İçeriğe atla

Kelt mitolojisi

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

Tarihi kaynaklar

Galya dilinde yazılmış materyallerin azlığı nedeniyle pagan Keltlerde okuma yazmanın pek yaygın olmadığı düşünülmektedir, her ne kadar Galya dilinin Yunan, Latin ve Kuzey İtalik alfabelerini kullanan bir yazı(lı) çeşidi de kullanılmış olsa da. Sezar Galyalılarda okuma yazmanın var olduğu belirtse de, bu halkın din adamları olan druidlerin dini öneme sahip çeşitli parçaları (ayetleri) yazarak kaydetmelerinin yasak olduğunu da belirtmiştir. (Sezar, De Bello Gallico 6.14)

Roma fethettiği yerlerde druidlerin gücünü bozmakla kalmadı, yaygın bir kitabe alışkanlığı getirdi; hatta Galya (bugünkü Fransa), Büyük Britanya ve diğer eskiden (veya hâlâ) Keltik konuşulan bölgelerde keşfedilmiş tanrılara dair kitabelerin çoğunluğunun Romalıların fethinden sonra yapıldığı ortaya çıkmıştır.

İrlanda ve bugünkü Galler'in bölümlerinde yaşayan erken dönemdeki Keltler ise kısa yazınları (çoğunlukla kişi isimleri) kaydetmek için Ogham alfabesini kullanmışlarsa da, Romalılar tarafından fethedilmemiş bölgelerde Hristiyanlık'ın gelişine ve yayılışına kadar daha sofistike yazınlar mevcut değildi. Aslında, bu yörelerin çoğu mitini ilk kaydedenler Hristiyan rahiplerdir, fakat pek tabii ki bu kayıtlarda çoğu orijinal dini anlamlar bulunmaz.

Kelt dini konusundaki kaynaklardan birisi de Keltler tarafından yapılmış veya Keltlere bağlı tapınaklardan geriye kalanlardır. Fakat burada şöyle bir sorun çıkmaktadır; bulguların da gösterdiği gibi heykellerden, motif ve figürlere kadar bulunan şeylerin çoğu Greko-Romen gelenekten esinlenmiştir bu nedenle özgün Kelt kültür ve mitine dair sağlam çıkarımlar yapmak zorlaşır. Yazınsal verilerin azlığı da ikonografiyi tanımlamak ve açıklamak için yeterli düzeyde değildir.

Julius Sezar'ın Kelt dini üzerine yorumları

Sezar'ın Commentarii de bello Gallico'sunda Galya'nın Keltik tanrılarını konu alan bir metin vardır. Burada Sezar Galya'da tapılan beş baş tanrıyı zikreder (dönemin geleneğini takip ederek bu tanrıların Roma mitolojisindeki en denk figürlerinin isimleri ile) ve rollerini açıklar. Merkür (Mercury) içlerinden en önemlisidir ve birçok farklı temsili keşfedilmiştir. Merkür tüm sanatların yaratıcısı, kaynağı ve gezginler ile tüccarların koruyucusu olarak görülür. Ayrıca kâr ve ticaret konusunda da en büyük güç onundur. Galya'da bu tanrıdan sonra gelen dört tanrı ise (yine Roma'daki en denk tanrıların isimleriyle) Apollo, Mars, Jupiter ve Minerva'dır. Bu tanrılar konusunda Keltler de diğer topluluk ve kültürlerdekine benzer inançlara sahipti: Apollo hastalıkları def eder, Minerva yetenekleri arttırır, Jupiter göklere hükmeder ve Mars savaşı, savaşçılığı etkilerdi. Bu beşine ilaveten, Galyalıların kökenlerini Dis Pater'e bağladıklarını belirtir.

Dönemin tipik bir Romalısı olarak Sezar da bu tanrıların orijinal Keltik isimlerini yazmaktansa onları kendisinin denk veya eşit gördüğü Roma tanrılarının isimleriyle yazmıştır. Ayrıca ortaya koyduğu titiz küçük şemada yer alan denk tanrı ve görev/roller yaygın yazından biraz ilgisizdir. Yine de, tüm kısıtlamalarına rağmen, Sezar'ın küçük listesi kesin bir gözlem oluşunun yanı sıra faydalıdır da. Onun tanımlamaları var olan sözlü gelenek ile dengeli biçimde harmanlandığında kişi rahatlıkla bu tanrılarının rollerinin ve çevrelerinin ayrılığını hatırlayabilir.

Kelt mitolojisinin dalları

Kelt mitolojisi kendi içinde birkaç farklı alt gruba ayrılabilir. Bunların çoğu ile Keltik dillerinin dallarıyla denklik kurulabilir:

  • Antik Keltler
  • Antik Galya ve İngiltere tanrıları
  • Godelik
  • Mitolojik döngü
  • Ulster döngü
  • Fenian döngü
  • Tarihi döngü
  • Adasal Britonik
Gundestrup kazanının bir fotoğrafı.

Kelt tanrıları

Antik Keltlerin tanrıları

Her ne kadar, en yaygın olduğu zamanda, Kelt dünyası Batı ve Orta Avrupa'nın çoğunu kaplıyorduysa da, herhangi bir politik birlik veya belirli kültürel etkinin merkezi bir kaynağı vardır. Antik Keltlerin homojen olmayan bir kültürel çeşitlilik yaşadıkları söylenebilir. Sonuç itibarıyla, her ne kadar bazı belirli motifler (örneğin tanrı Lugh) Kelt dünyasının her tarafına nüfuz etmiş olsa da, Kelt dininin uygulama ve kaidelerinde büyük bir çeşitlilik vardı; uygulama ve kaideler her yerel grupta farklılık arz etmekteydi. Roma mitolojisindeki denkleri ile birlikte, toplamda 300'den fazla tanrıya dair bilgi içeren kitabeler bugüne kadar gelmiştir. Fakat çoğu genii locorum, yerel veya kabilesel tanrılar, sadece küçük bir kısmı yaygın olarak tapınılan daha genel tanrılardır.

Bu antik tanrıların görev ve doğaları hakkında isimlerinden, kitabelerinin bulunduğu yerlerden, ikonografilerinden, onlarla denk olduğu düşünülmüş/yazılmış Roma tanrılarından ve daha sonra Kelt mitolojisinde yer almış benzer figürlerden bilgi edinilebilir.

İrlanda tanrıları

En eski mit parçaları İrlanda'dan, erken dönem Orta Çağ'da yazılmış yazmalardandır. Bunlar Hristiyanlar tarafından kaleme alındığı için, karakterlerin önceden sahip olduğu ilahi doğaları belirsizdir. Temel mit iki ilahi ırk olan Tuatha Dé Danann ve Fomoriler arasındaki bir savaş hakkındadır.[1] Bu mit Cath Maige Tuireadh (Mag Tuireadh Savaşı) metninin temelini oluşturmaktadır.

Galler tanrıları

Büyük Britanya'daki tanrılara dair bilgiler, Hristiyan bakış açısı nedeniyle karartılmış bir şekilde de olsa, Galler yazmalarından gelmiştir. Burada iki temel tanrılar grubu Dôn'un çocukları ve Llyr'in çocuklarıdır. Fakat bu grupların görevleri arasındaki farklılık ve ayrılık tam olarak belli değildir.

Görünüşe göre Kelt panteonunun en önemi ve baş tanrısı Dagda'dır.[2] İsminin anlamı "İyi Tanrı"dır[3] ki burada iyi ahlâki anlamda değil de, her şeyde iyi olmak veya bir başka deyişle her şeyde (yani en) güçlü olmak anlamındadır. Eşi tanrıça Morrígan'dır.[2] Dagda bir baba figürüdür, kabilenin koruyucusudur ve temel tanrıdır ki diğer eril Kelt tanrıları onun bazı değişikliklere uğramış formlarındandır. Kelt tanrıları genellikle herhangi bir şeyle belirlenmiş, ilişkilendirilmemiş karakterlerdi ve bu nedenle belki de düzgün bir panteondan çok bir kabile gibi görülmelidirler. Bir açıdan tüm Kelt tanrı ve tanrıçaları Yunan tanrı Apollo gibidirler, yani hiçbir belirli şeyin tanrısı olarak yalınca tanımlanamazlar.

Morrígan ("Büyük Tanrıça" veya "Hayalet Tanrıça"[4] antik İrlandalı Keltlerin, üçlü (üçe ayrılmış) savaş tanrıçasıydı. Bütün olarak (üç parçası beraber) Morrigu olarak anılırdı, fakat parçalarına da Nemhain, Macha ve Badh denirdi. Bunların her biri savaşın bir yönünü temsil etmekteydi. Çoğunlukla bir karga veya kuzgun olarak görünürdü, fakat birçok farklı formu da alabilirdi, inek, kurt ve yılanbalığı dahil.

Belenus daha çok bölgesel bir tanrıydı ve çoğunlukla kuzey İtalya ve Galik Akdeniz sahili boyunca ona tapınılırdı. Her şeyden öte bir tarım tanrısıydı. Ayrıca onunla özdeşleşmiş Beltaine ("Bel[in] Ateşi"[5]) isimli büyük bir festival (bayram) da mevcuttu.

Onun gerçekten bir tanrı olarak tapınılıp tapınılmadığına dair hâlâ tartışmalar vardır. İsmi "parlak ve parlayan"[5] gibi bir anlama sahiptir ve bazılarına göre 'o' sadece Beltaine bayramında yakılan büyük ateşleri temsil etmekteydi.

Lúgh/Lug

Tanrı Lug'un Kelt dininde büyük bir alana nüfuz etmiş olduğu adının Galya'dan İrlanda'ya kadar Kelt dünyasının birçok bölgesinde anılmasından bellidir. Kelt mitlerine Lug genç bir adam olarak görünür. Mızrak ve sapan silahlarıdır.[6] İrlanda'da Lughnasa (modern İrlanda dili ile lúnasa) isimli onun onuruna yapılan bir festival (bayram) bulunmaktadır.

Sezar'ın Roma mitolojisindeki Merkür'e denk gördüğü Lugh görünüm açısından ve detaylar yönünden Merkür ile birebir aynı sayılmasa da benzerdir.[6] Merkür'den farklı olarak bir eşi de bulunur; Maia veya Rosmerta.

Kelt dini serisinden
Coventina

Kelt mitolojisi
Kelt tanrı ve tanrıçaları

Antik Kelt Dini

Druidler · Bardlar · Vates
Gallo-Roman dini
Romano-İngiliz dini

İrlanda Mitolojisi

Tuatha Dé Danann
Mitolojik döngü
Ulster Döngüsü
Fenian Döngüsü
Immrama · Echtrae

Galler Mitolojisi

Mabinogion · Taliesin
Cad Goddeu
Trioedd Ynys Prydein

Ayrıca bakınız

Keltler · Galya
Galatya · Keltiberyanlar
Erken İrlanda Tarihi
Tarih öncesi İskoçya
Tarih öncesi Galler


Diğer tanrılar

Keltlerin taptığı ama bugün isimleri haricinde haklarında pek bir şey bilinmeyen birçok tanrı vardır. Bunlara Dagda'nın kızı tanrıça Brigit (veya Brigid), doğa tanrıçaları Tailtiu ve Macha ve at tanrıça Epona[7] dahildir. Ayrıca bereket tanrısı Damara, Cu Roi ve demirci tanrı Goibniu[8] gibi eril tanrılar da bunlara dahildir.

Tanrıçaların Kelt mitolojisinde Greko-Romen mitolojiden farklı bir yeri vardır; ilahi eş olarak tanrıları tamamlarlar. Bu kıtasal ikonografide de sık sık görülür. Eril eşlerini tamamlayıcı yönleri dışında bu tanrıçalar bereket ve mevsimsel döngü ile de ilişkilidir. Belirli, isimlendirilmiş tanrıçalar ile matres (anatanrıça)[9] veya matronae arasında belirgin bir ayrım yapmak mümkün değildir. Ayrıca tanrıça ve matronaenin ilişkilendirilmiş olduğu belirli bölgeler vardır ve bu yerlerin genel olarak koruyucusudur.

Zoomorfizm

Kelto-Romen ikonografi yoğun biçimde hayvan betimlemesi içerir. Sıklıkla zoomorfik ve antropomorfik formların kombinasyonundan oluşan ilah betimlemeleri görülebilir. Belki de en sık betimlenen ve en tanınmış (boğa kaynaklı) boynuzlu tanrı imgesi dışında da çok çeşitli betimlemeler mevcuttur.[10]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Lindemans, Micha F., "Fomorians". 30 Mart 1999 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 22 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  2. ^ a b Lindemans, Micha F., "Dagda". 20 Temmuz 1999 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 8 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  3. ^ Lindemans, Micha F., "Dagda". 3 Mart 1997. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 8 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  4. ^ Dee, Daniella, "Morrigan". 25 Temmuz 1999 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 1 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  5. ^ a b Lindemans, Micha F., "Belenus". 28 Ağustos 1999 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 5 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  6. ^ a b Buchert, Dave, "Lugh". 22 Ekim 2000 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  7. ^ Lindemans, Micha F., "Epona". 25 Temmuz 1999 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 25 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  8. ^ Lindemans, Micha F., "Goibniu". 31 Temmuz 1997 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  9. ^ Lindemans, Micha F., "Matres". 29 Temmuz 1997 sürümü. Encyclopedia Mythica: Celtic mythology. 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
  10. ^ Encyclopedia of Religion, Second Edition, Thomson Gale, s.1487, Celtic Religion: An Overview - Zoomorphic gods.

Kaynakça

  • de Vries, Jan, Keltische Religion (1961)
  • Duval, Paul-Marie, Les Dieux de la Gaule, new ed. updated and enlarged (1976).
  • Ellis, Peter Berresford, Dictionary of Celtic Mythology (Oxford Paperback Reference), Oxford University Press, (1994): ISBN 0195089618
  • Green, Miranda J. Dictionary of Celtic Myth and Legend New York: Thames and Hudson, 1992. ISBN 0500279756.
  • MacCana, Proinsias. Celtic Mythology. New York: Hamlyn, 1970. ISBN 0600006476.
  • Mac Cana, Proinsias, The Learned Tales of Medieval Ireland (Irish Literature - Studies), Dublin Institute for Advanced Studies (1980): ISBN 1855001209
  • MacKillop, James. Dictionary of Celtic Mythology. Oxford: Oxford University Press, 1998. ISBN 0192801201.
  • Matthews, John. Classic Celtic Fairy Tales. Blandford Books, 1997. ISBN 0713727837.
  • Monaghan, Patricia. The Red-Haired Girl from the Bog: The Landscape of Celtic Myth and Spirit.New World Library, 2002. ISBN 1577311906.
  • O'Rahilly, Thomas F. Early Irish History and Mythology (1946, reissued 1971)
  • Rhys, John, Lectures on the Origin and Growth of Religion as Illustrated by Celtic Heathendom 3rd ed. (1898, reprinted 1979).
  • Sjoestedt, M. L. Gods and Heroes of the Celts. 1949; translated by Myles Dillon. repr. Berkeley, CA: Turtle Press, 1990. ISBN 1851821791.
  • Stercks, Claude, Éléments de cosmogonie celtique (1986)
  • Vendryès, Joseph, Ernest Tonnelat, and B.-O. Unbegaun Les Religions des Celtes, des Germains et des anciens Slaves (1948).
  • Wood, Juliette The Celts: Life, Myth, and Art Thorsons Publishers (2002): ISBN 0007640595

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">El-Lât</span> tanrıça

El-Lât, İslam öncesi Arabistan'daki kader, kısmet ve bereket tanrıçası. En büyük tapınağı Taif'te bulunuyordu. Lat, Taif'te dört köşeli düz bir kaya parçası ile temsil ediliyordu ve etrafında bir ev inşa edilmişti. Tapınak Taif Kabesi olarak biliniyordu. Kara taş, İslam öncesi dönemde Petra'da bir adı da Kaab olan tanrıça El-lât'ın sembolü durumundaydı.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanrıça</span> kadın tanrı

Tanrıça, dişi ya da dişil ilah anlamlarına gelebilir. Soyut bir ilahi varlıktır. Birçok kültürde tanrıçalardan bahsedilir. Bazen tek başına, ama çoğunlukla bir panteonun üyesi olarak tanrıça inanışı özellikle paganizmde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Odin</span> İskandinav Baş Tanrısı

Odin, Cermen mitolojisinde yer alan önemli bir tanrı. Odin ile ilgili günümüze ulaşan çoğu bilginin kaynağı olan İskandinav mitolojisi; Odin'i bilgelik, şifa, ölüm, kraliyet, bilgi, savaş, zafer, büyücülük, şiir, çılgınlık, şamanlık, ilham, şairlik, hava, rüzgar ile ilişkilendirir. İskandinav mitolojisine göre tanrıça Frigg'in kocasıdır. Genellikle en yüce Cermen tanrısı olarak kabul edilir. Eski İngilizce ve Eski Saksoncada Wōden, Eski Felemenkçede Wuodan ve Eski Yüksek Almancada Wuotan adıyla bilinir. Tüm bu adların kökeni ise Ana Almanca *Wōđanaz'dır. İngilizce dahil birçok Cermen dilinde çarşamba günü, bu tanrının adını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Keltler</span> antik hint-avrupa kabileler topluluğu

Keltler Tarih öncesi ve İlk Çağ döneminde Avrupa'da yaşayan ve günümüzde altı ulustan oluşan bir halktır. Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan göç ederek özellikle Büyük Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler.

<span class="mw-page-title-main">Juno (mitoloji)</span> Antik Roma evlilik ve doğurganlık tanrıçası

Juno veya Iuno, Roma mitolojisinde baş tanrı Jüpiter'in kız kardeşi ve eşi, aile ve doğum başta olmak üzere birçok alanda tezahürü ve ilgisi bulunan, eski ve güçlü bir tanrıçaydı. Yunan mitolojisindeki Hera'nın Roma mitolojisindeki dengi olarak da tanımlanabilir; aynı Hera gibi onun da kutsal ve sembolik hayvanı tavus kuşudur ve yine Hera gibi başında taç ile tasvir edilirdi. Etrüsk mitolojisindeki tanrıça Uni'nin ismini Latince bu tanrıçanın ismi olan Iunodan alır. Tanrıların kralı Jüpiter'in karısı ve tanrıların kraliçesidir. Aynı Jüpiter gibi şimşek gönderebilir. En önemli Roma tanrılarından Mars'ın da annesidir. Roma tarihi boyunca çeşitli dönemlerdeki olaylar Juno'ya atfeledilir veya çeşitli olaylarda yer aldığı iddia edilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Etrüsk mitolojisi</span> Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamalar

Etrüsk mitolojisi veya Etrüsk dini, Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamaların bütünüdür.

Çin mitolojisi, Çin halk ve kültürünün biriktirdiği mitolojik ve efsanevi söylence, inanç ve tarih anlayışın bütününü tanımlar. Oxford'un Asya Mitolojisi Sözlüğü Çin mitolojisini tanımlarken şu ifadeye yer verir:

Çin mitolojisi, ..., tarih, efsane ve mitin bir karışımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gundestrup kazanı</span> Kap

Gundestrup kazanı, La Tène döneminin milattan önce 1. yüzyıla ya da 2. yüzyıla ait titiz işçilikle dekore edilmiş gümüş kap. Gundestrup'un bir köyüne yakın yosun bataklığında bulunmuştur. Gundestrup kazanı, Kopenhag'daki Danimarka Ulusal Müzesi'nde saklanmaktadır. Bu kazanın yan duvarlarına resmedilmiş Kelt tanrıları, ritüelleri ve çanağın boyutları nedeniyle, olan bu çanağın, Druitic dininin kurban törenlerinde kullanıldığı düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bast</span>

Bast Antik Mısır dilinde 𓎰𓏏𓏏 şeklinde yazılır ve bu dilin modern devamı kabul edilen Kıptice dilinde Ⲟⲩⲃⲁⲥⲧⲉ şeklinde yazılır. Bastet ya da Bast, Mısır mitolojisindeki tanrıçalardan biridir. Kültünün merkezi bir delta şehri olan ve tarihçi Herodot'un vakayinâmelerinde yer bularak tanınan Per-Bast olan ana kedi tanrıça, Bast, antik tanrıçalardandı ve en azından İkinci Hanedan'dan beri tapınılmaktaydı. Kült merkezi Par-Bast'ta yapılan kazılarda mumyalanmış kutsal kedilerden oluşan bir mezarlık da bulunmuştur. Başlarda Aşağı Mısır'ın koruyucu tanrıçası konumundaydı ve vahşi bir aslan olarak betimlenirdi. Nitekim ismi de (dişi) "yiyici, (yiyerek) yok edici" anlamına gelmektedir. Ev kedileriyle özdeşleştirilmesi ve bu şekilde betimlenmesi MÖ 1456 yılında başlamıştır. Koruyucu tanrıça olarak firavunun savunucusu ve koruyucusu olarak görülürdü. Ra'nın kızı sayılan Bast ayrıca 'Ra'nın Gözü' olan tanrılardandı.

Beira, İskoç mitolojisinde tanrı ve tanrıçaların annesi, kış mevsiminin tanrıçasıdır.

Amaethon veya Amathaon, Galler mitolojisinde ana tanrıça Dôn'un oğlu olan tarım tanrısıdır.

Antik Roma'da din, kökenleri büyük ölçüde Antik Yunan ve İtalya Yarımadası'nın pagan geleneklerinden alan, inanç ve kültlerin bileşimidir.

Danu, Kelt mitolojisi tanrıçası. İrlanda'da ana tanrıça sayılmaktadır. Diğer tanrılar onun çocukları sayılır ve adlarına "Tuatha De Danaanlar" denir. Galler ve Galya'daki ismi Donn'dur. İsminin Tuna nehriyle ilgisi olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Thor (Marvel Comics) yardımcı karakterleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Marvel Comics'in Cermen mitolojisinden uyarladığı Thor çizgi romanında birçok yardımcı karakter bulunmaktadır. Bu karakterlerin de çoğunun Cermen mitolojisi ve diğer mitolojilerden alınmış olduğu gibi Marvel'in kendi yarattığı kurgusal karakterleri de mevcuttur. Bu karakterler başta süper kahramanlar olmak üzere dünyalı insan ve mutantlardan Elf, Troll, Dev ve Ejderha gibi sihirli yaratıklara ve uzaylılardan tanrılar ve diğer kozmik varlıklara kadar çok geniş bir yelpazede yer almaktadır. Diğer Marvel kahramanları önemli karakterlerdir. En önemli karakterler Thor'un ailesi ve halkı olan Asgard tanrılarıdır. Ayrıca, bu çizgi romanda görünen mitolojik tanrılar arasında en önemli tanrılar da onlardır. Elf Faradei, Troll Ulik, Kara Elf Malekith gibi pek çok dost ve düşmanı da bu panteonla bağlantılı sihirli yaratıklardır. İkinci en önemli tanrı grubuysa Thor'un dostu Herkül'ün de mensubu olduğu Olympos tanrılarıdır. Vişnu, Manitu, Horus ve Leir gibi diğer panteonların tanrıları da sık sık bu çizgi romanda yer almıştır. Galactus, Celestialler,Eternaller gibi kozmik varlıklar ve Skrull, Kree, Korbinite gibi uzaylı ırklar da önemli yer tutar.

İskoç mitolojisi, İskoçya tarihi boyunca ortaya çıkan, bazen birbirini takip eden nesiller tarafından detaylandırılan ve diğer zamanlarda reddedilen ve başka açıklayıcı anlatılarla değiştirilen mitlerin bir koleksiyonudur.

Günümüz de mitolojiler içinde Fransa'yı kapsayacak mitolojiler arasında Galyalılar, Franks, Normanlar, Bretonlar ve yaşayan diğer halkların mitolojileri sayılabilir. Fransız miti, günümüz İngiltere ve İrlanda'sından Fransız bölgesine göç ettiklerinde, Galyalıların ve Bretonların mitleri ve efsanelerinden etkilenmiştir. Fransız mitolojisinin gelişimindeki diğer küçük etkiler, Franklardan geldi.

Cantabria mitolojisi, İberya'nın (İspanya) kuzey kıyı bölgesindeki bir Roma öncesi Kelt halkı olan Cantabrililerin mitlerine, öğretilerine ve efsanelerine atıfta bulunur. Zamanla, Cantabria mitolojisi muhtemelen Kelt mitolojisi ve Roma mitolojisi tarafından bazı orijinal anlamları yitirilerek seyreltildi. Daha sonra, Hıristiyanlığın yükselişi, Cantabria mitolojisini sona erdirdi

<span class="mw-page-title-main">Aerecura</span>

Erecura veya Aerecura eski zamanlarda tapılan bir tanrıçaydı, Kelt kökenliydi, Proserpina ile Roma yeraltı tanrısı Dis Pater ile ilişkiliydi. Sulzbach'tan bir sunakta olduğu gibi Dis Pater ile İsviçre'nin Oberseebach kentinde bulunan bir heykelde de ve Avusturya'dan birkaç büyülü metinde de beraber resmedilmiştir. Ayrıca bir kez Cerberus ve muhtemelen Ogmios ile de birlikte göründü. Onun için başka bir yazıt da Almanya, Stuttgart yakınlarında bulundu. Kitonik sembollerinin yanı sıra, genellikle bereket ve elma sepetleri gibi doğurganlık özellikleri ile tasvir edilmişitr. Yunan Hekate'ye benzer olduğuna inanılır, ayrıca bu iki tanrıça benzer isimleri paylaşmaktadır. Cannstatt ve Sulzbach'tan tasvirlerde, oturur vaziyette, dolu bir cüppe giymiş ve meyve sepetleri veya tepsilerle tasvir edilmiştir. Miranda Green, Aericura'yı " Galyalı Hekaba " olarak adlandırırken, Noémie Beck onu hem yeraltı dünyasını hem de doğurganlık yönlerini Dis Pater ile paylaşan bir "kara tanrıçası" olarak nitelendiriyor.

<span class="mw-page-title-main">Sulis</span>

Sulis Kelt halkı tarafından tapılan Bath bölgesiyle ilişkili tanrıdır. Sulis Minerva adını alıp, Minerva ile özdeşleştirilmiştir. Bu özdeşleşmiş forma Roma Britanyası'nda tapılır.