İçeriğe atla

Kerkük'ün statüsü referandumu

Kerkük statü referandumu, Kuzey Irak'ın tartışmalı bölgelerinin Kürdistan Bölgesi'nin bir parçası olup olmayacağına karar vermek için planlanan bir halk oylamasının Kerkük parçasıydı. Referandum başlangıçta 15 Kasım 2007 için planlanmıştı, ancak defalarca ertelendi[1][2] ve sonuçta hiçbir zaman gerçekleşmedi.[3]

Referandum Irak Anayasası'nın 140. maddesi tarafından zorunlu kılındı. 140. madde, Saddam Hüseyin yönetiminin Enfal soykırımı sırasında uyguladığı Araplaştırma politikasını referandumdan önce tersine çevirecek tedbirlerin alınmasını gerektiriyordu. 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgal etmesinin ardından binlerce Kürt Kerkük'e döndü. Referandum, bölgenin Kürt olarak kabul edilmesine yetecek kadar geri dönüşün olup olmadığına karar verecekti.[4]

Kürtlerin hükûmetin 140. Maddeyi uygulamaması nedeniyle duyduğu kızgınlık, 2017 Kürdistan Bölgesi bağımsızlık referandumunun[5] nedenlerinden biriydi ve şu soruyu gündeme getirdi: "Kürdistan Bölgesi'nin ve bölge dışındaki Kürt bölgelerinin bağımsız bir devlet olmasını istiyor musunuz?"[6] Referandum, Irak-Kürt çatışmasına ve hükûmetin Kerkük'ü ele geçirmesine yol açtı.

28 Kasım 2022 tarihinde, dönemin Irak Adalet Bakanı Halid Şiwani, Irak Anayasasının 140. Maddesinin uygulanması için yüksek komisyonun kurulduğunu; komisyonun oluşturulmasıyla birlikte 140. Maddenin uygulanması için çalışmaların yeniden başlayacağını ifade etti.[7][]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Iran pleases Ankara, irks Kurds with call for Kirkuk poll delay 6 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New Anatolian, 2007-11-08, accessed on 1 March 2008
  2. ^ "Kirkuk, Other Iraq Issues to Be Delayed". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  3. ^ "Iraqi Kurdistan in disarray after the loss of Kirkuk". alaraby. 25 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Iraq: Kurds warn against delaying Kirkuk Referendum 24 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RadioFreeEurope/RadioLiberty
  5. ^ "President of Iraqi Kurdistan says independence vote is due to failure of unity". The National. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017. 
  6. ^ "Kurdistan referendum commission reveals four-language sample ballot". Rudaw. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017. 
  7. ^ "140'ıncı maddenin uygulanması için yüksek komisyon kuruldu". 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kerkük</span> Irakta bir şehir

Kerkük, Irak'taki Kerkük ilinin başkenti olan şehirdir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin anayasal başkentidir. Irak merkezi yönetimine bağlıdır. Irak'ın başkenti Bağdat'ın 236 km kuzeyinde, Erbil'in 83 km güneyinde, Musul'un 149 km güneydoğusunda, Süleymaniye'nin 97 km batısında, Tikrit'in 116 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde şehrin büyük çoğunluğu Türkmenler, Araplar ve Kürtlerden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Türkmenleri</span> Iraktaki üçüncü büyük etnik grup

Irak Türkmenleri ya da Irak Türkleri Irak'ın üçüncü büyük etnik grubudur. Türk kökenlidirler ve çoğunlukla Türk mirasına ve kimliğine bağlıdırlar. Irak'a Türk göçü 7. yüzyılda, ardından 1055 yılında Büyük Selçuklu'nun bölgedeki fethiyle başlarken, bugün Irak Türkmenlerinin çoğu, 1535-1919 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimi sırasında Anadolu'dan Irak'a getirilen Osmanlı askerlerinin, tüccarlarının ve memurlarının torunlarıdır. Irak Türkmenleri, Bulgaristan, Kıbrıs, Yunanistan ve Suriye de dahil olmak üzere Osmanlı sonrası diğer modern ulus devletlerdeki Türk topluluklarının yanı sıra Türkiye'deki Türk halkıyla yakın kültürel, tarihi, dilsel ve dini bağları paylaşmakta; bu nedenle kendilerini Türkmenistan ve Orta Asya Türkmenleriyle özdeşleştirmemektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Peşmerge</span> Irak Kürdistanının askerî gücü

Peşmerge, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş, Parastin u Zanyarî ve Zeravani bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kerkük (il)</span> Irak valiliği

Kerkük İli Irak'ın kuzeyinde yer alan, nüfusun çoğunluğunu Araplar, Kürtler ve Türkmenlerin oluşturduğu, yönetim merkezi Kerkük kenti olan ve dört kazaya ayrılan ildir. 28 Mart 2017 tarihinde aldığı meclis onayıyla Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin bir parçası olduğu anlamına gelecek bir kararla, resmi kurumlara Irak Bayrağı'nın yanı sıra Bölgesel Yönetim bayrağının da çekilmesine hükmedildi. 16 Ekim 2017'de Irak ordusu Kerkük'e gece saatlerinde operasyon başlattı ve şehri Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nden tamamen temizledi. Yerel yönetim bayrakları indirildi.

<span class="mw-page-title-main">Dakuk</span>

Dakuk (Tavuk) kasabası Kerkük iline bağlı bir kasabadır. Kerkük'ün güneyine ve Bağdat kara yolu üzerine düşen Dakuk kasabasının nüfusu yaklaşık 50.000 kişidir. Merkezini çoğunlukla Kürtler oluşturur ve azınlık olarak Araplar ve Türkmenler de bulunmaktadır. Dakuk'taki Kürtler çoğunlukla Yarsanî iken Türkmenler Şii mezhebine tabiilerdir.

2011 Irak protestoları, Irak'ta Irak Savaşı'nın başladığı 2003 yılından beridir süren şiddetin ortasında gerçekleşen 2010-2011 Arap dünyası protestolarının bir parçası olan protesto gösterileri. Gösterilerde 6 kişi öldü, 140 kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">2017 Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu, 25 Eylül 2017'de Irak'ın özerk bölgesi Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde yapılan referandum. Referandumda seçmenlere "Kürdistan Bölgesi ve Kürdistan Bölgesi dışında kalan Kürt yerleşimlerinin bağımsız bir devlet olmasını istiyor musunuz?" sorusu sorulmuş ve seçmenlerin %92.73'ü referanduma "Evet" oyu vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Noşirvan Mustafa</span>

Noşirvan Mustafa ; d. 1944; Süleymaniye - ö. 19 Mayıs 2017, Süleymaniye), Iraklı Kürt entelektüel politikacı ve yazar. Mustafa, Süleymaniye'deki Kraliyet Kral Faysal Okulu'na katıldı, ayrıca erken yaşta özel öğretmenler tarafından kendisine yabancı dil öğretildi. Bağdat Üniversitesi'nde siyaset bilimi eğitimi gördü.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri</span> Kürt ve Yahudi ilişkileri

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-İsrail ilişkileri, Kürt ve Yahudi halkları arasındaki ilişkilerin tarihsel arka planını ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile İsrail arasındaki mevcut siyasi ve ekonomik ilişkileri kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Macaristan ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Macaristan ilişkileri, Macaristan ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ikili ilişkilerdir. Macaristan, Kasım 2014'ten bu yana Kürdistan Bölgesi'nde başkonsolosluk aracılığıyla temsil edilirken, Kürdistan Bölgesi'nin Macaristan'da temsilciliği bulunmamaktadır. İlişkiler, birkaç üst düzey görüşme ve yakın bağlarla şekilleniyor. Kürt Cumhurbaşkanı Mesud Barzani, 2012 ve 2015 yıllarında resmi ziyaretlerle Macaristan'ı ziyaret etti. Ayrıca, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán'ın, 2015 yılında Kürdistan Bölgesi'nin Irak'tan bağımsızlığına verdiği desteği Irak İslam Devrim Konseyi'nde endişeye yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Yunanistan ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Yunanistan ilişkileri, Yunanistan ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ikili ilişkileri kapsar. Yunanistan'ın Erbil'de ekonomik ve ticari ofisi varken, Kürdistan Bölgesi'nin Yunanistan'da temsilciliği bulunmamaktadır. Şubat 2017'de Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias, Kürdistan'ı bölgede jeostratejik bir role sahip olarak nitelendirdi ve Yunanistan'ın jeostratejik politikasında önemli bir unsur oluşturdu ve bunlar Yunanistan'ın Mayıs 2016'da Erbil'de başkonsolosluk açmasının nedenleriydi. Alpha Radio'ya verdiği röportajda Kotzias, Eylül 2017'deki Kürt bağımsızlık referandumunun Irak Anayasasıyla güvence altına alındığını ve Kürdistan Bölgesi'nin bunu yapma hakkı olduğunu belirtti. Yeni Demokrasi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Adonis Georgiadis, partisinin referandumu ve Kürtlerin kendi kaderini tayin hakkını desteklediğini söyledi.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Polonya ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesi-Polonya ilişkileri, Kürdistan Bölgesi ile Polonya arasındaki ikili ilişkilerdir. Kürdistan Bölgesi Polonya'da 2004 yılından bu yana Varşova'da bir temsilcilik aracılığıyla temsil edilmektedir, Polonya'nın ise 2012'den beri Erbil'de bir başkonsolosluğu bulunmaktadır. 2005 yılında Polonya Başbakanı Marek Belka, Dışişleri Bakanı Adam Rotfeld, Ulusal Savunma Bakanı Jerzy Szmajdziński ve Kültür Bakanı Waldemar Dąbrowski, Erbil'de Kürt Devlet Başkanı Mesud Barzani ve Başbakan Neçirvan Barzani ile bir araya gelerek Kürdistan Bölgesi dahil Irak'ın yeniden inşasına desteklerini ifade ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Rusya ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesi-Rusya ilişkileri, Kürdistan Bölgesi ile Rusya arasındaki ikili ilişkilerdir. Kürdistan Bölgesi'nin Moskova'da bir temsilciliği bulunurken, Rusya'nın Erbil'de 28 Kasım 2007'de açılan bir başkonsolosluğu vardır. Kürtler ve Ruslar arasındaki ilişkiler, Rusların yayılmacı hırsları nedeniyle Kürtlere ilgi duyduğu 1800'lerin ikinci yarısına kadar uzanıyor. Soğuk Savaş sırasında, Sovyetler Birliği, Afganistan'ı işgalinden dolayı Orta Doğu'nun gösterdiği tepki nedeniyle Avrupa gücü 1970'lerin sonlarında Ortadoğu'dan siyasi olarak çekilene kadar Irak'a karşı Kürt isyancıları destekledi.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-PKK çatışması, Irak Kürdistanı'nda meşru Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile PKK ve PKK'nın müttefik grupları arasında gerçekleşen bir dizi savaş ve çatışmadır. 1983 yılında başladı ve hala isyan şeklinde devam ediyor. PKK'nın ağırlıklı yöntemi Peşmergelere karşı gerilla savaşı uygulamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bafel Talabani</span>

Bafel Celal Talabani, bilinen adıyla Bafel Talabani, Kürt siyasetçi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin başkanı. Eski Irak cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Revaz Faik</span> Iraklı Kürt siyasetçi

Revaz Faik, Kürt siyasetçi. Kürdistan Parlamentosu'nun başkanlığını yapan Faik, Kürdistan Yurtseverler Birliği üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">1970 Irak-Kürt Özerklik Anlaşması</span>

1970 Irak-Kürt Özerklik Anlaşması, Irak-Kürt barış görüşmeleri veya 1970 Barış Anlaşması, Irak hükûmeti ve Kürtlerin 11 Mart 1970'te Birinci Irak-Kürt Savaşı'nın ardından, nüfus sayımıyla Kürt çoğunluğuna sahip olduğu belirlenen üç Kürt vilayetinden ve diğer komşu ilçelerden oluşan bir Özerk Bölge oluşturulması içindi. Plan aynı zamanda Kürtlerin hükûmet organlarında temsil edilmesini de sağlıyordu. Zamanına göre, uzun süredir devam eden Irak-Kürt çatışmasını çözmeye yönelik en ciddi girişimdi.

<span class="mw-page-title-main">2005 Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu</span>

2005 Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin bağımsız olması için 30 Ocak 2005'te yapılan bir referandumdur. Nihai sonuçlar, oyların büyük çoğunluğunun, yüzde 98,98'inin bağımsızlıktan yana olduğunu gösterdi. Kürdistan Referandum Hareketi'nin Irak parlamento seçimleri ve 2005 Kürdistan Bölgesi seçimleri ile birlikte yürüttüğü referandumda Kürdistan Bölgesi halkına Irak'ın bir parçası olarak kalmaktan mı yoksa bağımsız bir Kürdistan'dan mı yana oldukları soruldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.