İçeriğe atla

Kerey Han (Kazak Hanı)

Kerey Han
Kazak Hanı
(Janibeg Han'la birlikte)
Kazak Hanlığı'nın 1. Kağanı
Hüküm süresi1465-1468/1474
Sonra gelenBurındık Han
Doğum1425
Orda Ecen Ulusu
Ölüm1474
Kazakistan
Çocuk(lar)ıBurındık Han, Hocamuhammet Bey ve Sultanali Bey
HanedanTöre Hanedanı
BabasıBolat Beg
DiniSünni İslam

Kerey Han veya Girey Han, 1465 yılında Kazak Hanlığının kuzeni Janibek Han ile kurucusu ve ilk iki hanından biri. Uruz Han'ın neslindendir. Soyu Uruzhan vasıtasıyla Berke Han'a, Berkehan'ın vasıtasıyla Batu Han'a, Batuhan vasıtasıyla Cuci Han'a ve Cuci Han vasıtasıyla da Cengiz Han'a dayanır. Cengizliler'in Türkleşmiş Töre Hanedanındandır.

Hayatı

Şeybani kaynağı "Tevarih-i guzida-yi nüsretname"ye göre, Kerey Han Polat Beg'in oğlu, Toktakiye Han'ın torunu ve Uruzhan'ın büyük torunudur.

1450 yılında özbek hanı Ebilhayr Kağan'la savaştıktan sonra Janibek ile Moğulistan'a göç etmişti. Moğulistan hanı Yesen Buga Han onları çok iyi karşılamış, onlara yerleşmeleri için toprak vermiştir. Kerey ve Janibek, kendilerine katılmış 200.000 Kazak Türkü ile Çu ve Kozıbaşı etrafına göç etmiştir. Kurultay'da Kerey ile Janibek han seçildi, fakat Kerey daha üstün han sayılırdı. 1468/1474 yılında Kazak-Şeybani savaşı sonucu (bakınız: Kazaklar'ın Sığanak'ı Fethi) hayatını kaybetmiştir.

Ailesi

Polat Bey'in oğluydu. Çocukları: Burındık, Hocamuhammed ve Sultanali. Bunlardan sadece Burındık Kerey ile Janibek'in ölümünden sonra han olmuştur (1474-1511).

Popüler kültürdeki yeri

  • 1 Haziran 2010 yılında Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in iştiraki ile Astana'da Kazak Hanlığı'nın 550. yıl dönümü münasebeti ile Kerey Han ve Janibek Han'a heykel koyulmuştur (heykelteraş: Renat Abenov)
  • Kerey Han ve kuzeni Canibeg Han, Kazak Türkü yazar İlyas Yesenberlin'in "Elmas Kılıç" eserinde baş karakterdir.
  • "Kazak Hanlığı" dizisinde bu dizinin bölümlerinin birleştirilmesiyle yaranan "Kazak Hanlığı: Elmas Kılıç" filminde Kayrat Kemalov tarafından canlandırılmıştır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özbekler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hokand Hanlığı</span> Türkistan coğrafyasında toprakları olmuş eski bir monarşi

Hokand Hanlığı,, bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,

<span class="mw-page-title-main">Altın Orda Devleti</span> Türk-Moğol hanlığı

Altın Orda, Altın Ordu Devleti, Uluğ Ulus veya Kıpçak Hanlığı bir Türk hanlığıdır. Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmış ve Seyhun Irmağı ile Balkaş Gölü'nün batısındaki yerleri büyük oğlu Cuci Han'a vermişti. Cuci Han'ın küçük oğlu Batu Han, batıya doğru giriştiği seferlerle bu toprakları genişletti. Cuci'nin toprakları sonradan Batu Han ile ağabeyi Orda Han arasında paylaşıldı. Balkaş ile Aral gölleri arasındaki ve Seyhun Irmağı'nın güneyindeki yerler Orda'ya verildi. Harezm ve yeni alınan topraklarsa Batu'nun yönetimine bırakıldı. Orda'nın yönetimindeki doğu bölgesine Ak Orda, Batu'un yönetimindeki batı bölgesine de Gök Orda adı verildi. Gök Orda sonradan Altın Orda olarak adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Cuci</span>

Cuci, Cengiz Han'ın en büyük oğlu. Bazı kaynaklarda Cuci Han olarak geçse de Cengiz Han'dan önce öldüğü için hanedan, kardeşleri ve oğullarıyla sürmüştür, kendisi han olmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Astrahan Hanlığı</span> Eski bir Türk hanlığı.

Astrahan Hanlığı, Altın Orda'nın yıkılmasından sonra başkenti Astrahan olmak üzere Cengiz Han'ın oğlu Cuci'nin ulusuna bağlı Toka Temür sülalesinden Kasım Han tarafından kurulmuş ve 1466-1554 yılları arasında hüküm sürmüş bir Türk hanlığıdır. Zaman zaman Kırım Hanlığı vasıtasıyla Osmanlı Devleti'nin nüfuz alanına girmiştir. Astrahan Hanlığı'nın arazisi batıda Kuban ve Don nehrine, doğuda Nogay Orda'sı ile sınırdı. Güneyde Terek Nehri'ne, kuzeyde ise Volga ile Don nehrinin arasında uzanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Hanlığı</span>

Bu madde Kazak Hanlığı adlı Türk devleti hakkındadır. Dizi için "Kazak Hanlığı (dizi)" maddesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Sibir Hanlığı</span>

Sibir Hanlığı, Cengiz Han'ın oğlu Cuci'nin ulusuna bağlı olan Şiban (Şeyban) sülalesinden İbak tarafından kurulmuş ve 1464 - 1598 yılları arasında Sibirya'da kurulmuş bir Türk hanlığıdır. Bilinen ilk hükümdarı Taybuğa Han'dır. Moğolistan'ın kuzeyinden Sibirya'ya kadar uzanan topraklarda kuruldu. Bugünkü Sibirya'nın adı bu hanlıktan alındı.

Şeybanîler, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin 5. oğlu ve Batu'nun kardeşi olan Şeyban'ın (Şiban) sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş Türk veya Türk-Moğol sonradan Farslaşan hanlık.

<span class="mw-page-title-main">Börçigin</span>

Börçigin, Cengiz Han ve ardıllarının üyesi olduğu boydur. Ayrıca "Altan Urug", yani "altın soy" ve Munkak olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Toka Temür</span>

Toka Temür, Moğol İmparatorluğu'nun ilk hanı Cengiz'ın oğullarından Cuci'nin onüçüncü oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Çağatay Hanlığı</span>

Doğu Çağatay Hanlığı ya da Moğolistan Hanlığı, Tuğluk Temür 1363 yılında oğlu İlyas Hoca'yı Çağatay Hanlığı'na bağlı Doğu Çağatay Hanlığı'nın başına getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. İslâm Giray</span>

III. İslâm Giray 1644-1654 yılları arasında hüküm süren Kırım hanı.

Canıbek Giray, Kırım hanı. 1568- 1636 yılları arasında yaşamıştır. 1610-1623, 1624 ve 1628-1635 yılları arasında üç kez hanlık yapmıştır. Ancak, 1624 yılında filen tahta oturması III. Mehmet Giray'ın isyanı nedeni ile mümkün olmadığından, iki kez hanlık yaptığı kabul edilmiştir. Hanlığı I. Ahmet, I. Mustafa,II.Osman ve IV. Murat dönemlerine rastlar. I. Devlet Giray Han'ın torunudur.

Şahin Giray, Kırım Hanlığı iktidarının sürgün edilmiş bir Giray Hanedanı üyesiydi.

Kazak Hanlığı, 2019 yapımı toplam 2 sezondan ve 20 bölümden ibaret Kazakistan dizisidir. Dizi, Anadolu Türkçesinde altyazılarla TRT 2 ve TRT Avaz'da yayınlanmıştır. Dizi, Kazakistan Cumhurbaşkanı, İlbaşı Nursultan Nazarbayev'in teşebbüsü ile çekilmiştir. Dizide Kazakistan Hanlığı'nın kuruluşundan ve Türk Kazak Bahadırları Kerey ve kuzeni Janibek'in bu devleti kurmak için verdiği mücadeleden söz edilir.

Altınorda Hanlığı hükümdarı Janibek Han'la karıştırılmamalıdır.

Kazak Hanlığı'nın bölgesel-idari yapısının temeli yüzlerdir. Yüzlerce aşiret ve klan derneklerinden oluşur. Kazak nüfusu ağırlıklı olarak 15. - 16. yüzyıllarda oluşan Büyük Yüz, Orta Yüz ve Küçük Yüz'den oluşmaktadır.Büyük, Orta ve Küçük yüzler, eski zamanlardan beri Kazakistan'da yaşayan birkaç ilgili kabileyi içeriyordu. Bu kabilelerin her birinin tarihi daha da başlar. Her kabilenin, her klanın kendi sloganı ve sembolü vardı.

<span class="mw-page-title-main">Kazak hanlarının listesi</span> Vikimedya liste maddesi

15. yüzyılın ortalarından itibaren Kazak hanları hem birleşik Kazak Hanlığı'na hem de daha sonra üç ana Kazak tümenine liderlik etmişlerdir. Han, Orta Asya'daki göçebe ve yarı göçebe gruplar tarafından kullanılan bir yönetici unvanıdır.

Töre bir Kazak hanedanıdır ve daha sonra Cengiz Han'ın soyundan gelen bir boydur. Hanedan, Kazak Hanlığı'nda hüküm süren aristokrat seçkinlerin üst sınıfını oluşturuyordu. Bunlara "Aqsüiek" ve "Sūltan töre" de denilirdi. Sadece Töre Kazak Hanı unvanını almaya hak kazandı. Töre hanedanının ilk Kazak Hanları Kerey Han ve Janibek Han'dı.