İçeriğe atla

Kenevir

Bu madde bir bitki türü hakkındadır. Bu cinsin çeşitli türlerinden üretilen psikoaktif madde için için esrar sayfasına bakınız.
Kenevir
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Cannabaceae
Cins:Cannabis
L., Sp. Pl.: 1027 (1753).

Kenevir veya kendir[1] (Cannabis), Cannabaceae familyasına ait tek yıllık, çift çenekli ve otsu bir bitki cinsidir. Bitkiler 50 cm'den 3 m'ye kadar büyüyebilmektedir. Cinsin gövde kısmı dik ve içi boş olup üzerleri dikenimsi tüylerden dolayı pürtüklüdür. Bitki cinsi eşeylidir ve bitkiler erkek ve dişi olmak üzere ikiye ayrılır. Erkek bitki polen üretirken dişi bitki çiçeklenir ve bazı türlerde yüksek oranda tetrahidrokannabinol (THC) ihtiva eder.[2] Tozlaşma rüzgâr vasıtasıyla gerçekleşir.[3] Tartışmalı olsa da cins çoğunlukla farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip Cannabis indica, Cannabis sativa ve Cannabis ruderalis olmak üzere üç türe ayrılır.

Bitkinin anavatanı Orta Asya ve Hint altkıtası olmasına rağmen günümüzde ılıman ve tropik bölgelerin çoğunda yetişir ve kültürü yapılır.[4] Büyük ihtimalle yetiştirilmeye ve ıslah edilmeye başlanan ilk bitkilerden biri olan kenevir, tarih boyunca bitkisel hammadde kaynağı ve keyif verici madde olarak kullanılmıştır.[5] Bitkinin saplarında bulunan lifler, iplik, dokuma ve kumaş yapımında, hamurlu kısmı ise kâğıt yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca kenevir tohumlarından elde edilen kenevir yağı (esrar yağı ile karıştırılmamalıdır) ve kenevir proteini de gıda olarak kullanım alanlarına sahiptir.[6] Dişi bitkilerin doğada Temmuz-Ağustos aylarında açan soluk yeşilimsi renkli çiçekleri ve tohum yataklarından ise esrar elde edilmektedir. Endüstriyel amaçlar için ıslah edilmiş ve düşük oranda THC içeren kültivarlar endüstriyel kenevir olarak isimlendirilmektedir.

Etimoloji

Kenevir sözcüğü, Yunanca aynı anlama gelen κανναβούριον (kanavúrion) sözcüğünden Türkçeye alıntılanmıştır. Yunanca sözcüğün kökenleri Grekçede de aynı anlama gelen κάνναβις (kánnabis) kelimesinden evrilmiştir.[7] Grekçeye Farsça (kanab) yoluyla girmiş sözcüğün İrani (İskit dilleri) veya Trakça kökenli olduğu düşünülür.[8][9] Bir diğer kökensel iddia ise İskitçede yer alan kelimenin aslen bir Sami dilinden alıntı olduğudur.[10]

Kullanım

Endüstriyel kullanım

Ana madde: Endüstriyel kenevir

Cinsin yağ ve lif eldesi gibi endüstriyel amaçlarla yetiştirilen ıslahları Cannabis sativa türüne mensuptur. Bu amaçla yetiştirilen bitkiler esrar üretiminde kullanılan C. sativa kültivarlarına kıyasla çok düşük miktarlarda THC içermesi ve olabildiğince çok tohum ve lif üretmesi için özel olarak ıslah edilmişlerdir. Bu tür sert, çalımsı, içi boş gövdeli, ince ve uzun yapraklı, dioik ve tek yıllıktır. Lifleri dayanıklı ve oldukça uzundur. Liflerde lignin maddesi biriktiğinde esneklik özelliği azalır. Bu lifler, kaba dokumacılıkta (çuval, halat çanta, ağ yapımı gibi) kullanılır. Tohumu ise oldukça yağlı olması açısından yakıt ve oldukça besleyici olması açısından da gıda olarak kullanılmaktadır. Sabun yapımı ve boya yapımında da tohumlarından yararlanılır. Tohumları kuşların en sevdiği besinlerden biridir.

Kenevirin endüstri için Türkiye'de yetiştirildiği yerler Yozgat, Kastamonu, Samsun, Kocaeli, Adana, Amasya, Kayseri, Sivas, İzmir ve Kütahya'dır.

Keyif verici ve tıbbi kullanım

Esrar eldesinde ise hem Cannabis indica hem de C. sativa kullanılabilir ve günümüzde elde edilen esrar çoğunlukla bu iki türün çaprazlanması sonucunda elde edilmiş bitkilerden gelmektedir. Kenevirden elde edilen esrar maddesi, dişi bitkilerin çiçek ve tohum yataklarından ve bu bölgelerin etrafında bulunan yapraklardan elde edilir ve bu madde daha sonra kubar, toz esrar veya kubar yağı yapmak için işlenebilir. Esrar maddesi keyif verici olarak kullanılabilmekle birlikte bazı tıbbi kullanım alanları da bulunmaktadır.

Dişi bitkinin yetiştirilmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan izin alınması gerekmektedir. Erkek bitki çiçeklenmediğinden ötürü esrar elde etmek amacıyla kullanılamazken, yetiştirmek için izin gerekli olup olmadığı kanunda tam olarak belirtilmemiştir.

Diğer bir tür olan Cannabis ruderalis'in, düşük oranlarda THC içerdiğinden ve lifsiz ve küçük olduğundan ötürü herhangi bir endüstriyel veya ekonomik kullanım alanı yoktur ve Avrupa'da yabani olarak yetişmektedir.

Yasal durum

Kenevir bitkisi, 1930'larda ABD'de çıkarılan "Marihuana Vergi Yasası" ile yetiştirilmesine engeller getirildikten sonra adım adım tüm dünyada yasaklanmıştır. Yasaklamanın bilimsel açıdan çok, ekonomik ve siyasi çıkar gruplarınca yapıldığı düşünülmektedir.[] Kenevir kağıt ve lif üretiminde, petrol yan sanayi ürünü olan sentetik lifler dünya çapında yaygınlaşmadan önce bütün dünyada lif kaynağı olarak kullanılmıştır.[] Keneviri yasaklamada önderlik eden çıkar çevrelerinin aynı zamanda da petrol ve ilaç endüstrisiyle bağlantılı olduğu düşünülmektedir.[] Dişi kenevirin yasaklanması için neden olarak gösterilen ve esrar olarak da adlandırılan bitkinin goncalı üst kısımlarında yoğun olarak tetrahidrokannabinol (THC) bulunur ve maddenin tıbbi kullanımlarının olduğunu gösteren bilimsel dergilerde yayınlanmış birçok araştırma vardır.

Yasallaşma süreci

Günümüzde kenevirin endüstriyel olarak yetiştirilmesi dünyanın çoğu ülkesinde yasaldır. Buna ek olarak esrarın ve esrar türevi ilaçların tıbbi olarak kullanımı da hızla yasallaştırılmaktadır.[11] Buna rağmen keyif verici ve eğlence amacıyla esrar kullanımı dünyadaki çoğu ülkede yasadışı kalmaya devam etmektedir. Günümüzde Uruguay, Gürcistan, Güney Afrika ve ABD'nin Alaska, Maine,Maryland,Delaware, Colorado, Massachusetts, Michigan, Nevada, Oregon, Vermont, Kaliforniya eyaletleri ile Washington DC şehri keyif verici olarak esrar kullanımının yasal olduğu ülke ve bölgeleri oluşturmaktadır.[12] Kanada'da da kenevirin keyif verici olarak yetiştirilmesi, işlenmesi ve satışı 7 Haziran 2018'de yasallaşmış ve bu kanun 17 Ekim 2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir.[13][14] İspanya ve Hollanda'da ise esrar tüketimi ve satışı yasal olmamasına rağmen madde dekriminalize edildiğinden dolayı esrarın keyif verici olarak kullanım ve satışına lisanlı özel işletmelerde belli bir limite kadar izin verilmektedir.[15][16]

Galeri

  • Farklı kenevir türlerini gösteren illüstrasyon.
    Farklı kenevir türlerini gösteren illüstrasyon.
  • Çiçeklenmiş erkek bitki.
    Çiçeklenmiş erkek bitki.
  • Çiçeklenen dişi bitki.
    Çiçeklenen dişi bitki.
  • Esrar eldesi için yetiştirlen dişi kenevir bitkisi.
    Esrar eldesi için yetiştirlen dişi kenevir bitkisi.
  • Endüstriyel kenevir bitkileri keyif verici olarak yetiştirilen bitkilerden boy ve kimyasal yapıları açısından pek çok fark gösterirler.
    Endüstriyel kenevir bitkileri keyif verici olarak yetiştirilen bitkilerden boy ve kimyasal yapıları açısından pek çok fark gösterirler.
  • Kenevir gövdesinde bulunan lifler.
    Kenevir gövdesinde bulunan lifler.
  • Yaprak yapısı.
    Yaprak yapısı.
  • Dişi kenevir bitkisinin tohum yatağı (esrar).
    Dişi kenevir bitkisinin tohum yatağı (esrar).
  • Esrar maddesi.
    Esrar maddesi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  2. ^ Lebel-Hardenack, Sabine; Grant, Sarah R. (1997). "Genetics of sex determination in flowering plants". Trends in Plant Science. 2 (4). ss. 130-6. doi:10.1016/S1360-1385(97)01012-1. 
  3. ^ Clarke, Robert C. 1991. Marijuana Botany, 2nd ed. Ron Publishing, California. 0-914171-78-X[]
  4. ^ "Marijuana and the Cannabinoids", ElSohly (p. 8).
  5. ^ "Information paper on industrial hemp (industrial cannabis)". Department of Primary Industries and Fisheries, Queensland Government. 23 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008. 
  6. ^ "USDA ERS - Industrial Hemp in the United States: Status and Market Potential" (PDF). Ers.usda.gov. 25 June 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013. 
  7. ^ "kenevir". Nişanyan Sözlük. 15 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  8. ^ "cannabis". OED Online. July 2009. Oxford University Press. 2009.
  9. ^ "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. 20 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014. 
  10. ^ Benetowa, Sara = (Sula Benet). 1936. Tracing one word through different languages. Institute of Anthropological Sciences, Warsaw. Reprinted 1967 In: The Book of Grass. George Andrews and Simon Vinkenoog (eds.) Grove Press, New York, "pp. 15–18.
  11. ^ Ruddick, Graham (11 Nisan 2011). "GW signs Sativex cannabis-based drug deal with Novartis". The Telegraph. 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018. 
  12. ^ "State Medical Marijuana Laws". National Conference of State Legislatures. 5 Mart 2019. 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2019. 
  13. ^ https://www.canada.ca/cannabis[]
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018. 
  15. ^ Smith, Tasha (5 Haziran 2018). ""New Amsterdam" No More? Spain's Cannabis Clubs Fight to Stay Open". Merry Jane. 23 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2018. 
  16. ^ Haines, Gavin (21 Şubat 2017). "Everything you need to know about marijuana smoking in the Netherlands". The Telegraph. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2018. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Esrar ya da marihuana, kenevir bitkisinin çiçeklerinden ve tohum yataklarından elde edilen, kullanıldığı takdirde psikoaktif etkilere sahip olan maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Tetrahidrokannabinol</span>

Tetrahidrokannabinol veya kısaca THC, Hint keneviri bitkisinde doğal olarak bulunan analjezik madde. Esrarın etken maddesidir. Bitkinin dişisinde erkeğine kıyasla 4-5 kat daha fazla bulunur. Bu sebepten esrar (marijuana), dişi hint kenevirinden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yonca</span> bitki türü

Yonca, baklagiller (Fabaceae) familyasından uzun yıllar yaşayan, gerek yeşil ot gerekse kuru ot olarak değerlendirilebilen çok yıllık bir serin mevsim yem bitkisi türü.

<span class="mw-page-title-main">Cannabis indica</span>

Cannabis indica, Hindistan kökenli Cannabaceae familyasından Cannabis cinsine ait tek yıllık bir bitki türüdür. Cannabis sativa ve C. indica'nın gerçekten ayrı türler olup olmadığı tartışma konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kişniş</span> yaprak ve tohumları yenilen, hudayınabit (doğada yetişen) ve maydanoza benzer ot

Kişniş, kinzi ya da aşotu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, yaprakları maydanozu andıran, 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Bu bitkinin baharat olarak kullanılan kurutulmuş meyvesi veya tohumuna da kişniş adı verilir. Kişniş sözcüğü Türkçeye Farsçadan geçmiştir. Anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Kubar</span> kenevir ürünü

Kubar, kenevir bitkisinin reçinesinden yapılmış psikoaktif bir maddedir. Genellikle pipo, bong veya vaporizör yardımıyla ya da sigara gibi sarılarak tüketilen kubar, dekarboksile edildiği takdirde oral yolla da kullanılabilir. Kubar tek başına sarıldığı takdirde yanmayacağından ötürü bu yöntemle içildiği takdirde genellikle normal esrar veya tütün ile karşıtırılarak tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Biyokütle</span> Yaşayan ya da yakın zamanda yaşamış organizmalardan elde edilen biyolojik materyal

Biyokütle, yaşayan ya da yakın zamanda yaşamış canlılardan elde edilen fosilleşmemiş tüm biyolojik malzemenin genel adıdır. Biyokütle, bir enerji kaynağıdır ve endüstriyel anlamda biyokütle, bu biyolojik maddelerden yakıt elde edilmesi ya da diğer endüstriyel amaçlarla kullanılması ile ilgilidir. Yaygın olarak, biyoyakıt elde etmek amacı ile yetiştirilen bitkiler ile lif, ısı ve kimyasal elde etmek üzere kullanılan hayvansal ve bitkisel ürünleri ifade eder. Biyokütleler, bir yakıt olarak yakılabilen organik atıkları da içerir. Buna karşın, fosilleşmiş ve coğrafi etkilerle değişikliğe uğramış, kömür, petrol gibi organik maddeleri içermez. Genellikle kuru ağırlıkları ile ölçülürler.

<span class="mw-page-title-main">Hint keneviri</span> Bitki Türü

Hint keneviri, kendirgiller (Cannabaceae) familyasından lif ve yağ eldesinde kullanılan Cannabis cinsine ait, bir yıllık bitki(en) türü.

Bitki ıslahı, istenen özelliklere sahip tarım ya da süs bitkileri elde etmek için, insan eliyle uygulanan eşleştirme ve seçme yöntemlerine verilen genel isimdir. Doğa koşullarının canlı türlerini seçilime tabi tutmasına benzer şekilde, insanlar da istedikleri özelliklere göre bazı bitkileri seçip diğerlerini eleyerek bitki türlerini bir seçilime tabi tutarlar.

<span class="mw-page-title-main">Kannabinoid</span>

Kannabinoidler, beyindeki nörotransmitter salınımını değiştiren hücrelerdeki kannabinoid reseptörleri üzerinde etkili olan çeşitli kimyasal bileşikleri kapsayan bir sınıftır. Bu reseptör proteinleri için ligandlar, endokannabinoidleri, fitokannabinoidleri ve sentetik kannabinoidleri içerir. En önemli kannabinoid olan tetrahidrokannabinol (THC), esrarda bulunan birincil psikoaktif maddedir. Kannabidiol (CBD) bitkinin bir başka önemli bileşenidir. Çeşitli etkiler gösteren, esrardan izole edilmiş en az 113 farklı kannabinoid vardır.

<span class="mw-page-title-main">Esrarın yasallığı</span> esrarın yasal olduğu ve olmadığı yerler

Esrarın yasallığı, tıbbi ve rekreasyon amaçlı, ülkeye, sahip olma, dağıtma ve yetiştirme ve nasıl tüketilebileceği ve hangi tıbbi koşullar için kullanılabileceği açısından farklılık göstermektedir. Çoğu ülkede bu politikalar, 1961'de kabul edilen Birleşmiş Milletler Narkotik İlaçları Tek Sözleşmesi, 1971 tarihli Psikotrop Maddeler Sözleşmesi ve 1988'de Uyuşturucu Maddeler ve Psikotrop Maddelerdeki Yasadışı Trafik ile Mücadele sözleşmesi ile düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cannabis ruderalis</span>

Cannabis ruderalis, düşük miktarlarda THC içeren, Orta ve Doğu Avrupa ile Rusya'ya özgü bir kenevir türüdür. Birçok bilim insanı Cannabis ruderalis'i, Cannabis sativa ve C. indica'dan farklı özellikleri ve fenotipi nedeniyle ayrı bir tür olarak kabul eder, ancak ruderalis'in bir Cannabis sativa alt türü olup olmadığı konusunda geniş çapta tartışmalar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kubar yağı</span> Kenevir yağı

Kubar yağı, esrar yağı veya kenevir yağı, esrardan veya kubardan ekstre edilen bir oleoresindir. Yağ, reçine ve terpenlerinin çoğunu, özellikle de tetrahidrokanabinol (THC), kannabidiol (CBD) ve diğer kanabinoidleri içeren bir konsantre esrar özütüdür. Bütan veya etanol gibi çeşitli çözücülerin kullanıldığı pek çok kubar yağı elde etme yöntemi vardır. Kubar yağı genellikle sigara gibi içilerek, buharlaştırılarak veya yenilerek tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Esrarlı yiyecek</span>

Esrarlı yiyecekler, tetrahidrokanabinol (THC) gibi kannabinoidler içeren gıda ürünleridir. Çoğu esrarlı yiyecek, rahatlama, öfori, iştah artışı, hâlsizlik ve anksiyete gibi çok çeşitli etkilere neden olabilecek miktarda THC içerir. THC'nin baskın olduğu yenilebilir esrar ürünleri, eğlence veya tıbbi amaçlar için tüketilir. Bazı yenilebilir esrar ürünleri ise çok düşük miktarlarda THC içerir ve bunun yerine kannabidiol (CBD) gibi diğer kannabinoidleri ihtiva ederler. Bu tarz ürünler birincil olarak tıbbi amaçlar için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Pamuk yağı</span> Yüksek oranda antioksidan içerir ve çok besleyicidir. Diğer yağlara oranla daha düşük oranda kolesterol ve trans yağ içerir. 100 gramı yaklaşık 882 kalori bulunmaktadır. Tüm dünyada yılda yaklaşık 25,3 milyon ton pamuk yağı üretilmek

Pamuk yağı, pamuk lifi, hayvan yemi ve yağ için yetiştirilen çeşitli türlerdeki pamuk bitkilerinin tohumlarından elde edilen bir yemeklik yağdır.

<span class="mw-page-title-main">Kenevir suyu</span>

Kenevir suyu, Cannabis sativa bitkisinin preslenmesi sonucu elde edilen endüstriyel kenevirden elde edilen bir içecektir. Meyve suyu, kenevir bitkisinin üst kısımlarının yanı sıra yaprakları kullanılarak büyük ölçekli bir endüstriyel soğuk presleme prosedürüyle elde edilir. Bu prosedür kenevir suyunu, kenevir bitkisinin tohumlarından elde edilen kenevir yağı, kenevir filizi veya kenevir sütü gibi diğer kenevir ürünlerinden ayırır.

<span class="mw-page-title-main">Kendir</span>

Kendir veya endüstriyel kenevir, Cannabis sativa çeşitlerinin özellikle endüstriyel veya tıbbi kullanım için yetiştirilen botanik bir sınıfıdır. Geniş bir ürün yelpazesi yapmak için kullanılabilir. Bambu ile birlikte kenevir, Dünya'da en hızlı büyüyen bitkiler arasındadır. Aynı zamanda 50.000 yıl önce kullanılabilir lif haline getirilen ilk bitkilerden biriydi. Kâğıt, ip, tekstil, giyim, biyolojik olarak parçalanabilen plastikler, boya, yalıtım, biyoyakıt, gıda ve hayvan yemi gibi çeşitli ticari ürünlere dönüştürülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kannabidiol</span> CBD

Kannabidiol (CBD), 1940 yılında keşfedilen bir fitokanabinoiddir. Tetrahidrokanabinol (THC) ile birlikte kenevir bitkilerinde tanımlanmış 113 kannabinoidden biridir ve bitkinin ekstraktının %40'ını oluşturur. CBD kullanılarak kaygı, biliş, hareket bozuklukları ve ağrı ile ilgili çalışmalar yapılmış, ancak kannabidiolün bu koşullar için etkili olduğuna dair yeterli kanıt bulunamamıştır. Bununla birlikte, CBD, belirli terapötik etkilerin kanıtlanmamış iddialarıyla tanıtılan bitkisel bir besin takviyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tıbbi esrar</span>

Tıbbi esrar, kenevir bitkisinin tıbbi amaçlar için kullanılmasıdır. Esrar, tetrahidrokanabinol (THC) ve kannabidiol (CBD) gibi çeşitli kannabinoid bileşikleri içerir. Bu bileşikler, beyindeki kannabinoid reseptörlerine bağlanarak çeşitli fizyolojik ve psikolojik etkileri ortaya çıkarabilir.

<span class="mw-page-title-main">Esrar ve din</span>

Farklı dinlerin esrar kullanımına ilişkin tarihsel ve günümüzde farklı yaklaşımları vardır. Antik çağlarda, özellikle geleneksel uygulamaların daha sıkı olduğu Hint yarımadasında, bazı dinler esrarı enteojen olarak kullanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.