Kerh Muharebesi

Fırat-Dicle Seferi

Tarih	Nisan 1516
Bölge	Bismil; Diyarbakır, Türkiye
Sonuç	Kesin Safevi zaferi

Taraflar

Osmanlı İmparatorluğu

Safevi Devleti

Komutanlar ve liderler

Çerkez Hüseyin Bey (ölü)

Mehmed Çelebi (ölü)

Ustacalı Karahan

Kerh Muharebesi, Çerkez Hüseyin Bey komutasındaki Osmanlı öncülerinin, Safevi kuvvetlerinin pususu sonucu neredeyse imhası ile sonuçlanmıştır.

Muharebe

Karaman ve İstanbul'dan gelecek takviyeleri bekleyen Bıyıklı Mehmed Paşa, gittikçe güçlenen Ustacalı Karahan'ı bir oyun ile alt etmek istiyordu. Bunun sonucunda iki bin kişilik bir süvari ile sahte bir taarruz yapılacak, Safevi kuvvetlerinin toparlanması üzerine bu birlikler geri çekilecek ve Safevi ordusunu Bıyıklı Mehmed Paşa komutasındaki ana ordunun tuzağına çekecekti. İdris-i Bitlisi ise bu plana karşı çıktı. Gerekçesi ise mevsim dolayısıyla yolların çamurlu olması ve Kerh mevkisi ile ana ordunun beklediği Kantara arasında uzun mesafe olması. Bıyıklı Mehmed Paşa ise itirazları kabul etmedi ve Harput Sancakbeyi Çerkez Hüseyin komutasına bahsi geçen kuvvetleri vererek yola çıkardı.

Gözcüleri vasıtasıyla bir baskın olacağını haber alan Karahan, ordugâhı boşaltarak civara sakladı. Osmanlı öncüleri ordugâhı boş sanıp talan etmeye koyuldu. Arkadan ana ordunun geldiğini zanneden Safevi ordusu ise Osmanlı öncülerinin ordugâhlarına ciddi tahribat vermesine müsaade etti. Ana ordunun gelmeyeceğini, bu kuvvetlerin yalnız olduğunu anlayınca saklandıkları yerden çıkıp taarruza kalktı. Bir anda baskına uğrayan Osmanlı süvarileri fazla direnç göstermedi ve kaçmaya başladı. İdris-i Bitlisi haklı çıktı ve çamurlu yollar yüzünden Osmanlı süvarileri kaçamıyordu. Bıyıklı Mehmed Paşa'ya ise Nizamettin adında bir muhbir Safevi ordusunun bozulduğunu ve kaçtığını söyleyince Paşa da Diyarbakır'a döndü.

Dicle'ye ulaşmayı başaran Osmanlı öncülerinin bir kısmı etrafta dost askeri görmeyince nehri geçmeye çalıştı. Geçmeye çalışanların çoğu taşkın nehirde boğulurken kalanlar da Safevi kuvvetlerince ya öldürüldü ya da esir alındı.

Hoca Sadeddin Efendi ise Tacü't-Tevarih adlı kitabında muharebe için şu dörtlüğü yazıyor:

Köprü başı ardtan önden ele geçmişti
Düşman baskısından hiç kes erişmemişti
Meğer o kimse ki kendüsin suya sala
Ya da çaresiz kalınca artuk canın vire.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Göyünç, Nejat (1969). Osmanlı ordugahında müşavere. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi. ss. 23-24. ISBN 9789751604026.
Hoca Sadeddin Efendi (1585). Diyarbakır'ın ele girmesi. ss. 263-265. ISBN 9789751710949.

İlgili Araştırma Makaleleri

Mercidâbık Muharebesi 24 Ağustos 1516 tarihinde I. Selim komutasındaki Osmanlı Devleti ordusu ile Kansu Gavri komutasındaki Memlûk Devleti ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. Suriye'nin Halep şehrinin kuzeyinde gerçekleşen muharebe, Osmanlı ordusunun mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır. Muharebenin sonucunda Memlûk Sultanı Kansu Gavri ölmüş, Memlûk kuvvetleri bozulmuş ve Suriye toprakları Osmanlı Devleti egemenliğine açılmıştır. Jane Hathaway'ın yazdığına göre Kansu Gavri'nin cesedi hiç bulunamadı ve çok geçmeden, onun cinler tarafından alınıp kaçırıldığına dair rivayetler yayıldı. Memlük İmparatorluğu, kuruluşundan beri, tarihi boyunca böyle bir meydan muharebesi kaybetmemiş ve hiçbir hükümdarını muharebe meydanında bırakmamıştır. Moğollar, İlhanlılar, Timur bile Memlükler'i böylesine bir mağlubiyete uğratamamışlardır. Bu bozgundan sonra Mısır'ı değilse bile, Suriye, Lübnan, Filistin, hatta Hicaz'ı Osmanlılar'ın eline düşmekten koruyabilecek hiçbir kuvvet kalmamıştır.

Diyâr-ı Bekr Eyaleti tam adı Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliği, 1515 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi Diyarbakır'dır. Doğrudan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olarak yönetilmiştir.

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Bıyıklı Mehmed Paşa</span> Şark serdarı ve Diyarbakır beylerbeyi

Bıyıklı Mehmed Paşa, sancakbeyi, beylerbeyi ve vezir görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır. Fırat-Dicle Seferi ile geniş bir coğrafyada Safevi hakimiyetini bitirerek Fatih Paşa unvanı aldı ve Diyarbakır'ın da ilk Osmanlı valisi olmuştur.

Revan Kuşatması, 1615-1618 Osmanlı Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Osmanlı ordusunun başarısızlığıyla sonuçlanmıştır.

Diyarbakır Kuşatması; 1515 yılında Ustacalı Karahan komutasındaki Safevi ordusunun, yönetime karşı gelen Diyarbakır'ı ele geçirmek istemesiyle başlamıştır. Yaklaşık 9 ay süren kuşatma, Bıyıklı Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun 10 Eylül'de bölgeye gelmesi üzerine son bulmuştur.

Harput Kuşatması Mart 1516'da Osmanlı İmparatorluğu ve Safevi Devleti arasında gerçekleşmiştir. Osmanlı'nın zaferi ile sonuç bulmuştur.

Bayburt Kuşatması; Osmanlı İmparatorluğu'nun, Safevi Devleti'nin elinde bulunan şehri ele geçirmesiyle sonuçlanmıştır.

Kemah Kuşatması, 1515 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun, Safevi Devleti yönetimindeki Kemah Kalesi'ni almasıyla sonuçlanmıştır.

Ovacık Muharebesi; Bıyıklı Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Nur Ali Halife komutasındaki Safevi ordusu arasında gerçekleşip, isyanla birlikte Nur Ali'nin hayatını da bitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Samaku Muharebesi</span>

Samaku Muharebesi ; 1371 yılında Samaku şehri civarındaki Çamurluova’da, Lala Şahin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile İvan Şişman komutasındaki İkinci Bulgar İmparatorluğu ve Jovan Uglyeşa komutasındaki Makedon-Sırp Despotluğu orduları arasında gerçekleşmiştir.

Sincar Muharebesi veya Sincar Baskını; Mardin'deki Ustacalı Karahan'a takviye için giden Safevi birliklerinin Sincar ovasında düştükleri pusu.

Koçhisar Muharebesi, Mayıs 1516'da Mardin Kızıltepe yakınlarındaki Dede-Kargın mevkiinde, Bıyıklı Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Ustaclu Kara Han komutasındaki Safevi ordusu arasında meydana gelmiştir. İki yıldır bölgede hakimiyet mücadelesi veren iki komutanın nihai karşılaşması, Safevi ordusunun önemli komutanlarıyla birlikte imha olmasıyla sonuçlanmıştır.

Mardin Kuşatması, 1516-1517 yılları arasında Bıyıklı Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Ustaclu Süleyman Bey komutasındaki Safevi şehrini ele geçirmek istemesiyle gerçekleşip Osmanlı'nın şehri ele geçirmesiyle sonuçlanmıştır.

Fırat-Dicle Seferi, 1514 yılında Osmanlı Ordusu tarafından Safevilere ve Memlûklara karşı Doğu Anadolu'da yapılan askerî harekât.

Büyük Mısır Seferi, Mısır Seferi veya 1516–1517 Osmanlı–Memlûk Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Memlûk Sultanlığı arasında Ağustos 1516 ile Ocak 1517 tarihleri arasında Orta Doğu'da gerçekleşmiş bir dizi savaştır. Sefer sırasında meydana gelen Mercidâbık, Gazze, Ridâniye ve son olarak Kahire muharebelerinde bozguna uğrayan Memlûk Devleti, akabinde Osmanlılar tarafından tamamen ilhak edildi ve Suriye, Filistin, Hicaz ve Mısır toprakları ele geçirildi.

Bağdat Kuşatması, 1623-1639 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda bir evre. Hüsrev Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1623'te İranlıların eline geçen Bağdat'ı 1625-26'daki başarısız kuşatmadan sonra ikinci kez kuşattıysa da, 39 günlük kuşatmanın sonucunda geri alamadı.

Alvar Muharebesi ya da Alivar Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 21 Eylül 1585'te Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusunu mağlup ederek 25 Eylül 1585'te Tebriz'i ele geçirdi.

Tebriz Kuşatması, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Safevîlerin eski başkenti Tebriz'i 23-25 Eylül 1585'te kuşatarak zaptetmesiyle sonuçlanan askerî çarpışma.

Şenbigazan Muharebesi ya da Şenb-i Gazan Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı esnasında 28 Ekim 1585'te Osmanlı ve Safevî güçleri arasında yaşanan muharebedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.