İçeriğe atla

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu

Bu madde öncelikle cinsel olmayan kişilik özellikleri hakkındadır. Cinsel uyarılma için şiddetli acı veya aşağılanmanın gerekli olduğu tıbbi durum için cinsel mazoşizm bozukluğu sayfasına bakınız. Sembolik veya hafif cinsel oyun davranışları için BDSM sayfasına bakınız.
Kendine zarar veren kişilik bozukluğu
Diğer adlarMazoşist kişilik bozukluğu
UzmanlıkPsikiyatri
KomplikasyonDistimi, majör depresif atak[1]
Risk faktörüAile öyküsü, istismar[1]
Ayırıcı tanıFiziksel, cinsel veya psikolojik istismar, majör depresif bozukluk[1]
Kişilik bozuklukları
A sınıfı
B sınıfı
C sınıfı
Sınıflandırılmayan
Diğerleri

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu (mazoşist kişilik bozukluğu olarak da bilinir) önerilen bir kişilik bozukluğuydu. Diğer kişilik bozukluğu için bir tanımlayıcı olarak 1980'de DSM-III'te bahsedilmiştir.[2]:330[a] Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın (DSM-III-R) 1987'deki gözden geçirilmiş üçüncü baskısının bir ekinde tartışılmış,[1]:371 ancak hiçbir zaman resmi olarak el kitabına kabul edilmemiştir. Diğer kişilik bozukluklarıyla (borderline, çekingen ve bağımlı) önemli ölçüde örtüşmesi nedeniyle bu ayrım klinik olarak değerli görülmemiştir.[3] Hem DSM-III hem de DSM-III-R bu durumu cinsel mazoşizmden ayırmıştır.[1]:287[2]:274

DSM-IV'ten tamamen çıkarılmıştır. DSM-5'ten bu yana, diğer belirtilmiş kişilik bozukluğu ve belirtilmemiş kişilik bozukluğu tanıları çoğunlukla kullanımının yerini almıştır.[4]

Tanı

Daha fazla inceleme için DSM III-R'de önerilen tanım

Kendine zarar veren kişilik bozukluğu:

A) Erken yetişkinlik döneminde başlayan ve çeşitli bağlamlarda ortaya çıkan yaygın bir kendini yenilgiye uğratma davranışı örüntüsü. Aşağıdakilerden en az beşinin gösterdiği gibi, kişi genellikle zevkli deneyimlerden kaçınabilir veya bunları baltalayabilir, acı çekeceği durumlara veya ilişkilere çekilebilir ve başkalarının kendisine yardım etmesini engelleyebilir:
  1. Daha iyi seçenekler açıkça mevcut olsa bile hayal kırıklığı, başarısızlık veya kötü muameleye yol açan kişi ve durumları seçer.
  2. Başkalarının kendilerine yardım etme girişimlerini reddeder veya etkisiz hale getirir.
  3. Olumlu kişisel olayların (örn. yeni bir başarı) ardından depresyon, suçluluk duygusu veya acı veren bir davranışla (örn. bir kaza) karşılık verir.
  4. Başkalarının öfkeli veya reddedici tepkilerini kışkırtır ve sonra incinmiş, yenilmiş veya aşağılanmış hisseder (örneğin, toplum içinde eşiyle dalga geçer, öfkeli bir karşılık alır, sonra kendini yıkılmış hisseder).
  5. Zevk alma fırsatlarını reddeder veya zevk aldığını kabul etmekte isteksizdir (yeterli sosyal becerilere ve zevk alma kapasitesine sahip olmasına rağmen).
  6. Kişisel hedefleri için hayati önem taşıyan görevleri, bunu yapabilecek beceriye sahip olduğunu göstermesine rağmen yerine getiremez (örneğin, diğer öğrencilerin ödevlerini yapmalarına yardımcı olur, ancak kendi ödevlerini yapamaz).
  7. Kendilerine sürekli olarak iyi davranan insanlara karşı ilgisizdir veya onları reddeder.
  8. Fedakarlığın hedeflenen alıcıları tarafından talep edilmeyen aşırı özveride bulunur.
  9. Kişi genellikle zevkli deneyimlerden kaçınabilir veya bu deneyimleri baltalayabilir.
B) A'daki davranışlar sadece fiziksel, cinsel veya psikolojik istismara tepki olarak veya bu istismarın beklentisiyle ortaya çıkmaz.
C) A'daki davranışlar sadece kişi depresyondayken ortaya çıkmaz.[1]:373

DSM-IV'ten çıkarılma

Tarihsel olarak mazoşizm, kadınsı itaatkarlıkla ilişkilendirilmiştir. Bu bozukluk, çoğunlukla erkeklerin neden olduğu düşünülen aile içi şiddetle ilişkilendirildiğinde politik olarak tartışmalı hale gelmiştir.[5] Ancak yapılan bir dizi çalışma bu bozukluğun yaygın olduğunu göstermektedir.[6][7] 1994'te DSM-IV'ten çıkarılmasına rağmen, insan davranışının pek çok yönünü açıklayan bir yapı olarak klinisyenler arasında yaygın bir şekilde kullanılmaya devam etmektedir.[5]

"Sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında klinik olarak anlamlı sıkıntıya veya bozulmaya neden olan" cinsel mazoşizm hâlâ DSM-IV'te yer almaktadır.

Millon'un alt tipleri

Theodore Millon dört mazoşist alt tipi önermiştir. Herhangi bir bireysel mazoşist aşağıdaki alt tiplerden hiçbirine, birine veya daha fazlasına uyabilir:[5][8]

Alt tip Tanım Kişisel özellikler
Erdemli mazoşistHistrionik özellikler dahil Gururlu bir şekilde bencil olmayan, kendini feda eden ve fedakâr; kendini beğenmiş; ağır yükler asil, doğru ve aziz olarak değerlendirilir; diğerleri sadakat ve bağlılığı tanımalıdır; fedakârlık ve hoşgörü için minnettarlık ve takdir beklenir.
Sahiplenici mazoşistOlumsuz özellikler dahil Kıskanç, aşırı koruyucu ve vazgeçilmez olarak büyüler ve tuzağa düşürür; tuzağa düşürür, kontrolü ele geçirir, fetheder, köleleştirir ve hataya kurban olarak başkalarına hükmeder; zorunlu bağımlılıkla kontrol eder.
Kendini mahveden mazoşistKaçınma özellikleri dahil "Başarıyla yıkılır"; "yenilgiyle zafer" yaşar; kişisel talihsizlikler, başarısızlıklar, aşağılanmalar ve çilelerle tatmin olur; en iyi çıkarlardan kaçınır; mağdur olmayı, mahvolmayı, rezil olmayı seçer.
Ezilen mazoşistDepresif özellikler dahil Gerçek sefalet, umutsuzluk, zorluk, ıstırap, eziyet, hastalık deneyimleri; başkalarında suçluluk yaratmak için kullanılan şikayetler; sorumluluklardan muaf tutularak ve "zalimlere" yüklenerek boşaltılan kızgınlıklar.

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Diğer Kişilik Bozukluğu, klinisyen 'Mazoşist, Dürtüsel veya Olgunlaşmamış Kişilik Bozukluğu gibi bu sınıflandırmada yer almayan belirli bir Kişilik Bozukluğunun uygun olduğuna karar verdiğinde kullanılmalıdır. Bu gibi durumlarda klinisyen 301.89 kodunu kullanarak spesifik Diğer Kişilik Bozukluğunu kaydetmelidir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (3rd Revised bas.). 1987. 
  2. ^ a b Diagnostic and statistical manual of mental disorders (Third bas.). 1980. s. 330. 
  3. ^ Reich, J. (1987). "Prevalence of DSM-III-R self-defeating (masochistic) personality disorder in normal and outpatient populations". The Journal of Nervous and Mental Disease. 175 (1): 52-54. doi:10.1097/00005053-198701000-00009. PMID 3806073. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  4. ^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (5.5diğerleri=American Psychiatric Association, American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force bas.). Arlington, VA: American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. OCLC 830807378. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  5. ^ a b c Theodore Millon; Carrie M. Millon; Sarah E. Meagher; Seth D. Grossman; Rowena Ramnath (8 Kasım 2004). Personality Disorders in Modern Life (2.2isbn=978-0-471-66850-3 bas.). Hoboken, N.J.: Wiley. s. 86. 
  6. ^ Kass, Frederic (June 1987). "Self-Defeating Personality Disorder: An Empirical Study". Journal of Personality Disorders. 1 (2): 168-173. doi:10.1521/pedi.1987.1.2.168. 
  7. ^ Reich, J (January 1987). "Prevalence of DSM-III-R self-defeating (masochistic) personality disorder in normal and outpatient populations". J Nerv Ment Dis. 175 (1): 52-4. doi:10.1097/00005053-198701000-00009. PMID 3806073. 
  8. ^ "Millon, Theodore – Personality Subtypes". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Sanrı, kanıtlar ışığında değiştirilemeyen yanlış ve sabit bir inançtır. Bir patoloji olarak, yanlış veya eksik bilgi, konfabulasyon, dogma, yanılsama, halüsinasyon veya algının diğer bazı yanıltıcı etkilerine dayanan bir inançtan farklıdır, çünkü bu inançlara sahip bireyler kanıtları gözden geçirdikten sonra inançlarını değiştirebilir veya yeniden ayarlayabilirler. Yine de:

<span class="mw-page-title-main">Ruhsal bozukluk</span> rahatsız edici düşünce ya da davranış modeli

Ruhsal bozukluk, akıl hastalığı ya da mental bozukluk, sıkıntı, bilişsel işlevlerin bozulması, atipik davranış ve/veya maladaptif davranış ile tanımlanan akıl sağlığı durumlarından birini ifade eder. Mental bozuklukların tanım, değerlendirme ve sınıflandırmaları farklılık gösterebilir; bununla birlikte, Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması (ICD) ve Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabında yer alan kriterler konunun uzmanları tarafından yaygın biçimde kabul görmektedir. Bu çerçevede tanı kategorileri duygudurum veya duygulanım bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygusal ve davranışsal bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk, psikopatik bozukluklar, kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar, sanrısal bozukluk, yeme bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Antisosyal kişilik bozukluğu</span> kişilik bozukluğu

Antisosyal kişilik bozukluğu veya diğer adıyla sosyopati, psikopati ile alakalı bir psikolojik bozukluktur (düzensizliktir). Bir sosyopatı bir psikopattan ayıran özellik, patolojidir, yani semptom farklılığıdır. Psikopati, sosyopatiye göre daha ağır bir bozukluk olup, sosyopatide görülen semptomlara ek olarak, özellikle ahlaka aykırı davranışlar ihtiva eder. Sosyopatiye sosyal çevrenin sebep olduğu düşünülmektedir. Antisosyal kişilik bozukluğuna (ASKB) sahip olan insanlar, halk arasında yaygın olarak “sosyopat” olarak adlandırılırlar. ASKB, bir kişilik bozukluğudur; bir akıl hastalığı değildir.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB); kişinin düzen ve temizliğe aşırı derecede ihtiyaç duyduğu, şiddetli mükemmeliyetçilikle tanımlanan bir kişilik bozukluğudur. OKKB'nin genellikle hem genetik hem de çevresel faktörlerle oluştuğu düşünülmektedir. Semptomlar genellikle erişkinliğe varıldığında hayatın birçok alanında gözlemlenebilir haldedir.

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı veya Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, zihinsel hastalıklar için bir tanı ölçütüdür. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanır. İlk defa 1952'de yayımlanmıştır. Son baskısı Mart 2022'de yayımlanan DSM-5-TR'dir. 2000 yılından bu yana kullanılmakta olan bir önceki baskı DSM-IV-TR'ye göre en belirgin değişiklikler Şizofreni ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu bölümlerinde yapılmıştır. Ayrıca DSM-5'te "Eksen Sistemi" kaldırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paranoid kişilik bozukluğu</span>

Paranoid kişilik bozukluğu (PPD), paranoya ve başkalarına karşı yaygın, uzun süreli şüphecilik ve genel güvensizlik ile karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur. Bu kişilik bozukluğuna sahip kişiler aşırı duyarlı olabilir, kolayca hakarete uğrayabilir ve korkularını veya önyargılarını doğrulayabilecek ipuçları veya öneriler için çevreyi dikkatli bir şekilde tarayarak dünyayla ilişki kurmayı alışkanlık haline getirebilirler. Hevesli gözlemcilerdir ve sıklıkla tehlikede olduklarını düşünürler ve bu tehlikenin işaretlerini ve tehditlerini ararlar, potansiyel olarak diğer yorumları veya kanıtları takdir etmezler.

Bağımlı kişilik bozukluğu (BKB), Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından ileri derecede bağımlı, uysal ve boyun eğen kişilik olarak kendini belli eden kişilik bozukluğu olarak tanımlanmıştır. Bu kişilik bozukluğu, insanların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak için başkalarına bağımlı olduğu uzun vadeli bir durumdur. Bağımlı kişilik bozukluğu, aşırı korku ve kaygı ile karakterize edilen bir C kümesi kişilik bozukluğudur. Genel olarak erken yetişkinlik döneminde semptomplar ortaya çıkmaya başlar. Semptomlar, aşırı pasiflik, ilişkilerin sona ermesi sonucu yıkım veya çaresizlik, sorumluluklardan kaçınma ve aşırı derecede boyun eğme gibi davranışları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Borderline kişilik bozukluğu</span> Duygusal dengesizlik kişilik bozukluğu

Borderline kişilik bozukluğu (BPD) ya da duygusal dengesizlik kişilik bozukluğu (EUPD), uzun süreli dengesiz ikili ilişkiler, bozuk bir öz farkındalık ve şiddetli duygusal tepkiler tarafından karakterize olunan bir çeşit kişilik bozukluğudur. Bu hastalıktan etkilenen bireyler, duygusal durumlarını sağlıklı veya normal seviyede tutmakta zorlanmalarından ötürü genelde kendine zarar vermek gibi tehlikeli fiillerde bulunurlar. Aynı zamanda boşluk hissi, terk edilme korkusu ve derealizasyondan muzdarip olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Sadist kişilik bozukluğu</span> sadizmi içeren kişilik bozukluğu teşhisi

Sadist kişilik bozukluğu, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın (DSM-III-R) bir ekinde ortaya çıkan sadomazoşizmi içeren bir kişilik bozukluğudur. DSM'nin sonraki sürümleri bunu içermez.

<span class="mw-page-title-main">Depersonalizasyon</span>

Depersonalizasyon, kişinin kendi içinde, zihniyle ya da bedeniyle ilgili bir kopukluğu ya da kendisinin bağımsız bir gözlemcisi hissidir. Denekler değiştiklerini ve içeri bakarken dünyanın belirsiz, rüya gibi, daha az gerçek, anlamsız veya gerçekliğin dışında olduğunu hissederler. Kronik depersonalizasyon, DSM-5 tarafından dissosiyatif bozukluk disosiyatif kimlik bozukluğu gibi diğer dissosiyatif bozukluklarda depersonalizasyon ve derealizasyonun yaygın olduğu bulgularına dayanan depersonalizasyon / derealizasyon bozukluğunu ifade eder.

Anhedoni, bireysel motivasyon ve haz alabilme seviyesi/kabiliyeti başta olmak üzere, bireyin hedonik fonksiyonlarında çeşitli gerilemeleri/eksiklikleri ifade eden bir tanımlamadır. Terimin, günümüzden önceki dönemlere ait tanımlamalarında 'haz/zevk/keyif alamama hali' daha çok vurgulanırken, anhedoni günümüzde ilgili araştırmacılar tarafından motivasyon azalması, haz beklentisinin azalması (istek), tüketim hazzının azalması (ilgi/beğeni) ve pekiştirmeli öğrenme yetisinin gerilemesi ile ilişkilendirilmektedir. DSM-V tanımına göre anhedoni, depresif bozuklukların, madde kullanım bozukluklarının, psikotik bozuklukların ve kişilik bozukluklarının bir bileşenidir; ve bunların içinde haz alma kabiliyetinin azalması ya da daha önce keyif veren aktivitelere yönelik ilginin azalması olarak tanımlanır. ICD-10, anhedoni üzerine açık bir tanım barındırmasa da, anhedoniye eşlenik depresif semptom açıklamasında, DSM-V içeriğine benzer olarak, ilgi veya haz kaybı olarak bir tanımlama yapılmıştır.

Psikojenik amnezi veya dissosiyatif amnezi, ani retrograd epizodik hafıza kaybı ile karakterize bir hafıza bozukluğudur, saatler ila yıllar arasında değişen bir süre boyunca meydana geldiği söylenir. DSM-IV'ten DSM-5'e yapılan bir değişiklikle, dissosiyatif füg, artık dissosiyatif amnezi kapsamına alınmıştır. Kayıp Otoban filminde bu psikolojik trans durumunu atıfta bulunulur.

Çocukluk çağı şizofrenisi, şizofreninin özelliklerine benzer. Daha sonraki yaşlarda gelişir ancak 13 yaşından önce başlar ve teşhis edilmesi daha zordur.

<span class="mw-page-title-main">Tip I bipolar bozukluk</span> Tip 2nin aksine duygu akışı standart ve depresyon arası değil manik(aşırı enerjik) ve depresyon arası sivri gidiş gelişler yapar

Tip I bipolar bozukluğu, karışık veya psikotik özelliklere sahip ya da bu özelliklere sahip olmadan en az bir manik atağın ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir tür bipolar spektrum bozukluğudur. Çoğu insan, diğer zamanlarda da bir veya daha fazla depresif dönem geçirir ve bu insanlar, tam maniye ilerlemeden önce hipomanik bir aşama yaşar.

Stereotipik hareket bozukluğu (SMD), çocukluk çağında başlayan, kısıtlayıcı ve/veya tekrarlayıcı, işlevsel olmayan motor davranışları ile karakterize edilen bir motor bozukluğudur ve normal aktiviteleri önemli ölçüde etkiler veya vücut yaralanmasına neden olur. SMD olarak sınıflandırılabilmesi için söz konusu davranışın bir maddenin, otizmin veya başka bir tıbbi durumun doğrudan etkilerinden kaynaklanmaması gerekir. Bu bozukluğun nedeni bilinmemektedir.

Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından yayınlanan taksonomik ve tanısal içerikleri olan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın 2013 yılında güncellenmiş halidir. 2022 yılında revize edilmiş başka bir versiyon (DSM-5-TR) yayımlandı. Amerika Birleşik Devletleri'nde DSM, psikiyatrik teşhisler için başvurulan başlıca kitaplardan biridir. Ancak, bazı ruh sağlığı çalışanları tedavi planlamasında DSM-5'e güvenmeme nedeni olarak ICD'nin ruhsal bozukluk teşhislerinin dünya çapında kullanılıyor olmasını ve bilimsel çalışmaların ruhsal sağlık müdahalelerinin gerçek dünya etkilerini belirlemek için sıklıkla DSM-5 kriterlerindeki değişikliklerden ziyade semptom ölçeği puanlarındaki değişiklikleri kullandığını öne sürmüştür. DSM-5, diğer tüm DSM'ler arasında başlığında Roma rakamı yerine Arap rakamı kullanan tek kitap ve tek belge versiyonudur.

Başka türlü adlandırılamayan kişilik bozukluğu, DSM-IV'te listelenmeyen bazı DSM-IV Eksen II kişilik bozuklukları için kullanılan asemptomatik tanı sınıflandırmasıdır.

Cinsel sadizm bozukluğu, diğer insanların acı, ızdırap veya aşağılanmasına tepki olarak cinsel uyarılma yaşama durumudur. Bu bozukluk, rızaya dayalı olarak bireylerin cinsel heyecan için acıyı taklit ederek veya aşağılayıcı kelimeler kullandığı durumdan farklı olarak rıza olmadan gerçekleşir. Sadizm ve sadist kelimeleri, cinselleştirilmiş işkence ve şiddet olarak Fransız yazar Marquis de Sade öncülüğünde türetilmiştir.

Psikoseksüel bozukluk, psikolojik kökenli bir cinsel bozukluktur. "Psikoseksüel bozukluk" terimi ilk kez Freudyen psikolojide kullanılmıştır. " Psikoseksüel bozukluk " terimi, TSK tarafından LGBT bireylerin askerlik hizmetinden men edilme gerekçesi olarak kullanılmıştır.

Kompulsif cinsel davranış bozukluğu, bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kişinin cinsel fantezilerle yoğun şekilde meşgul olduğu ve davranışlarının psikolojik strese sebep olmasıyla birlikte önlenemeyen ve kendine veya başkalarına zarar verme riski taşıyan bir davranış örüntüsü olarak ortaya çıkar. Bu bozukluk sosyal, mesleki, kişisel veya diğer önemli işlevler üzerinde kötü etkiye neden olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.