İçeriğe atla

Kepler-10b

Koordinat:Sky map 19sa 02d 43s; +50º 14' 29″
Kepler-10b
Kepler-10b'nin çapının Dünya ile karşılaştırılması
Keşif
Keşfeden(ler)Batalha vd...
Keşif tarihi10 Ocak 2011
Keşif yöntemi
Geçiş yöntemi, Kepler görevi
Keşif durumuYayımlanmış
Ana yıldız özellikleri
TakımyıldızEjderha
YıldızKepler-10[1]
Sağ açıklık (α)19sa 02d 43s[1]
Dik açıklık (δ)+50° 14′ 29″[1]
Görünür büyüklük (V)~11[2]
Tayfsal sınıf
G
Kütle (m)0,895 ± 0,06[2] M
Yarıçap (r)1,056 ± 0,021[2] R
Sıcaklık (T)5627 ± 44[2] K
Metallik [Fe/H]−0,15 ± 0,04[2]
Yaş11,9 ± 4,5[2] Milyar yıl
Uzaklık564 ± 88 Iy (173 ± 27[1] pc)
Yörünge öğeleri
Yarı büyük eksen (a)
0,01684 +0.00032-0,00034[2] AU (2,520 Gm)
Dış merkezlik (e)0[2]
Yörünge süresi (P)
0,837495[2] g
Yörünge eğikliği (i)84,4[2]°
Yarı-genlik3,3 +0,8-1,0[2] m/s
Fiziksel özellikler
Ortalama yarıçap (r)
1,416+0,033-0,036[2] RJ
Kütle (m)4,56+1,17-1,29[2] M🜨
Ort. yoğunluk ()
8,8+2,1-2,9[2] kg/m3
22[2] m/sn²
Sıcaklık1833[2] K
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Ötegezegen, Liste

Kepler-10b, NASA'nın Kepler uzay teleskobu tarafından bulunmuş bilinen ilk kayalık güneşdışı gezegendir.[3] Ocak 2011 itibarı ile bilinen en küçük geçişli güneşdışı gezegendir. Kütlesi 4,6 Dünya kütlesi, çapı ise 1,4 Dünya çapıdır. Kepler'den gelen verileri kullanan W. M. Keck Gözlemevi, HIRES aletiyle ışınsal hız ölçümleri yaparak gezegenin varlığını kanıtladı.

Keşfi

Kepler-10b'nin yörüngesinde döndüğü yıldız olan Kepler-10, güneş sistemimizden 560 ışık yılı uzaklıkta, Ejderha takımyıldızı'nda bulunur. Yaşı tahmini olarak 12 milyar olan yıldız, Güneş ile neredeyse aynı büyüklüktedir.[4]

Güneşdışı gezegenler bulmak için kullanılan geçiş yöntemi, bir yıldızın parlaklığının dikkatle incelenmesine dayanır. Eğer bir gezegen mevcutsa ve Dünya ile yıldız arasından geçiyorsa, gezegenin çapına bağlı olarak yıldızdan gelen ışınlar belli bir bölgede sönükleşecektir. Gezegenin kütlesini ölçmek ve orada bir gezegenin orada olduğunu kanıtlamak için ise ışınsal hız ölçümleri yapılır.[5]

Kepler-10b, Kepler teleskobu ile Mayıs 2009'dan Ocak 2011'e kadar toplanan sekiz aylık veriler ile keşfedildi. Bu veriler Kepler-10'un her 0.83 günde bir on binde bir oranında sönükleştiğini gösteriyordu.[6][7] Kepler-10, Kepler teleskobunun görüş açısında bulunan ve teleskobun küçük bir geçişli gezegeni barındırabileceğini bulduğu ilk yıldızdı ve bu nedenler dünyadaki ışınsal hız gözlemcileri için Kepler-10b'nin varlığını kanıtlamak öncelikliydi. Hawaii'deki W. M. Keck Gözlemevi'nde yapılan ışınsal hız ölçümleri, geçişlerle aynı anda gerçekleşen düzenli bir Doppler etkisi saptadı ve gezegenin varlığını doğrulayarak kütlesinin bulunmasına olanak tanıdı.[6]

Özellikleri

Kepler-10b, Dünya'nınkinden 1.4 kat büyük bir çapa ve 4.6 kat büyük bir kütleye sahiptir.[4] Gezegenin yoğunluğu Dünya'dan çok daha fazladır ve demir bir gülleyle karşılaştırılabilecek düzeydedir.[8] Yıldızı olan Kepler-10'u bir günden daha kısa bir sürede döner ve yıldızına Merkür'den Güneş'e olan uzaklığın yirmide birinden daha az bir mesafede bulunur. Yıldıza dönük tarafındaki sıcaklık 1833 K'dir[9] ve bu bir yüksek fırın kadar sıcak olup demiri eritmeye yetecek bir sıcaklıktır.[7]

Önemi

Kepler-10b'nin içeriğini diğer gezegen ve güneşdışı gezegenlerle karşılaştıran bir diyagram

Kepler-10b kayalık olduğu kesinleşmiş olan ilk güneşdışı gezegendir. CoRoT-7b daha önce keşfedilmiş ve kayalık olduğu iddia edilmiş olsa da CoRoT-7b'nin oluştuğu madde kesin değildir.[7]

Kepler-10b bildiğimiz kadarıyla yaşamı barındırmak için çok sıcak olsa da, gezegenin keşfi yaşamı barındırabilecek gezegenlerin bulunması açısından önemli bir adımdır. Kepler 10-b bulunurken algılanan yüksek sinyal, Kepler görevinin karasal gezegenler de dahil olmak üzere daha küçük güneşdışı gezegenler bulabileceği anlamına gelmektedir.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Summary Table of Kepler Discoveries". NASA. 26 Ağustos 2010. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2010. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Batalha, Natalie M; et. al. (3 Şubat 2011). "Kepler's First Rocky Planet: Kepler-10b" (PDF). arxiv.org. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mart 2011. 
  3. ^ "BBC News". BBC. 10 Ocak 2010. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2010. 
  4. ^ a b "Kepler-10b". NASA. 10 Ocak 2011. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2010. 
  5. ^ DOI:10.1086/346105
  6. ^ a b "NASA'S Kepler Mission Discovers Its First Rocky Planet". NASA. 10 Ocak 2011. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2011. 
  7. ^ a b c Grossman, Lisa (10 Ocak 2010). "Kepler Finds First Definitively Rocky Exoplanet". Wired. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2011. 
  8. ^ a b Lemonick, Michael (10 Ocak 2010). "Planet Discovery: One Step Closer to a Second Earth". Time. 23 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2011. 
  9. ^ "Kepler Discoveries: Kepler-10b". Kepler @ NASA. 10 Ocak 2011. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin Güneş'ten uzaklıklarına göre sıralanmış bir listesi bulunmaktadır. Çapı 500 km'den küçük cisimler listeye alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Asteroit kuşağı</span>

Asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'nde Güneş merkezli ve kabaca Jüpiter ile Mars gezegenlerinin yörüngeleri arasındaki uzayı kaplayan torus şeklinde bir bölgedir. Bu bölgede asteroit veya küçük gezegen olarak adlandırılan çok sayıda katı ve düzensiz şekillerde gök cisimleri bulunur. Tanımlanan nesneler çok farklı boyutlarda olabilir, fakat gezegenlerden çok daha küçüklerdir ve birbirlerinden ortalama olarak bir milyon kilometre uzaklıklarda bulunurlar. Bu asteroit kuşağı, Güneş Sistemi'ndeki diğer asteroit popülasyonlarından ayırt edilebilmesi için ana asteroit kuşağı veya ana kuşak olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegen</span> Güneş Sistemi dışındaki gezegenler.

Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş'in baskın kütleçekim etkisinin dışında başka bir yıldızın veya kahverengi cücenin kütleçekim etkisi içinde olan gezegensel bir gök cismidir. Bir ötegezegenin ilk muhtemel kanıtı 1917 yılında kaydedilmiş, fakat o zamanlar bu şekilde kabul edilmemişti. Tespitin ilk teyidi 1992 yılında gerçekleşmiştir. 1988'de tespit edilen farklı bir gezegen ise 2003 yılında doğrulandı. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. James Webb Uzay Teleskobu'nun (JWST) daha fazla ötegezegen keşfetmesi ve bunların bileşimleri, çevresel koşulları ve yaşam potansiyelleri gibi özellikleri hakkında daha fazla fikir vermesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kepler'in gezegensel hareket yasaları</span>

Kepler'in gezegensel hareket yasaları, Güneş Sisteminde bulunan gezegenlerin hareketlerini açıklayan üç matematiksel yasadır. Alman matematikçi ve astronom Johannes Kepler (1572-1630) tarafından keşfedilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kepler uzay teleskobu</span>

Kepler uzay teleskobu, NASA tarafından 2009 yılında diğer yıldızların yörüngesinde dönen Dünya büyüklüğündeki gezegenleri keşfetmek için fırlatılan ve artık kullanılmayan bir uzay teleskobudur. Astronom Johannes Kepler'in adını taşıyan uzay aracı, Dünya'yı takip eden güneş merkezli bir yörüngeye yerleştirildi. Baş araştırmacı William J. Borucki idi. Teleskobun reaksiyon kontrol sisteminin (RCS) yakıtı dokuz buçuk yıl süren operasyonun ardından tükendi ve NASA, 30 Ekim 2018'de devre dışı bırakıldığını duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">PSR B1620-26 b</span> Bilinen En Yaşlı Yıldız

PSR B1620-26 b gezegeni Dünya'dan yaklaşık 12400 ışıkyılı uzaklıkta Akrep takımyıldızında bulunur. Resmi olmayan rumuzuyla "Methuselah" ya da "Genesis planet" olarak da bilinir. Buna sebep ölçüsüz yaşıdır. Gezegenin iki yıldız PSR B1620-26 çevresinde ikili çevresi yörüngesi vardır. Gezegenin yaşının 12,7 milyar yıl olduğu sanıldığından bilinen en eski güneşdışı gezegendir.

<span class="mw-page-title-main">51 Pegasi b</span>

51 Pegasi b, Bellerofon olarak da bilinir, 51 Peg b diye kısaltılır, Kanatlıat takımyıldızında 50 ışık yılı uzaklıkta bir güneşdışı gezegendir. 51 Pegasi b, Güneş-benzeri bir yıldızın çevresinde yörüngede keşfedilen ilk gezegendir ve astronomik araştırmada bir atılım olarak işaretlenmiştir. Sıcak Jüpiter denilen gezegen sınıfının bir prototipidir.

<span class="mw-page-title-main">Kepler-22b</span> Gezegen

Kepler-22b, NASA’nın "Gezegen Avcısı" adıyla bilinen teleskobu Kepler tarafından keşfedilen Güneş Sistemi dışındaki bir gezegendir. Bu gezegenin en büyük özelliği bir dev dünya olabilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dev Dünya</span>

Dev Dünya veya süper Dünya, astronomide Dünya'dan daha fazla kütleye sahip, fakat Güneş Sistemi'nin buz devleri olan Uranüs ve Neptün'den çok daha az kütleye sahip olan bir tür ötegezegendir. Bu terim yalnızca gezegenin kütlesine işaret eder ve yüzey koşulları ya da yaşanabilirlik konusunda bir şey ima etmez. Kütle ölçeğinin üst ucundaki gezegenler için alternatif olarak "gaz cüceleri" terimi daha doğru olsa da, yaygın olarak "mini-Neptün" terimi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sıcak Jüpiter</span>

Sıcak Jüpiterler, fiziksel olarak Jüpiter'e benzeyen ancak çok kısa yörünge periyotlarına sahip olan, gaz devi ötegezegen sınıfıdır. Yıldızlarına olan yakınlığı ve yüksek yüzey-atmosfer sıcaklıklarından dolayı, "sıcak Jüpiterler" olarak adlandırılmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kepler-10c</span>

Kepler - 10c, NASA'nın Kepler teleskobu tarafından keşfedilen bir güneş dışı gezegendir. Bilinen hiçbir güneşdışı gezegen sınıfına girmemesinden dolayı Mega - Dünya isimli yeni bir güneş dışı gezegengrubunu ortaya çıkarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doppler spektroskopisi</span>

Doppler spektroskopisi gezegenin ana yıldızın spektrumunda Doppler kaymaları gözlem yoluyla radyal hız ölçümleri Güneş Sistemi dışındaki gezegenlerin ve kahverengi cücelerin bulunması için kullanılan dolaylı bir yöntemdir.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876 d</span>

Gliese 876 d, yaklaşık 15 ışık yılı uzaklıktaki Kova takımyıldızında bulunan bir güneşdışı gezegendir. Gezegen kırmızı cüce Gliese 876'nın yörüngesinde keşfedilen üçüncü gezegendir. Gliese 876 d keşfedildiğinde PSR B1257 + 12'nin yörüngesindeki pulsar gezegenler dışında bilinen tüm güneşdışı gezegenler arasında en düşük kütleye sahip gezegendi. Gezegen, düşük kütlesi nedeniyle Dev Dünya olarak kategorize edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kepler-438b</span> Güneş dışı gezegen

Kepler-438b, dünyaya yakın, onaylanmış bir öte gezegendir. Yüzeyi, muhtemelen kayalıktır. Çalgı takımyıldızı bölgesinde yer alan Kepler-438b, Dünya'dan yaklaşık olarak 472,9 ışık yılı uzaklıkta, bir kırmızı cüce yıldızın yaşanabilir bölgesinin iç kenarındaki yörüngesinde dönüyor. Güneş'in ışık akısından 1,4 kat fazlasını alır. Gezegen, NASA'nın Kepler uzay aracı tarafından, bir gezegenin yıldızının önünden geçerken neden olduğu karartma etkisinin ölçüldüğü geçiş yöntemi kullanılarak keşfedildi. NASA, 6 Ocak 2015 tarihinde gezegenin bir öte gezegen olduğunu resmi olarak açıkladı.

Dünya dışı sıvı su, doğal haliyle Dünya dışında meydana gelen sıvı haldeki sudur. Geniş ilgi gören bir konudur, çünkü bildiğimiz gibi su yaşamın temel ön koşullarından biri olarak kabul edilir ve bu nedenle dünya dışı yaşam için gerekli olduğu düşünülür.

Kepler-442b, K-tipi ana kol yıldızın yaşanabilir bölgesi içinde yörüngede dönen, muhtemelen kayalık, Dünya boyutuna yakın, onaylanmış bir ötegezegendir. Kepler-442, Dünya'dan 1.206 ışık yılı uzakta Lyra takımyıldızının içindedir.

<span class="mw-page-title-main">Elisa Quintana</span>

Elisa Victoria Quintana, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde astronomi ve gezegen bilimi alanında çalışan bir bilim insanıdır. Ötegezegenlerin nasıl oluştuğuna ve tespit edilmelerine dair çalışmalar yapmaktadır. Dünya büyüklüğünde ve Güneş dışında başka bir yıldızın yaşanabilir bölgesinde olduğu keşfedilen ilk gezegen olan Kepler-186f, Elisa Quintana tarafından tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya benzeri</span>

Dünya analoğu, Dünya ikizi veya ikinci Dünya olarak da adlandırılan Dünya benzeri, Dünya'da bulunanlara benzer çevresel koşullara sahip bir gezegen veya öte uydudur. Dünya benzeri gezegen terimi de kullanılır, ancak bu terim herhangi bir karasal gezegeni ifade edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kitonyen gezegen</span>

Kitonyen gezegen hidrodinamik kaçış olarak adlandırılan, bir gaz devinin hidrojen ve helyum atmosferinin ve dış katmanlarının soyulması sonucu ortaya çıkan varsayımsal bir gök cisimleri sınıfıdır. Bu tür atmosferik sıyırma muhtemelen bir yıldıza yakınlığın bir sonucudur. Geriye kalan karasal veya metalik çekirdek birçok açıdan karasal bir gezegene benzeyecektir.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegenleri tespit etme yöntemleri</span>

Herhangi bir gezegen, ana yıldızıyla karşılaştırıldığında son derece zayıf bir ışık kaynağıdır. Örneğin Güneş gibi bir yıldız, etrafında dönen gezegenlerden yansıyan ışıktan yaklaşık bir milyar kat daha parlaktır. Bu kadar zayıf bir ışık kaynağını tespit etmenin esas zorluğuna ek olarak, ana yıldızdan gelen ışık, onu silip süpüren bir parlamaya neden olur. Bu nedenlerden ötürü, Ocak 2024 itibarıyla rapor edilen ötegezegenlerin çok azı doğrudan gözlemlendi; hatta daha azı, konak yıldızdan ayrıştırıldı.