya örneğin keseli sansar, tazmanya canavarı ve keseli fare'yi içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Keseli tavşan</span>

Keseli tavşanlar (Macrotis), keseli porsuğumsular (Peramelemorphia) takımı içerisinde yalnız başına Thylacomyidae familyasına konulan ve iki türden oluşan bir keseli cinsi: Büyük keseli tavşan ve soyu tükenmiş olan küçük keseli tavşan.

<span class="mw-page-title-main">İki ön dişliler</span> memeli takımı

İki ön dişliler, içerdiği 140 civarında tür ile keseliler infra sınıfının en büyük takımıdır. En tanınmış üyeleri Kangurular, Koalalar ve Vombatlar'dır.

<i>Hypsiprymnodon moschatus</i> Avustralyata özgü keseli türü

Hypsiprymnodon moschatus, yalnız başına Hypsiprymnodontidae familyasına konulan iki ön dişli bir keseli türü. Kangurumsuların (Macropodoidea) arasında en ilkelleri olarak kabul edilir. Diğer kangurumsular Sıçankangurusugiller ve Kangurugiller'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sıçan kangurusugiller</span>

Sıçan kangurusugiller (Potoroidae) iki ön dişli bir keseli familyası. Kangurugiller ile yakın akraba olduklarından dolayı uzun zaman bu grubun alt familyası olarak görülmüştür. Ancak bazı noktalarda Kangurugillerden farklıdırlar. Familya, ikisinin soyu tükenmiş olan toplam 10 türden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kangurugiller</span> memeli familyası

Kangurugiller (Macropodidae), iki ön dişli bir keseli familyası. En çok tanılan keseliler olmakla birlikte, Avustralya faunasının en tipik temsilcileridir. Modern zoolojide artık yalnız bir familya olarak kabul edilen Sıçan kangurusugillerden daha iyi ayırt edilebilmeleri için Asıl Kangurugiller de denilir.

<span class="mw-page-title-main">Tenrekgiller</span> Madagaskarda ve Afrikanın orta kısmında yaşayan bir memeli familyası

Tenrekgiller (Tenrecidae) Madagaskar'da ve Afrika'nın orta kısmında yaşayan bir memeli familyası. Familyanın üyeleri dış görünüşleri ile birbirinden farklıdır. Örneğin kirpi, sivrifare veya su samuruna benzeyenleri vardır. Uzun zaman Böcekçillere ait oldukları kabul edilmiş ama molekülergenetik araştırmalardan sonra bugün ayrı bir familyaya koyulmuşlardır. Altın köstebek (Chrysochloridae) familyası ile birlikte Tenreksiler (Afrosoricida) takımını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Sivri sincapçık</span> memeli takımı

Sivri sincapçıklar, Güneydoğu Asya'da yaşayan bir memeli takımı. Bilimsel adları Tupaia, Malezyaca sincap anlamına gelen "tupai" kelimesinden alınmıştır. Sincapgillere benziyor olsalar da daha çok primatlarla ve kolugolarla ilişkilidirler. Sincapgiller genelde ağaçta yaşarken, sivri sincapçıkgiller tek bir türün dışında hepsi, yerde yaşar.