Kemal Canbolat

Kemal Canbolat (Arapça: كمال جنبلاط) (6 Aralık 1917 - 16 Mart 1977), Lübnan'daki İlerici Sosyalist Partisi'nin (PSP) kurucusu ve Lübnan Dürzilerinin geçmişteki lideri. Lübnan Dürzilerinin şimdiki lideri olan Velid Canbolat'ın babası.

Kemal Canbolat 1917 yılında, Dürzilerin ileri gelen ailelerinden biri olan Canbolat ailesinin bir üyesi olarak Chouf'daki Muktara'da doğdu. Babası, Fuad Canbolat, 6 Ağustos 1931 yılında suikast sonucu öldürülmüştür. Babasının ölümünden sonra annesi Nazira, onun yerine geçti ve ülke politikasında önemli rol oynadı. 1926 yılında Kemal Canbolat, bir Hristiyan okuluna girdi ve ilk eğitimini 1928 yılında tamamladı. Liseden, Fransızca, Arapça, bilim ve edebiyat eğitimi alarak 1936 yılında mezun oldu. Bir yıl sonra 1937'de Felsefe sanat fakültesinde, psikoloji, sosyoloji ve vatandaşlık eğitimi aldı. 1939 yılında Lübnan'a döner ve eğitimine Saint-Joseph Üniversitesi'nde devam etti. 1945 yılında buradan Hukuk diploması alarak mezun oldu. 1 Mayıs 1948'de, Dürzi Emir Şekib Arslan'ın kızı May Arslan ile evlenir. Sadece tek çocukları oldu.

Kemal Canbolat 1941-1942 yılları arasında avukat olarak çalıştı ve Lübnan hükûmetinin resmi devlet avukatı oldu. Kemal, politik sahneye 1943'te Hikmet Canbolat'ın ölümünden sonra çıktı. 1943 eylülünde Cebel Lübnan'dan milletvekili seçilir. Başkan Bişara Huri'nin, Anayasal Blok Partisine katılır. 1946 yılında ekonomi, tarım ve sosyal ilişkiler bakanı olur. 1947 yılında, ikinci kez Lübnan Parlamentosunda milletvekili seçilir fakat hükûmeti, genel seçimlerde hile karıştırdığı sebebiyle suçlayarak istifa etmeyi tercih eder. Aynı zamanda başkan Huri'yi de yolsuzluk ve fazla otoriter davranmakla suçlayarak protesto eder.

Kemal Canbolat, 17 Mart 1949 yılında İlerici Sosyalist Parti (PSP)'yi kurar ve parti programı 1 Mayıs 1949 yılında oylanır. (PSP) sosyalist bir partidir ve Lübnan'daki geleneksel karakterdeki partilere muhalefet eder. Canbolat Mayıs 1951'de Beyrut'ta ilk sosyalist Arap partileri kongresini toplar. Aynı yıl Cebel Lübnan'dan üçüncü kez milletvekili seçilir. 1952 yılında Deyr'ül Kamer'de Ulusal Sosyalist Cephe ismiyle konferans düzenler. Canbolat ve Emile Bostani, Camielle Şamun, Pierre Edde ve Hamid Franciye gibi isimlerin baskısıyla, başkan Beşir el Huri 19 Eylül 1952 yılında istifa etmeye karar verir. Genelkurmay başkanı Fuad Şehab, geçici olarak yeni başkan Camielle Şamun seçilene kadar başkanlığa geçer.

1953 yılında, Canbolat, dördüncü defa milletvekili seçilir. Aynı yıl Sosyalist Halk Cephesini kurar. Bu parti nezdinde Lübnanlılar, ABD ve İngiltere gibi yabancı ülkelerin politikalarını izleyen Batı yanlısı başkan Şamil Şamun'a muhalefet eder. Şamun, Ortadoğu'da Arap ulusçuluğunu Batı güçlerinin aracı olarak gören Bağdat Paktı'nın yaratılmasına onay verir. Süveyş Krizi patlak verdiğinde, Canbolat Nasır'ın Mısır'ını desteklerken, Şamil Şamun ve bir kısım Hristiyan Maruni elit, Mısır'ın İsrail, Fransa ve Birleşik Krallık tarafından istila edilmesini destekler. Kimilerine göre bu politik ayrılık, Lübnan'da oluşan gelenekselci farklılıktan çıkacaktır. 1957 yılında, Canbolat ilk defa genel seçimleri kaybeder. Canbolat ailesinin geleneksel rakipleri Hamade ailesinin tanınmış bir üyesine yenilmiştir. İki yıl sonra, Başkan Şamun'a karşı verilen politik isyanın lideri olur. Bu isyan, düzen güçlerine saldırılar ve sokak çatışmalarıyla anılır. İsyancıların isteği Lübnan'ın, Nasır'ın Mısırı ile, Suriye'nin kurduğu Birleşik Arap Cumhuriyeti içerisinde yer almasıdır. Fakat, Cumhurbaşkanı Şamun, Amerikalıların deniz piyadesi yollamasına izin veren Einsenhower Paktına dayanarak yardım ister. Fuad Şehab, Amerikan müdahalesi sonrasındaki nispeten sakinlikten faydalanarak Cumhuriyet'in başkanı seçildi. Şehab, ülkeyi ustaca uzlaşmaya götürerek barışı sağlar.

Canbolat 1960 yılında Afrika-Asya Halkları konferansına başkanlık etti ve aynı yıl içinde birçok ulusalcı milletvekilinin içinde yer aldığı Ulusal Mücadele Cephesini kurdu. Yine 1960'ta milletvekili seçildi ve Ulusal Mücadele Cephesi, Lübnan hükûmetinde on bir sandalye kazandı. İkinci kez bakan oldu ve 1960'tan 1961'e kadar Millî Eğitim Bakanı 1961'de Çalışma Bakanı ve 1961'den 1964'e kadar İçişleri Bakanı oldu. 8 Mayıs 1964'te altıncı kez milletvekili seçildi. 1965'te ulusalcı isimler cephesi oluşturmak için ulusalcı Araplara ve ilerici politikacılara katıldı. 1966'da Maruni Charles Helu'nun başkanlığında, Çalışma Bakanı ve PTT bakanı olarak atandı. Aynı zamanda Lübnan'ı Afrika-Asya dayanışma kongresinde temsil etti. 1966 yılında Çin'ne yapılan ziyarette parlamento delegasyonuna başkanlık etti.

İdeolojik nedenlerden dolayı Filistinlilerin İsrail'e karşı mücadelelerini destekledi ve aynı zamanda Lübnan'da mülteci kamplarında yaşayan Filistinlilere destek topladı. Yüzbinlerce mülteci Filistinlinin Lübnan'daki varlığı Hristiyan tarafını çok rahatsız etmekteydi, fakat Canbolat, Arap ulusalcılığının sloganları çevresinde toplanan sert bir muhalefet odağı oluşturmak için onlarla birlikte çalıştı. Sosyalizme, Laikliğe, Arapçılığa dayanan ve geleneksel politik sistemin terk edilmesini savunan yeni bir düzen oluşturma isteğiyle Canbolat, Sünni, Şii, Dürzi, solcu Hristiyanları henüz çekirdek halinde bulunan muhalif hareketinde toplayabildi.

9 Mayıs 1968 yılında yedinci kez milletvekili seçildi. 1970 yılında yeniden İçişleri Bakanı olarak atandı. Lübnan Komünist Partisi ve Suriye Ulusal Sosyal Partisi'ni yasallaştırdı. 1972 yılında Sovyetler Birliği kendisine Lenin barış ödülü verdi. Aynı yıl sekizinci kez milletvekili seçildi. Ertesi yıl, oy birliğiyle, Filistin devrimini destekleyen bir hareket olan Arap Cephesinin genel sekreteri seçildi. 1970'li yıllarda Maruni cemaati, Lübnan'ın geleneksel sisteminden en çok faydalanan kesimdi. Kemal ve diğer Müslüman liderler altta temsil ediliyorlar ve hatta sistem dışı bırakılıyorlardı. Muhalefet güçlerinin diğer cemaatlerin hükûmette iyi bir şekilde temsil edilmesi gerektiği yönünde talepleri vardı ve Arap dünyasına Lübnan'ın çok daha güçlü bir şekilde bağlanması beklentisi içerisindeydiler. Muhalefet ve genelde Hristiyanlardan oluşan rakipleri, silahlı milisler oluşturdular. Canbolat'ın kendisi de partisi PSP'de silahlı milisler oluşturdu, Partisini Lübnan Ulusal Hareketi'nde en önemli hareket haline getirdi. Bu hareket geleneksel düzenin ve kotaların kaldırılmasını isteğinde olan sol bir koalisyondu. LUH, Filistinlilerden de destek gördü ve Yaser Arafat'ın FKÖ'sü ile iyi ilişkiler kurdu.

1975, Lübnan iç savaşının başında Kemal Canbolat, ilerici-İslamcı partilerin koalisyonunun temel üyelerinden biriydi. Ağustos 1975'te, Lübnan'da geleneksel politikaya son verecek bir politik program oluşturdu. 1975'ten 1976'ya kadar Canbolad, FKÖ'nün yardımıyla Lübnan'ın %70'ini kontrol etmekteydi. 1976 yılında Suriye'nin Marunilerin tarafında savaşa müdahale etmesine karşı çıktı.

Kemal Canbolad, 16 Mart 1977 tarihinde Suriye kontrol noktasının yüz metre yakınında muhtemelen Suriye tarafından öldürüldü. Şüpheler Suriye Ulusal Sosyal Partisi ve Baas Partisi üzerinde toplandı. Oğlu Velid Canbolat onun yerini aldı. 2005 yılında Velid Canbolad, 30 yıllık bir zorunlu ittifaktan sonra, Suriye Gizli Servisi'ni babasını öldürmekle suçladı.

• www.kamal-joumblat.net