İçeriğe atla

Kerim Erim

Kerim Erim
Doğum31 Ocak 1894(1894-01-31)[1]
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm28 Aralık 1952 (58 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriEdirnekapı Şehitliği, İstanbul
Eğitim
Tanınma nedeniDoktoralı ilk Türk matematikçi
Çocuk(lar)Gülen Erim-Reusch
Arif Erim
Ödüller1977 Tübitak Hizmet Ödülü
Kariyeri
DalıMatematik
Çalıştığı kurumlar
Doktora öğrencileriFerruh Şemin, Asım Özkan, Feyyaz Gürsan, Mehmet Namık Oğuztöreli, Mahmut Tanrıkulu, Halil Yüksel, Suzan Kahramaner[1]
Kerim Erim'in Mezarı
Kerim Erim'in Mezarı 2
Kerim Erim'in Mezarı 3

Kerim Erim (31 Ocak 1894, İstanbul - 28 Aralık 1952), Türk ordinaryüs profesör doktor matematikçi.

İlk doktoralı Türk matematikçidir.[2][3] Doktora derecesini 1919'da Almanya'nın Erlangen kentindeki Frederich-Alexanders Üniversitesi'nden aldı. Türkiye'de yüksek matematik öğretiminin yaygınlaşmasında ve çağdaş matematiğin yerleşmesinde etkin rol oynadı; mekaniğin matematik esaslara dayandırılmasına öncülük etti. Türkiye'de bir matematik doktorası yöneten ilk bilim insanı oldu.[3]

Devlet sanatçısı piyanist Gülsin Onay'ın dedesidir.

Yaşamı

1894 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Asıl adı Abdülkerim'dir. Babası, Buharalı Molla Ahmed Zade Mirliva Arif Paşa; annesi, Kazan Şeyhül Müderrisi Kerim Hazretzade Ferik Abdürrahman Paşa'nın kızı Naciye Hanım'dır.[4]

İlköğrenimini Halep'te tamamladıktan sonra[4] kısmen evde, kısmen Hendese-i Mülkiye'nin ilk sınıflarında ders görerek ortaöğrenimini tamamladı; yükseköğrenimine İstanbul'daki Yüksek Mühendis Mektebi'nde devam etti.

Yüksek Mühendis Mektebi'ni 1914 yılında tamamladıktan sonra matematiğe duyduğu büyük ilgi nedeniyle Berlin Üniversitesi'nde daha ileri matematik öğrenimi görmek üzere Almanya'ya gitti. 1919'da Frederich-Alexanders Üniversitesi'nde cebir konusunda doktora derecesini alarak İstanbul'a döndü.[5] Mezunu olduğu Yüksek Mühendis Mektebi'nde matematik, analitik geometri, mekanik, kozmoğrafya dersleri verdi. 1929'da doçentliğe yükseldi.

Meslek hayatı

Kerim Bey, 1933'teki Üniversite reformunu hazırlayan kurulda yer aldı. Yüksek Mühendis Mektebi'nde ders vermeye devam ederken yeni kurulan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde analiz profesörü ve dekan olarak görev yaptı. Ancak kısa bir süre sonra dekanlıktan ayrıldı. Uzun zaman her iki kurumda dersler vererek eğitim faaliyetlerini sürdürdü. Fakülteden ayrılan Richard von Mises'in yerine 1940 yılında İstanbul Üniversitesi Matematik Enstitüsü başkanlığına getirildi ve 1952'deki ölümüne kadar başkanlığı sürdürdü.

1946 yılında TBMM'de kabul edilen bir kanunla bir öğretim üyesinin aynı anda iki üniversitede çalışması sona erdirilmiştir. Kerim Erim bu kanuna uymak için İTÜ'deki görevinden ayrılmış, İstanbul Üniversitesi'ndeki görevine ise devam etmiştir; 1948'de yeniden dekan seçildi ve 2 yıl boyunca Fen Fakültesi dekanlığı yaptı.

Hayatı boyunca Türkiye'de yüksek matematik öğretiminin yaygınlaşmasında ve çağdaş matematiğin yerleşmesinde etkin rol oynadı. Mekaniğin matematik esaslara dayandırılmasına da öncülük etti. Matematik ve fizik bilimlerinin felsefe ile olan ilişkileri üzerinde de çalışmalarda bulundu; Almanca ve Türkçe eserler yayınladı. Türkiye'de bir matematik doktorası yöneten ilk bilim insanı oldu.[3] Diferansiyel geometri, fonksiyonlar teorisi, elastisite ve plastisite konularında birçok öğrenci yetiştirdi.[6] Öğrencileri arasında mekanik alanında önde gelen bilim insanlarından Mustafa İnan da vardır.

Mekanik Kongresi ve Ölümü

Kerim Erim, dünyada mekanikle ilgili bilim adamlarını bir araya getirmek üzere dört sene bir düzenlenen Uluslararası Sırfi ve Tatbiki Mekanik Kongresi'nin sekizincisinin 1952'de İstanbul'da gerçekleşmesi için büyük emek verdi. Ne var ki bu çalışma sırasında tutulduğu hastalık nedeniyle kongrenin açılışına katılamadı; ancak son celsede kapanış nutkunu okuyabildi.[7] Nekahat için Avrupa'ya gidip döndükten sonra 28 Aralık 1952'de hayatını kaybetti.

Mezarı Edirnekapı Şehitliği'ndedir.

Fatma Zehra Hanım ile evliliğinden Arif ve Gülen adında iki çocuk sahibi olan Kerim Erim, devlet sanatçısı piyanist Gülsin Onay'ın dedesidir.

Kitapları

  • Mihanik (1926)
  • Nazarî Hesap (1931)
  • Hendese-i Tahlîliye (ders notları) (1932-35)
  • Riyâziyenin Temelleri, Üniversite Konferansları (1936-1937)
  • Sümer Riyaziyesinin Esas ve Mahiyetine Ait Rapor (1937)
  • Dış Alem Meselesi (Matematik Bakımından) (1940)
  • Tanzimat ve Müspet İlimler: Riyaziye (1940)
  • Matematik ve Realite, Üniversite Konferansları (1941-1942)
  • Analiz Dersleri: Diferansiyel ve İntegral Hesap (1940)[1]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  2. ^ Ali Sinan Sertöz. "Türk Matematikçileri". , Bilkent Üniversitesi Ali Sinan Sertöz web sayfası. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  3. ^ a b c Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi. "TMMOB EMO İstanbul Şubesi Saygı Buluşması - Mithat İdemen" (PDF). 16 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ a b Akbaş, Meltem. "Kerim Erimin Biyografisi ve Yayın Listesi" (PDF). “Einstein’ın Görelilik Teorisini Türkiye'ye Tanıtanlar (I): Mehmed Refik Fenmen ve Kerim Erim”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları Cilt / Vol.IV, Sayı / Nr.2, İstanbul 2003. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2016. 
  5. ^ Osman Bahadır. "Tarihten Bir Yaprak: Matematikçi Kerim Bey ve Einstein, Matematik Dünyası Dergisi, 2004, Kış" (PDF). 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  6. ^ Gökdoğan, Melek Dosay. "Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi Matematiğine Kısa Bir Bakış" (PDF). 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2016. 
  7. ^ "Fahri Arel, Prof. Kerim Erim, 1894-1952 Aramızdan Ebediyen Ayrılanlar (1951- 1952- 1953- 1954- 1955 yıllarında), İstanbul, Türkiye Büyük Locası yay., Yeni Gün Matbaası, 1955, s. 18-199". 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Albert Einstein</span> Almanya doğumlu fizikçi (1879–1955)

Albert Einstein, Almanya doğumlu teorik fizikçi ve bilim insanı. Tüm zamanların en iyi fizikçilerinden birisi olarak kabul edilen Albert Einstein, en çok görelilik teorisini geliştirmesiyle tanınır. Aynı zamanda kuantum mekaniğinin gelişimine önemli ölçüde katkılarda bulunmuştur. Kendisi tarafından bulunan ve bilim dünyasında yeni bir çığır açan kütle-enerji denkliği formülü E = mc2 dünyanın en ünlü denklemi olarak adlandırılmıştır. Fizik ve matematik alanına sağladığı katkılardan dolayı ve fotoelektrik etki yasasının keşfi sebebiyle 1921 yılında Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. 1999 yılında Time dergisi tarafından yüzyılın en önemli kişisi seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği</span> Gemilerin inşaatı ve mimarisi ile ilgilenen mühendislik alanı

Gemi inşaatı ve gemi makineleri mühendisliği, her türlü sivil ya da askerî deniz aracının, bu araçların makinelerinin ve diğer donanımlarının tasarım, üretim ve planlamasından sorumlu mühendislik dalı. İngilizcede Naval Architecture and Marine Engineering olarak karşılık bulur.

Türk Matematik Derneği, Türkiye'de matematikçi Cahit Arf önclüğünde 1948 yılında kurulmuş, kamu yararına çalışan bir dernektir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa İnan</span> Türk bilim insanı

Mustafa İnan, Türk inşaat mühendisi, fizikçi ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Hans Reichenbach</span> Alman–Amerikan filozof

Hans Reichenbach, Alman düşünür.

<span class="mw-page-title-main">Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri mühendislik eğitimi veren okul

Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn, İstanbul'da 1795 yılında kurulan; Osmanlı ordusu için topçu ve istihkâm subayı yetiştiren askerî okul. III. Selim devrinde yeniden yapılanmanın en önemli kurumlarından biri olarak 1795‘te Hasköy’de açılmıştır. 1773’te kurulan Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’dan sonra imparatorluğun ikinci mühendishanesidir. Örneklerini, Fransa’da Mouradgea D’Ohsson’un ve özellikle Viyana’da Ebûbekir Râtib Efendi’nin gözlemlediği askerlik ve mühendislik akademilerinden almıştır. Kuruluş sebebi Nizâm-ı Cedîd ordusunun teşkil edilmesiyle bağlantılıdır. İlk dönemiyle ilgili belgelerde Fünûn-i Harbiyye Tâlimhânesi, Mekteb-i Fünûn-i Harbiyye veya Mühendishâne-i Sultânî gibi isimlerle, ardından da Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn olarak anılmıştır.

Hatice Nüzhet Gökdoğan, Türk gökbilimci ve akademisyen.

Münir Ülgür,, Türk akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Salih Zeki</span> Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi, astronom (1864 - 1921)

Salih Zeki Bey, Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi ve astronomdur. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış ve yaptığı çalışmalarla çağdaş bilimin Türkiye’de tanıtılmasında ve yayılmasında önemli katkılarda bulunmuştur. Yaşadığı dönemin önde gelen matematik bilginlerinden olmasının yanında; İkdam, Darüşşafaka ve İktisadiyat Gazeteleri ile Darülfünun Dergisi’ne yazdığı makaleler ile bilim hayatına sayısız katkıda bulunmuştur. Bilim tarihi açısından çok değerli konferanslar vermiş ve eserler kaleme almıştır. Bu konuda aldığı ilk çalışması, aynı zamanda bir Türk bilim adamının yurt dışında yayınladığı ilk bilim tarihi makalesi olma özelliği taşımaktadır. Ölümünden sonra da Türkiye’deki matematik araştırmalarına öncülük eden ve bilim tarihi açısından da çok değerli olan eseri Asar-ı Bakiye’yi dört cilt olarak düzenlemiştir, ancak hayattayken ilk iki cildi yayımlanmıştır. Verdiği konferanslarda Türk matematikçilerinin o dönemde henüz bilmediği Öklid dışı geometriler, sanal sayılar, sayılar teorisi gibi alanların ülkede tanıtılması sağlamıştır. Bu alandaki katkıları bununla da sınırlı kalmamış verdiği dersler, yazdığı kitaplar ve kaleme aldığı ders kitapları ile matematik dersinin, eğitimin her seviyesinde yayılmasında büyük katkı sağlamıştır. Bunun yanında astronomi, fizik, geometri, mantık gibi birçok alanda hem ders kitabı hem de özgün çok sayıda yapıt vermiştir.

Osman Tevfik Taylan, Türk bilim insanı.

Hendese-i Mülkiye, 1883 yılında Padişah II. Abdülhamid tarafından kurulmuştur. Mühendishane-i Berr-i Hümayundaki kılıçhanelerden birisi boşaltılıp Hendese-i Mülkiye öğrencilerine tahsis edilmiştir. Kuruluşunda Fransa'daki École des Ponts et Chaussées örnek alınmıştır. Ancak daha sonra Fransız usulü terk edilmiş ve Alman usulüne geçilmiştir. Hendese-i Mülkiye önceleri askeriyeye bağlıydı, fakat daha sonra askeriyeden ayrılıp Bayındırlık Bakanlığına bağlanmıştır. Adı da Mühendis Mektebi olarak değiştirilmiştir (1909).

Burhaneddin Berken, Türk profesör, eğitimci ve bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eugene Wigner</span>

Eugene Paul "E. P." Wigner, Macar-Amerikalı teorik fizikçi ve matematikçiydi.

Selma Soysal, Türkiye'nin ilk kadın matematikçilerinden.

Hüseyin Rıfkı Tamani, Başhoca (rektör), mühendis, yazar.

Hülya Şenkon, Türk matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Suzan Kahramaner</span> Türk bilim kadını, matematikçi (1913-2006)

Fatma Suzan Kahramaner, Türkiye'nin ilk kadın matematikçilerindendir. İstanbul Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra Kerim Erim danışmanlığında doktorasını tamamladı. 1968 yılında profesör unvanını aldı. 1978-1979 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Matematik Bölüm Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Nazım Terzioğlu</span> Türk matematikçi

Nazım Terzioğlu, Türk matematikçi.

Sinan Sertöz ya da tam adıyla Ali Sinan Sertöz; Türk matematikçi ve akademisyendir. Bilkent Üniversitesi'nin Matematik Bölümü'nde öğretim görevlisidir. Başlıca çalışma alanları cebirsel geometri, değişmeli cebir, sayılar teorisi ve karmaşık geometridir.

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu, Türk astronom, matematikçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.