Kenan Yavuz Etnografya Müzesi

Kenan Yavuz Etnografya Müzesi Bayburt'un Demirözü ilçesine bağlı, eski adıyla 'Loru' ve bugünkü adıyla Beşpınar Köyü'nde bulunan bir etnografya müzesidir.^[1]

Konum itibarıyla Bayburt'a 40 kilometre uzaklıktaki Demirözü vadisinde, Demirözü Baraj Gölü'nün yakınında bulunur. Kuruluş amacı bölgenin soyut ve somut kültür mirasını yaşatmaktadır. 8000 metrekarelik alan içerisinde inşa edilen müze, zaman ve mekan ilişkisi içerisindeki tüm yapılar, bölgenin dokusu ve mimari yapısı ile bütünleşik olaral yapılmıştır. Kullanılan taşlar ve ahşaplar, çevre köylerde yıkılan ev evlerden ve dağlardan toplanmıştır.^[1]

Müzenin kurucusu isminden de anlaşıldığı üzere Türkiye'de bir dönem önemli şirketlerde CEO olarak görev yapan iş adamı Kenan Yavuz'dur. İş insanı olan Kenan Yavuz tarafından kültür evi olarak 2013 yılında kurulmuş, 2019 yılında resmî özel müze statüsü kazanmıştır.^[2] Doğup büyüdüğü topraklara bir armağan niteliği taşıyan müze eski hayatı muhafaza edip, yeni hayatın içinde görünür kılma görevini üstlenir. Müze, Avrupa Müze Forumu tarafından 2021 yılında Silletto Ödülü' ne değer görüldü.^[3]

Kenan Yavuz Etnografya Müzesi, modernleşme ve göç olgusu ile başlayan dönüşümün köylerimizde meydana getirdiği mimari hasara karşı bir farkındalık oluşturmak, unutulmaya yüz tutan güzelliklerini korumak, yeni nesillerin akıllarında canlı görseller ve ifadeler tutmak ve insanı öne çıkmayı misyon olarak benimser.

Unutulmaya yüz tutan geleneksel yerel kültür, çocuk oyunları, masallar, endemik bitkilerin tanıtımı, ağız barı geleneği, düğün ve kına gelenekleri, imece usulü yapılan faaliyetler ile canlı tutulmaya çalışılır. Kültürü korumak ve devam ettirmek için etkinlikler yapılmaktadır. 2020 yaz döneminde pandemi kısıtlamaları içerisinde bile yapılan faaliyetler arasında tırpan ile ot biçme şenliği, tandır şenliği, harman şenliği, kem eğirme şenliği, bulgur yapma şenliği vardır. Aynı faaliyetler gelecek yıllarda da, genişleterek sürdürülecektir.

Bu müzede yaşanmış hikayeler, gerçek kişiler ve bu kişilere ait eşyalar üzerinden sergilenmektedir. Müzeye görülen ilgi karşısında her geçen gün eski eşya bağışıyla birlikte çevre halkının kendi kültürüne olan duyarlılığı ve merakının arttığı gözlemlenmektedir.^[1]

• Köy evi, müze kurucusu Kenan Yavuz'un doğup büyüdüğü evdir.
• Gecekondu, köy ve şehir yaşamı arasına sıkışmış yaşam biçimini temsil eden yapıdır. Müzenin kurucusu Kenan Bey'in eşi Serpil Hanım'ın yaşamında önemli yer tutan bir mekandır.^[4]
• Konak, modern yaşamı simgeler ve aile geçmişine ait objelerin sergilendiği mekandır.
• Açık sergi alanları; 25. Uluslararası Dede Korkut Kültür Sanat Şölenleri kapsamında açılmış daimi Çinimaçin sergisinin yer aldığı alandır.^[5] Sergi, İznik Vakfı tarafından üretilen 210 adet özel çiniyi içerir. Anadolu'nun farklı yerlerinden getirilmiş 20 ahşap kapı ile tokmaklarının yer aldığı kapı-tokmak sergisinde, kapıların yanındaki mermerlerde Kenan Yavuz'a ait şiirler bulunur.^[6]
• Kapalı sergi alanları; Anadolu geleneksel yaşamını temsil eden eserlerin sergilendiği alanlardır.
• Loru Han; Bölgedeki köylerde tahrip olan evlerden toplanan taşlarla inşa edilmiş butik müze oteldir. Avlulu han mimarisi ile inşa edilmiştir.
• Beziryağı değirmeni; keten otundan üretilen bezir yağı üretimini sergiler.
• Su değirmeni
• Amfi tiyatro ve açık hava sineması
• Dede Korkut ve Türk Kimliği Kütüphanesi; Bayburt edebiyatının ve tasavvufunun şair ve yazarlarına ait kitaplar ile Türk kimliğinin klasikleri olan fikir, araştırma, roman ve çocuk masalları içerir.^[7]
• Tarım aletleri açık sergi alanı
• Tarım aletleri kapalı sergi alanı
• Tandırlık
• Köy meydanı, Bayburt'ta meslek sahibi küçük esnafın hatıralarını eşyalarıyla birlikte yaşatmak amacı ile oluşturulmuş bir mekandır.^[6]
• Mescit
• Seyir Terası, köy evinin çatısındadır; eski düğünleri ve ağızbarı geleneğini yaşatır.
• Geleneksel çocuk oyunları alanı
• Ahşap salıncak
• Bayburt güvercin kuşu evi
• Aşhan