İçeriğe atla

Kedimsiler

Kedimsiler
Yaşadığı dönem aralığı: 41,2-0 myö
Bartoniyen-Günümüz[1] 
Kedimsi familyaları, sol üstten saat yönünde; Eupleridae, Hyaenidae, Viverridae, Herpestidae ve Felidae örnekleri.
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
Alt takım:Feliformia
Kretzoi, 1945
Alt gruplar[2]
  • Nimravidae
  • †Palaeogalidae
  • (sırasız): Aeluroidea
    • Nandiniidae
    • Üst familya Feloidea
      • Felidae
      • Prionodontidae
      • †Barbourofelidae
    • İnfra takım Viverroidea
      • Viverridae
      • Üst familya Herpestoidea
        • Eupleridae
        • Herpestidae
        • Hyaenidae
        • †Lophocyonidae
        • †Percrocutidae

Kedimsiler (Feliformia/Feliiformes), etçiller (Carnivora) takımından kedi benzeri yırtıcı türleri kapsayan alt takım.[2]

Bazı sınıflandırmalarda bir üst familya olarak görülüp bilimsel adı Feloidea ya da Aeluroidea olarak verilir.

Evrim

Feliformlarım evrimsel zaman çizelgesi

Paleosen'de (60 milyon yıl önce), Miacoidea grubunun ilk üyeleri Kuzey Amerika'da belirdi. Miacoidler, Carnivora için bazal olduğuna inanılan bir grup parafiletik taksondur. Etobur benzeri karnasiyalleri vardı ama tam kemikleşmiş işitsel büllerden yoksundular. Miasidler küçük ağaçsıl etoburlardı ve büyüklüklerine göre (kabaca firavun farelerininki), muhtemelen böcekler, küçük memeliler ve kuşlarla besleniyorlardı. Miacoidler iki gruba ayrılır: tam bir azı dişi tamamlayıcısı olan miasidler ve az sayıda azı dişi ve daha özel karnavallara sahip viverravidler. Bu diş farklılıkları, Caniformlar (daha fazla dişe sahip) ve Feliformlar (daha az dişe sahip) arasındaki farkı andırıyor, ancak bu, evrimsel soylar anlamına gelmeyebilir. Viverravidae'nin Feliformlar için temel olduğu düşünülüyordu. Ancak, bazı araştırmalar bunun böyle olmadığını öne sürüyor.[3]

Bazal etçillerden biri olan Vulpavus

Orta Eosen'de (yaklaşık 42 myö), miasidler, Carnivora takımının iki farklı grubuna ayrılmaya başladı: Feliformlar (kedimsiler) ve Caniformlar (köpeksiler). Mevcut Feliformların miasid öncülleri ormanda yaşayan, ağaçta yaşayan veya yarı ağaçta yaşayan pusu avcıları olarak kalırken, Caniform öncülleri daha hareketli, fırsatçı avcılardı. İlk Feliformların bu dönemde ortaya çıktığı açıkken, fosil kayıtlarında Feliform familyalarının açık bir ortak atası yoktur. Orman sakinleri olarak, erken Feliformlar tortul materyallerin yokluğunda daha hızlı ayrışmaya maruz kaldılar ve bu da fosil kayıtlarında büyük boşluklara neden oldu.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "PBDB". paleobiodb.org. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021. 
  2. ^ a b "ITIS Standard Report Page: Feliformia". www.itis.gov. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021. 
  3. ^ Wesley‐Hunt, Gina D.; Flynn, John J. (Ocak 2005). "Phylogeny of the carnivora: Basal relationships among the carnivoramorphans, and assessment of the position of 'miacoidea' relative to carnivora". Journal of Systematic Palaeontology (İngilizce). 3 (1): 1-28. doi:10.1017/S1477201904001518. ISSN 1477-2019. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Etçiller</span> memeli takımı

Etçiller ya da yırtıcı memeliler, memeliler sınıfına ait bir takımdır.

<span class="mw-page-title-main">Asıl sırtlan</span>

Asıl sırtlanlar (Hyaeninae), sırtlangiller (Hyaenidae) familyasının bir alt familyası. Sırtlanlar, günümüzde sadece dört üyeye sahip olan sırtlangiller ailesinden, kedimsi (feliform) ve büyükçe sayılabilecek karasal etobur memelilerdir. Sırtlangiller, etoburlar arasında en küçük beşinci biyolojik familyayı oluşturur ve memeliler sınıfı içinde de en küçük familyalardan biridirler. Küçük bir topluluk oluşturmalarına karşın, Afrika ekosisteminde çok hayati bir yer tutarlar. Her ne kadar evrimsel olarak kedilere ve misk kedilerine daha yakın olsalar da, kedimsilerin bir alt türü olarak, sırtlanlar pek çok konuda yakınsak evrimden dolayı davranışsal ve görünüşsel olarak köpekgillerle benzerlik gösterir. Köpekler de sırtlanlar da ağaçta yaşamazlar, avlarını pençeleriyle değil ağızlarıyla yakalamayı yeğleyen koşucu avcılardır, her ikisi de yemeklerini hızlıca yer ve saklayabilirler ve küt, içine çekilmeyen tırnakları olan patileri koşmaya uygun olarak evrimleşmiştir. Öte yandan; kendilerini temizleme, alanlarını işaretleme, çiftleşme, yavru bakımı ve dışkılama alışkanlıkları bakımından diğer kediler ile benzerlik gösterirler.

<span class="mw-page-title-main">Sırtlangiller</span> etçiller takımına ait bir kedimsi familyası

Sırtlangiller (Hyaenidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya. Dış görünüşleri ile köpeklere benzemelerine rağmen aslında kedimsiler (Feliformia) alt takımına dahillerdir ve bilim insanlarının fikirlerine göre misk kedisigiller (Viverridae) familyasından türemişlerdir. Günümüzün sırtlangilleri Afrika'da ve Güney ile batı Asya'da yaygındırlar. Leş yiyiciler olarak tanınırlar.

<span class="mw-page-title-main">Afrika palmiye misk kedisi</span>

Afrika palmiye misk kedisi, etçiller (Carnivora) takımından, monotipik Nandiniidae familyasını oluşturan, Orta Afrika'nin ormanlarında yaşayan bir hayvan türü.

<span class="mw-page-title-main">Miacidae</span> etçillerin doğrudan atalarını içeren parafiletik grup

Miacidae veya Miacoidea, ilk olarak geç Paleosen'de Çin ve ABD'de ortaya çıkan, Eosen döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika'da yayılan bazal carnivoraform memeli grubudur. Etçiller, kuzey yarım kürede, karışık atalardan gelen et yiyiciler olan miacoidlerden evrimleştiler.

<span class="mw-page-title-main">Viverravidae</span> etçillere yol açtığı düşünülen memeli familyası

Viverravidae, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da erken Paleosen'den geç Eosen'e kadar yaşayan, Carnivoramorpha kladı içinde soyu tükenmiş Viverravoidea üst familyasından soyu tükenmiş bir monofiletik memeli ailesidir. Bir zamanlar en eski etoburlar ve mevcut etoburların ataları oldukları düşünülür, ancak şimdi mevcut etoburların bir akrabası olarak kraniyal morfolojiye dayalı olarak Carnivora takımının dışına yerleştirilirler.

<i>Nimravidae</i> bazal etçil familyası

Nimravidae, Feliformia alt takımına ait, soyu tükenmiş büyük etçil memelileri içeren bir familya.

<i>Ayı</i> memeli familyası

Ayılar veya Ayıgiller, Ursidae familyasının etçil memelileridir. Ayılar Köpeğimsiler veya köpek benzeri etoburlar olarak sınıflandırılır. Her ne kadar sadece sekiz ayı türü mevcut olsa da, Kuzey yarımkürede ve kısmen Güney yarımkürede çok çeşitli habitatlarda görülürler. Ayılar, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarında yaşarlar. Modern ayıların ortak özellikleri arasında, tıknaz bacaklı büyük gövdeleri, uzun burunları, küçük yuvarlak kulakları, tüylü saçları ve kısa kuyrukları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Fregata</span> deniz kuşu ailesi

Fregat kuşları, bütün tropik ve subtropik okyanuslarda bulunan ve monotipik Fregat kuşugiller (Fregatidae) familyasında sınıflandırılan deniz kuşlarıdır. Yaşayan beş türün tamamı Fregata cinsinde yer alır. Tamamının tüyleri ana olarak siyah renklidir, kuyrukları uzun ve çatallıdır, gagaları ise uzun kanca şeklindedir. Dişilerin karınaltı tüyleri beyaz renklidir. Erkekler çok belirgin kızıl boğaz derilerini üreme mevsiminde dişileri çekmek için şişirirler. Uzun kanatlarının açıklığı 2,3 m.'ye kadar uzanabilir. Kuşlar arasında vücut ağırlığına göre en büyük kanar alanına sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Arctocyonidae</span> Soyu tükenmiş memeliler ailesi

Arctocyonidae, Paleosen'den Eosen'e kadar Avrupa ve Amerika'da yaşamış, 20'den fazla cinse sahip, toynaklılarla ilişkili, soyu tükenmiş bir ilkel plasentalı memeli (Eutheria) ailesi. Bazıları modern ayıların büyüklüğündeydi ve muhtemelen omnivordu; diğerleri daha küçük ve otçuldu.

<span class="mw-page-title-main">Thylacosmilinae</span> tarih öncesi keseli alt familyası

Thylacosmilinae, Güney Amerika'da Miyosen ve Pliyosen dönemleri arasında yaşayan modern keselilerle ilişkili, soyu tükenmiş bir metatherian yırtıcı alt familyasıdır. Büyük Amerikan Biyotik Değişiminden önce yaşayan diğer Güney Amerika yırtıcı memelileri gibi, bu hayvanlar da diğer kıtalardan Carnivora takımının birçok eteneli memelisinin ekolojik nişini işgal eden Sparassodonta takımına aitti. Familyanın en dikkate değer özelliği, Barbourofelis ve Smilodon gibi diğer kılıç dişli memelilerle dikkate değer bir yakınsak evrim olan, uzun, aşağı doğru uzanan dişleridir.

<i>Proailurus</i> kedigillerin atalarıyla ilişkili kedimsi memeli cinsi

Proailurus, yaklaşık 25 milyon yıl önce, Geç Oligosen ve Miyosen'de, Avrupa ve Asya'da yaşamış soyu tükenmiş bir kök kedigil (Felidae) cinsidir. Fosilleri; Moğolistan, Almanya ve İspanya'da bulundu.

<i>Saadanius</i>

Saadanius, topluca Eski Dünya maymunları olarak bilinen köpeksi maymunlar ve insansı maymunlarının son ortak atasıyla yakından ilişkili olan, fosilleri Erken Oligosen'e tarihlenen bir primat cinsi. Cins, sadece 29 ila 28 milyon yıl öncesine tarihlenen tek bir kısmi kafatasından bilinen tek tür Saadanius hijazensis ile temsil edilir. 2009 yılında batı Suudi Arabistan'daki Mekke yakınlarında keşfedildi ve ilk olarak 2010 yılında hem yaşayan hem de fosil Eski Dünya maymunları ile karşılaştırıldıktan sonra tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Carnivoramorpha</span> memeli kladı

Carnivoramorpha, çağdaş Carnivora takımını ve soyu tükenmiş kök akrabalarını içeren plasentalı memelilerin bir kladıdır.

<i>Gustafsonia</i>

Gustafsonia, Amphicyonidae familyasına ait soyu tükenmiş bir etçil memeli cinsidir. Tip türü, Gustafsonia cognita, 1986'da Eric Paul Gustafson tarafından, başlangıçta onu bir miyasid olarak yorumlanıp Miacis cognitus olarak adlandırıldı. Daha sonra, Caniformia içindeki Carnivora taç grubuna ait çeşitli Miacis cinsinin tek türü olarak kabul edildi ve sonuçta Amphicyonidae ailesine atandı. Tip numunesi veya holotip, 1986'da Chambers Tuff Formasyonu'ndaki Reeve'nin kemik yatağında, batı Teksas'ta keşfedildi. Texas Üniversitesi bu örneği elinde tutuyor. Bu, türün onaylanmış tek fosilidir.

<span class="mw-page-title-main">Arctoidea</span>

Arctoidea, soyu tükenmiş Hemicyonidae (köpek-ayılar), mevcut Musteloidea, Pinnipedia ve Ursidae (ayılar) dahil olmak üzere çoğunlukla etobur memelilerin bir koludur. Eosen'den günümüze tüm kıtalarda bulundular. Arctoidler, köpekgiller (canidae) ve soyu tükenmiş ayı köpekleri (Amphicyonidae) ile birlikte caniformia alt takımını oluşturular. En eski caniformlar, ağaçta yaşayan mustelidler olan sansarlara yüzeysel olarak benziyordu. Feliformlarla birlikte, caniformlar Carnivora takımını oluşturur, bazen Arctoidea, Caniformia'dan ayrı bir alt takım ve Feliformia'nın kardeş taksonu olarak kabul edilebilir.

<i>Archaeothyris</i> bazal sinapsid cinsi

Archaeothyris, Geç Karbonifer döneminde yaşamış ve Nova Scotia'dan bilinen soyu tükenmiş bir ophiacodontid sinapsit cinsidir. 306 milyon yıl öncesine tarihlenen Archaeothyris, Echinerpeton adı verilen daha az bilinen bir sinapsid ile birlikte bilinen en eski tartışmasız sinapsidlerdir. Adı 'eski pencere' (Yunanca) anlamına gelir ve kafatasındaki açıklığa, bunun erken bir sinapsit olduğunu gösteren temporal fenestraya atıfta bulunur. Yine Nova Scotia'dan Protoclepsydrops biraz daha eskidir, ancak çok parçalı malzemelerle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Creodonta</span> soyu tükenmiş etobur memeliler

Creodonta, Paleosen'den Miyosen dönemlerine kadar yaşamış, soyu tükenmiş, muhtemelen polifiletik bir etobur memeli takımıdır. Her ikisi de karnaval dişlerine sahip oldukları için, kreodontlar ve etçillerin bir zamanlar yakın bir ortak ataya sahip oldukları düşünülüyordu, ancak karnavalları oluşturmada farklı dişlerin rol oynadığı göz önüne alındığında; bu, bir evrimsel yakınsama durumudur. Karnavallar, soyu tükenmiş yarasa Necromantis gibi diğer memeli türlerinde de bilinmektedir.

<i>Megantereon</i>

Megantereon; Kuzey Amerika, Avrasya ve Afrika'da yaşayan tarih öncesi machairodontin kılıç dişli kedi cinsiydi. Smilodon'un atası olabilir.