Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş'in baskın kütleçekim etkisinin dışında başka bir yıldızın veya kahverengi cücenin kütleçekim etkisi içinde olan gezegensel bir gök cismidir. Bir ötegezegenin ilk muhtemel kanıtı 1917 yılında kaydedilmiş, fakat o zamanlar bu şekilde kabul edilmemişti. Tespitin ilk teyidi 1992 yılında gerçekleşmiştir. 1988'de tespit edilen farklı bir gezegen ise 2003 yılında doğrulandı. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. James Webb Uzay Teleskobu'nun (JWST) daha fazla ötegezegen keşfetmesi ve bunların bileşimleri, çevresel koşulları ve yaşam potansiyelleri gibi özellikleri hakkında daha fazla fikir vermesi beklenmektedir.
Kepler'in gezegensel hareket yasaları, Güneş Sisteminde bulunan gezegenlerin hareketlerini açıklayan üç matematiksel yasadır. Alman matematikçi ve astronom Johannes Kepler (1572-1630) tarafından keşfedilmişlerdir.
Kepler uzay teleskobu, NASA tarafından 2009 yılında diğer yıldızların yörüngesinde dönen Dünya büyüklüğündeki gezegenleri keşfetmek için fırlatılan ve artık kullanılmayan bir uzay teleskobudur. Astronom Johannes Kepler'in adını taşıyan uzay aracı, Dünya'yı takip eden güneş merkezli bir yörüngeye yerleştirildi. Baş araştırmacı William J. Borucki idi. Teleskobun reaksiyon kontrol sisteminin (RCS) yakıtı dokuz buçuk yıl süren operasyonun ardından tükendi ve NASA, 30 Ekim 2018'de devre dışı bırakıldığını duyurdu.
Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.
Upsilon Andromedae, Andromeda takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 44 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldız sistemidir. Birincil bileşen Upsilon Andromeda A, F-tipi beyaz bir ana kol yıldızıdır ve Güneş'ten daha gençtir. İkincil bileşen olan Upsilon Andromeda B, bir kırmızı cücedir ve geniş bir yörüngede yerleşiktir.
Kepler-10b, NASA'nın Kepler uzay teleskobu tarafından bulunmuş bilinen ilk kayalık güneşdışı gezegendir. Ocak 2011 itibarı ile bilinen en küçük geçişli güneşdışı gezegendir. Kütlesi 4,6 Dünya kütlesi, çapı ise 1,4 Dünya çapıdır. Kepler'den gelen verileri kullanan W. M. Keck Gözlemevi, HIRES aletiyle ışınsal hız ölçümleri yaparak gezegenin varlığını kanıtladı.
Dev Dünya veya süper Dünya, astronomide Dünya'dan daha fazla kütleye sahip, fakat Güneş Sistemi'nin buz devleri olan Uranüs ve Neptün'den çok daha az kütleye sahip olan bir tür ötegezegendir. Bu terim yalnızca gezegenin kütlesine işaret eder ve yüzey koşulları ya da yaşanabilirlik konusunda bir şey ima etmez. Kütle ölçeğinin üst ucundaki gezegenler için alternatif olarak "gaz cüceleri" terimi daha doğru olsa da, yaygın olarak "mini-Neptün" terimi kullanılır.
KOI-172.02 Kepler uzay misyonu tarafından keşfedilmiş ve 7 Ocak 2013'te duyurulmuş, ancak henüz doğrulanmamış Dünya benzeri hayatı bulundurabileceği düşünülen bir gezegendir.
HD 290327, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 183 ışık yılı uzaklıkta bulunan G-tipi sarı bir altdev yıldızdır. Güneş'ten çok az daha büyük olan yıldız, daha soğuk, soluk ve daha az kütleye sahiptir. Ayrıca metal zenginliği Güneş'le benzerdir. HD 290327, Gökada içinde Güneş'e göre 40,3 km/sn'lik bir hızla hareket eder. Gökada merkezinden uzaklığı, 16.800 ile 24.300 ışık yılı aralığında değişmektedir.
Gliese 179, Avcı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 40 ışık yılı uzaklıkta bulunan M-tipi kırmızı bir ana kol yıldızıdır. Güneş'ten daha küçük olan yıldız, daha soğuk, soluk ve daha az kütleye sahiptir. Ayrıca metal içeriği Güneş'ten iki kat fazladır. Gliese 179, Gökada içinde Güneş'e göre 21,8 km/sn'lik bir hızla hareket eder. Gökada merkezinden uzaklığı, 20.900 ile 27.200 ışık yılı aralığında değişmektedir.
Gliese 221, Avcı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 66 ışık yılı uzaklıkta bulunan M-tipi kırmızı bir ana kol yıldızıdır. Gliese 221, Gökada içinde Güneş'e göre 40,3 km/sn'lik bir hızla hareket eder. Gökada merkezinden uzaklığı, 16.800 ile 24.500 ışık yılı aralığında değişmektedir.
Kepler-186f, Dünya'dan yaklaşık olarak 500 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı cüce yıldız Kepler-186 yörüngesindeki bir ötegezegendir. Kepler-186f, başka bir yıldızın yaşama elverişli bölgesinde keşfedilen, Dünya ile benzer yarıçapa sahip ilk gezegendir.
HD 102272, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 800 ışık yılı uzaklıkta bulunan K-tipi turuncu bir dev yıldızdır. 2008 yılı itibarıyla yörüngesinde iki tane ötegezegen olduğu doğrulanmıştır.
Kepler-452b, Kuğu takımyıldızı bölgesinde G sınıfı yıldız Kepler-452 yörüngesindeki bir güneş dışı gezegendir. Kepler-452b, Kepler uzay aracı tarafından keşfedilmiştir ve keşfi, 23 Temmuz 2015 tarihinde açıklanmıştır. Kepler-452b, Güneş'e çok benzeyen bir yıldızın yaşanabilir bölgesi içindeki bir yörüngede keşfedilen, Dünya büyüklüğüne yakın ilk gezegendir. Bugüne kadar bilinen dördüncü Dünya benzeri güneş dışı gezegendir.
Kepler-452, Kuğu takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 1.400 ışık yılı uzaklıkta bulunan G-tipi anakol yıldızıdır. Güneş ile hemen hemen aynı sıcaklığa sahiptir fakat Güneş'ten %20 daha parlak, %3,7 daha büyük kütleye ve %11 daha büyük çapa sahiptir. Yüzey kütleçekimi 4,32±0,09 cgs'dir. Altı milyar yıllık yaşa sahip olan Kepler-452, Güneş'ten 1,5 milyar yıl daha yaşlıdır. Bu yüzden evrim sürecinde Güneş'ten daha ileri bir seviyededir fakat halen bir anakol yıldızıdır.
Yaşanabilir bölge, astronomi ve astrobiyolojide, bir gezegenin, yıldızına olan uzaklığının, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabilmesine olanak tanıdığı alandır. Yaşanabilir bölgenin sınırları, Dünya'nın biyosferi, Güneş Sistemi'ndeki yeri ve Güneş'ten aldığı ışınımsal enerjin gibi miktarını bildiğimiz nicelikler kullanılarak bulunur. Gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunması hayat için çok büyük bir önem teşkil eder. Bu nedenle yaşamsal bölgede bulunan doğal özelliklerin ve objelerin Dünya benzeri akıllı yaşam formlarının yerlerinin belirlenmesinde çok önemli bir yol oynadığına inanılır.
Kepler-186b, Dünya'dan yaklaşık olarak 492 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı cüce yıldız Kepler-186 yörüngesindeki bir ötegezegendir. Kepler-186b, sistemin en iç gezegenidir ve bu nedenle yaşam için uygun değildir. Ana yıldıza yakınlığından dolayı gezegendeki bir yıl sadece dört gün sürüyor. Kütleçekimsel olarak kilitli durumdadır. Bu yüzden bir yarı küre sürekli gün ışığı alırken, diğer yarı küre karanlıkta kalır.
Elisa Victoria Quintana, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde astronomi ve gezegen bilimi alanında çalışan bir bilim insanıdır. Ötegezegenlerin nasıl oluştuğuna ve tespit edilmelerine dair çalışmalar yapmaktadır. Dünya büyüklüğünde ve Güneş dışında başka bir yıldızın yaşanabilir bölgesinde olduğu keşfedilen ilk gezegen olan Kepler-186f, Elisa Quintana tarafından tespit edilmiştir.
Kepler-11, Kuğu takımyıldızında Dünya'dan yaklaşık 2.110 ışık yılı uzaklıkta bulunan, Güneş'ten biraz daha büyük Güneş benzeri bir yıldızdır. NASA'nın Kepler Görevi kapsamında, yıldızlarının önünden geçiş yapan gezegenleri tespit etmek için kullandığı Kepler uzay aracının görüş alanı içinde yer almaktadır. 2 Şubat 2011'de keşfedildiği duyurulan yıldız sistemi, şimdiye kadar keşfedilen en kompakt ve en düz sistemler arasında yer almaktadır. Altı gezegenin geçiş yaptığı ilk keşfedilen yıldız sistemidir. Sistemde keşfedilen tüm gezegenler Dünya'dan daha büyüktür ve en büyükleri yaklaşık Neptün boyutlarındadır.
Kepler uzay teleskobu tarafından tespit edilen ötegezegenlerin listesi, yörünge uzaklıkları, kütleler, yarıçaplar, bileşimler, yaşanabilirlik ve ana yıldız türü açısından kayda değer aralıklara sahip, çeşitli özelliklere sahip gök cisimlerini içerir. 16 Haziran 2023 itibarıyla Kepler uzay teleskobu ve takip eden gözlemleri, sıcak Jüpiterler, dev Dünyalar, çift yörüngeli gezegenler ve ana yıldızlarının çevresel yaşanabilir bölgelerinde bulunan gezegenler dahil olmak üzere toplam 2.778 gezegen tespit etti. Kepler, 3.601'den fazla doğrulanmamış gezegen adayı ve 2.165 tutulmalı çift yıldız da tespit etmiştir.
