İçeriğe atla

Kemankeş Kara Ali Paşa

Kemankeş Ali Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
30 Ağustos 1623 - 3 Nisan 1624
Hükümdar I. Mustafa
IV. Murad
Yerine geldiğiMere Hüseyin Paşa
Yerine gelenÇerkes Mehmed Ali Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm 3 Nisan 1624
İstanbul

Kemankeş Ali Paşa (ö. 3 Nisan 1624) I. Mustafa'nin ikinci kez padişahlığının son döneminde ve IV. Murad saltanatının devlet idaresinin annesi Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 30 Ağustos 1623 - 3 Nisan 1624 tarihleri arasında yedi ay dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Isparta civarlarında doğmuş Türk asıllıdır.[1][2] Eğitimini Enderun'da yapmıştır. Saraydan çıkması vezirlik rütbesiyle beraber Bağdad Beylerbeyi görevi verilmesiyledir. Sonra Diyarbakır valiliği yapmıştır. Bu valilikten azledildikten sonra İstanbul'a dönmüş ve divanda dördüncü vezir olarak görev yapmaya devam etmiştir.

Eylül 1623'te I. Mustafa'nın ikinci padişahlık döneminde Mere Hüseyin Paşa'nın kendisine karşı çıkan ulema ve kapıkulu askerine karşı dengesiz davranışları yüzünden ortaya çıkan bir sipahi ayaklanmasında, isyancıların sadrazam konağına yürümeleri üzerine sadrazamın kaçması ve sadrazamlıktan ayrılmasından sonra sadrazam oldu.[3] Yeni sadrazam olarak İstanbul'da olan keşmekeş ve I. Mustafa'nın dengesiz tutumları dolayısıyla ortaya çıkan sorunları halletmenin padişahın tahttan indirilmesi ile mümkün olacağı önerisini vezirler, Şeyhülislam Zekeriyazade Yahya Efendi gibi yüksek rütbeli ulema ve kapıkulu ocağı ağaları ile konuştu. Başkentte 1,5 yıldan beri asayiş temin edilememişti; Rumeli ve Anadolu'daki valiler merkez fermanlarına kulak asmamakta ve yarı özerk hareket etmekteydiler. Fakat yeni sultanın tahta çıkarılışı kapıkulu askerine verilecek 2-3 milyon altın değerinde cülus bahşişi için finansman temin etmesini gerekiyordu. I. Mustafa'nın annesi olan Valide Sultan oğlunun dengesizliği dolayısıyla bir padişahın yapması gereken bütün işleri yüklenip kendi yapmaktaydı. Ulemadan bir heyetin Valide Sultan'la görüşüp danışması ve ondan alacakları yanıtlara göre padişaha karşı alınacak tedbirler tavsiye etmeleri kabul edildi. Valide Sultan oğlunun tahttan indirilmesine aleyhtar olmakla beraber, ülkenin bulunduğu güç durumdan haberdar olduğu için "Hali sizce de malum" diye bir yanıt verdi. Ama oğlunun hal edildikten sonra öldürülmemesi için de güvence istedi. Devlet ricali I. Mustafa'nin halledilmesine karar verdi. Yapılan hazırlıklardan sonra 9 Eylül 1623'te I. Mustafa tahttan indirildi. 10 Eylül'de sabık padişah I. Mustafa eski kafes dairesine kapatıldı; annesi Eski Saray'a gönderildi ve 12 yaşında çocuk olan IV. Murat tahta geçirildi.[3]

Bu padişah değişikliğinin ortaya çıkardığı cûlus akçesi ödemesi sorununu Kemankeş Kara Ali Paşa'nin çözmesi gerekti. 1617'den beridir 6 yılda 4 defa sultan cûlusu yapıldığı ve her seferinde kapıkulu askerine cülus akçesi ödenmesi gerektiği için Hazine tamtakırdı. Sadrazam Ocak ağalarıyla konuşarak onlara kapıkulu askerine cûlus akçesi verilmemesini kabul ettirdi ve Ocak ağalarının bu konuda sözlerini aldı. (Fakat sonradan bu sözden cayıp IV. Murat'ın ilk saltanat yıllarında problemler çıkardılar.)[3]

Sadrazamın böylece istiklali arttı ve başına buyruk bir devlet yönetimi uygulamaya koyuldu. Kendine rakip olarak gördüğü eski sadrazamlar olan Damat Halil Paşa ile Gürcü Hadim Mehmed Paşa'ları ortadan kaldırmak için onların Anadolu'da isyancı olan Abaza Mehmet Paşa'yı desteklediklerini ileri sürdü. Tam buna dayanan icraata başlayacakken, Bağdat'ta hakimiyeti eline alan "Bekir Subaşı" olayı çıktı ve İran Bağdat'ı eline geçirdi. Fakat Sadrazam bu olayı ve sonucunu devlet ricalinden ve IV. Murat'a taht naibi olan Kösem Sultan'dan gizledi. I. Mustafa'nın halinde çok önemli rol oynayan ve sadrazamı gayet ince bir ifade ile rüşvet almaktan menetmek isteyen Şeyhülislam Zekariyazade Yahya Efendi'yi ise onun Mere Hüseyin Paşa ile ittifak yaparak Mustafa'nın halledilmesine engel olmakla suçlayıp onun şeyhülislamlıktan azledilmesini sağladı. Diğer taraftan rüşvet almakta ve irtikap yapmada çok ileri gittiği söylentileri İstanbul'a yaygın hale geldi.[1]

Sonunda aleyhtarları bunları vesile göstererek taht naibi olan Kösem Sultan'ı sadrazamın azledilmesi gereğine inandırdılar. Onun oğlu IV. Murat'ı yönlendirmesi ile Sadrazam'ın azil edilmesine karar verildi. 3 Nisan 1624 günü Sadrazam Kemankeş Kara Ali Paşa saraya davet olundu. Orada sadrazamlıktan azledilerek boğulmak suretiyle idam edildi.[1]

Cesedi Divanyolu üzerinde bulunan Eski Ali Paşa Camii mezarlığında gömülüdür.

Değerlendirme

Uzunçarşılı onu şöyle değerlendirir:[1]

Kendisi vakarlı, işbilir bir hükûmet başkanı (idi)... kendisine rakip vezirleri birer bahane ile haps ve nfefi ve katlettirmek (istemişti)... irtikab ve irtişada pek ileri gitmişti.

Kaynakça

  1. ^ a b c d Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVİİ. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010 say.387-391
  2. ^ Bazı kaynaklar Arnavut asıllı olduğunu belirtirler.
  3. ^ a b c Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Yayınları ISBN 975-3296 s.218, 224-225

Dış bağlantılar

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.387-391.
  • Danişmend, İsmail Hâmi (1971), Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
  • Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları. ISBN 9789758845000
  • Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5
Siyasi görevi
Önce gelen:
Mere Hüseyin Paşa
Osmanlı Sadrazamı
30 Ağustos 1623 - 3 Nisan 1624 		Sonra gelen:
Çerkes Mehmed Ali Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">IV. Mehmed</span> 19. Osmanlı padişahı (1648–1687)

IV. Mehmed veya Avcı Mehmed, 19. Osmanlı padişahı ve 98. İslam halifesidir. Sultan İbrahim'in Hatice Turhan Sultan'dan olan oğludur. Babasının tahttan indirilmesinin ardından 1648'de 6 yaşında tahta çıkan en genç padişah oldu. Ava düşkünlüğünden dolayı "avcı" lakabıyla anılmıştır. 39 yıllık saltanatıyla Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra en uzun süre hükümdarlık yapan Osmanlı padişahıdır. Saltanatında Batı'da en geniş sınırlara ulaşılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim (Osmanlı padişahı)</span> 18. Osmanlı padişahı (1640–1648)

Sultan İbrahim, 18. Osmanlı padişahı ve 97. İslam halifesidir. İbrahim, 8 Şubat 1640'ta ağabeyi IV. Murad'ın ölümü üzerine 25 yaşında ve 18. padişah olarak Osmanlı tahtına çıktı. Şehzadeliğinde çok sıkı bir saray hayatı yaşamış, erkek kardeşleri IV. Murad tarafından öldürtülmüş olduğundan korku içinde büyümüştü.

<span class="mw-page-title-main">Kösem Sultan</span> Osmanlı İmparatorluğunun Saltanat Naibi Sultan I.Ahmedin nikâhlı eşi, IV. Murad ve I. İbrahimin validesi ve torununun (IV. Mehmed) saltanatını gören tek Valide Sultandır

Mahpeyker Kösem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en güçlü kadın figürlerinden birisi, Sultan I. Ahmed'in nikâhlı eşi ve IV. Murad ve İbrahim'in annesidir. Osmanlı tarihinin en güçlü ve etkili kadınlarından biri ve aynı zamanda sonradan Kadınlar Saltanatı olarak adlandırılan dönemin merkezi bir figürü oldu. Naip olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nu yaklaşık 20 yıl boyunca etkin bir şekilde yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Hatice Turhan Sultan</span> Sultan İbrahimin Hasekisi IV.Mehmedin validesi. Kadınlar saltanatı dönemini kapatan sultan

Hatice Turhan Sultan, Osmanlı padişahı Sultan İbrahim'in eşi ve IV. Mehmet'in annesidir. 5 yıl kadar bir süre saltanat naibesi sıfatıyla Osmanlı Devleti'ni yönetmiş ikinci valide sultandır. Osmanlı Tarihinin en uzun valide sultanlık yapan ve kadınlar saltanatının sonunu getiren Ukrayna kökenli sultandır.

Siyavuş Paşa, IV. Mehmed saltanatında 21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651 ve 5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656 tarihleri arasında iki kez toplam iki ay yirmi dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1641 - 1642 döneminde Kaptan-ı Derya'lık da yapmıştır.

Kara Davud Paşa ya da Sultan II. Osman'ı öldürdükten sonraki unvanıyla Hain Davud Paşa, Sultan I. Mustafa'nın ikinci padişahlık döneminde, 20 Mayıs 1622 - 13 Haziran 1622 tarihleri arasında 24 gün Veziriazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Mere Hüseyin Paşa, II. Osman'ın yeniçeriler tarafından tahttan indirilerek öldürüldüğü ve amcası I. Mustafa'nın ikinci kez tahta geçirildiği anarşi sırasında 13 Haziran 1622 - 8 Temmuz 1622 ve 5 Şubat 1623 - 30 Ağustos 1623 tarihleri arasında iki kez olmak üzere toplam yedi ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Lefkeli Mustafa Paşa II. Osman'ın katlinden ve I. Mustafa'nın ikinci defa tahtta çıkartılmasından hemen sonra 8 Temmuz 1622 - 21 Eylül 1622 tarihleri arasında iki buçuk ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Gürcü Hadım Mehmed Paşa I. Mustafa'nın ikinci kez tahtan indirilmesinden hemen önce 21 Eylül 1622 - 5 Şubat 1623 tarihleri arasında dört ay on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Çerkes Mehmet Paşa IV. Murad saltanatının devlet idaresinin Valide Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 3 Nisan 1624 - 28 Ocak 1625 tarihleri arasında dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Müezzinzade Hafız Ahmed Paşa IV. Murad saltanatının devlet idaresinin annesi Valide Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde, 28 Ocak 1625- 1 Aralık 1626 ve 25 Ekim 1631-10 Şubat 1632 tarihleri arasında iki kez toplam iki yıl bir ay yirmi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Topal Recep Paşa IV. Murad saltanatında 10 Şubat 1632 - 18 Mayıs 1632 tarihleri arasında dört ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Nikris (gut) hastalığından muzdarip olan Topal Recep Paşa aksak yürüyüşü dolayısıyla Topal ismini almıştı.

Tabanıyassı Mehmed Paşa IV. Murad saltanatında 18 Mayıs 1632 - 2 Şubat 1637 tarihleri arasında dört yıl sekiz buçuk ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kemankeş Kara Mustafa Paşa IV. Murad saltanatının son yıllarında ve Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatının ilk yıllarında, 23 Aralık 1638 - 31 Ocak 1644 tarihleri arasında beş yıl bir ay sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hezarpare Ahmed Paşa, ölümünden önceki ismi Tezkereci Ahmed Paşa, Osmanlı padişahı İbrahim'in saltanatında 21 Eylül 1647-7 Ağustos 1648 tarihleri arasında on ay on altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Kara Dev Murad Paşa IV. Mehmed saltanatında 21 Mayıs 1649 - 5 Ağustos 1650 ve 11 Mayıs 1655 - 19 Ağustos 1655 tarihleri arasında iki kez, toplam bir yıl, beş ay, yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Melek Ahmed Paşa</span> 79. Osmanlı sadrazamı

Melek Ahmed Paşa IV. Mehmed saltanatında 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 tarihleri arasında bir yıl on yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Köprülü Fazıl Mustafa Paşa</span> 97. Osmanlı sadrazamı

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa,, II. Süleyman saltanatında, 25 Ekim 1689 - 19 Ağustos 1691 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Sofu Mehmet Paşa veya Mevlevi Mehmed Paşa, Osmanlı Padişahı I. İbrahim'in saltanatının son döneminde ve IV. Mehmed saltanatında 7 Ağustos 1648-21 Mayıs 1649 tarihleri arasında dokuz ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı. 18 Ağustos 1648'de İstanbul'da liderliğini yaptığı isyanda Sultan İbrahim'in boğdurulması emrini vermiştir.

Ebülmeyamin Mustafa Efendi Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.