İçeriğe atla

Kedi eğitimi

Kedi eğitimi, evcil bir kedi'nin davranışını eğlence veya arkadaşlık amacıyla değiştirme sürecidir. Eğitim, evcil kedilerde istenmeyen veya sorunlu davranışları azaltmak, insanlar ve evcil kediler arasındaki etkileşimi artırmak ve rahat bir şekilde bir arada yaşamalarını sağlamak için yaygın olarak kullanılır. Ödül ve ceza arasında farklı dengeler kullanan kedileri eğitmek için çeşitli yöntemler vardır.

Ev eğitimi

Tuvalet kutusu eğitimi

Bu doğal bir davranış olduğundan, kediler kedi kum kutusunu veya tepsisini kullanmak için kolayca eğitilebilir. Birçok kedi ve yavru kedi, vücut atıklarını kuma gömme içgüdüleri nedeniyle, öğretilmeye gerek duymadan içgüdüsel olarak bir kum kabı kullanır.[1] Bu nedenle, yeni bir yavru kedi ile, sahiplerin genellikle çöp kutusunun bulunduğu yeri ve nasıl girilip çıkılacağını yavru kediye göstermeleri yeterlidir. Bazen, yeni bir kedinin kum kutusuna uyum sağlamasına veya kum kutusunu kullanmayı aniden bırakan yaşlı bir kediye yardım etmesi için biraz eğitim gerekir.

Kediler ayrıca insanların tuvaletini kullanmak üzere eğitilebilir.[2] Bu yöntemin faydaları, kedi sahiplerinin düzenli olarak temiz kum kabı tutma görevini ortadan kaldırabilmesi ve kum kabı yeterince sık temizlenmediğinde ortaya çıkan kokuyu önleyebilmesidir. Bazı kedi davranışçıları tuvalet eğitimine karşı tavsiyede bulunur çünkü bu, sahibinin kedinin idrarındaki ve dışkısındaki (genellikle evcil hayvanın sağlığı ile ilgili olan) değişiklikleri izlemesini kısıtlar. Bir başka eleştiri, tuvalet eğitiminin kedi üzerinde çeşitli streslere neden olabileceğidir çünkü kısmen tuvaleti kullanmak kedinin kendi dışkısını kazma ve örtme konusundaki doğal içgüdüsüne aykırıdır ve klozet kapağı, özellikle yaşlı veya hasta kediler için fiziksel olarak zor olabilir.[3]

Eğitim yöntemleri

Olumlu pekiştirme

Kedilerin korku ve stres ile tepki vermeleri ve dolayısıyla genellikle davranış sorunlarına yol açması nedeniyle verilen ceza eğitimde etkili değildir.[4][5] İnsanlar bazen istemeden yüksek sesle miyavlama veya dikkat çekmek için şikayet etme gibi istenmeyen davranışları güçlendirir.[6] Bu nedenle, çoğu eğitici kedi sahiplerini yalnızca pozitif pekiştirme eğitimini kullanmaya ve istenen veya "iyi" davranış için kedileri ödüllendirerek ve istenmeyen davranışlar için alternatif seçenekler veya dikkat dağıtıcı şeyler (ceza yerine) sunarak eğitmeye teşvik eder.[4][7] Bir kediyi eğitmek motivasyon, işbirliği, zaman ve sabır gerektirir.[8]

Sorunlu davranışlar

Bir veteriner, kedilerde davranış sorunlarının olası tıbbi nedenlerini ekarte edebilir.[9] Tıbbi nedenler göz ardı edilirse, kedi davranışçıları, kedinin ihtiyaçlarının karşılanması için kediyi ve insanları yeniden eğiterek sorunlu davranışların ele alınmasına yardımcı olabilir.[10]

Çizilme

Birçok kedi, sandalye ve kanepe gibi mobilyaları çizer (evde onlar için tırmalama direkleri sağlanmış olsa bile), çünkü bir kedinin içgüdüsü, diğer kedilerin görmesi ve koklaması için bir işaret olarak ağaç gibi çeşitli nesneleri tırmalamaktır.[11] Eğitmenler, kedileri zevk alacakları belirli tırmalama nesnelerine yönlendirmeyi, evin etrafındaki tırmalama direklerinin stilini veya yerini değiştirmeyi ve mobilyaları tırmalamayı uygunsuz hale getirmeyi önerir.[12] Bazıları, kedinin tırmalama direğini kullanmasını sağlamak için genellikle bir tıkırtı eşliğinde pozitif pekiştirme eğitimi kullanır.

Püskürtme

İşeme genellikle sağlam erkek kedilerde görülen bir sorundur, ancak dişilerde ve kısırlaştırılmış kedilerde de ortaya çıkabilir. Bu soruna yönelik çözümler şunlardır: tuvaleti son derece temiz tutmak, kedinin çevresindeki stres nedenlerini ortadan kaldırmak, çok kedili bir evde ayrı mama ve çöp kutuları sağlamak ve kedilerin bahçeye ve evin etrafındaki alana erişmesini engellemek. İşemenin devam ettiği durumlarda, hayvan sahiplerine endişe veya fiziksel sağlık sorunlarından kaynaklanabileceğinden veteriner yardımı almaları önerilir.[13]

Miyavlama

Kediler çeşitli nedenlerle miyavlar ve bazıları doğal olarak diğerlerinden daha seslidir. Bu, özellikle geceleri aşırı miyavlama veya uluma olduğunda sorunlu bir davranış haline gelir. Bazen bir tıklayıcının eşlik ettiği pozitif pekiştirme eğitimi bu durumda yaygın olarak kullanılır. Bu, ses çıkarırken kediyi görmezden gelmeyi ve sessizken ödül ve sevgiyle ödüllendirmeyi içerir.

Beceri

Bir kedi, ölü taklidi yapmak veya kapı zilini çalmak gibi numaralar yapmak üzere eğitilmiş olabilir. Kedinin esnekliği ve kemik yapısı nedeniyle, vücutlarını bükebilir ve bükebilir ve hareketsiz dururken oldukça uzak bir mesafeye sıçrayabilirler. Bu yetenek, çemberlerin içinden atlamayı ve direkleri tırmalamayı içeren numaralara dönüştürülebilir.

Çağrıldığında gel, otur, yuvarlan, pati salla ve zıpla gibi pek çok komut türünü öğrenebilirler.

Kaynakça

  1. ^ "Litter Box Training for Your Kitten". Peteducation.com. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  2. ^ H. Ellen Whiteley (2006), "ch.4 Etiquette Training", Understanding and Training Your Cat Or Kitten, ISBN 978-0-86534-509-6, 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Mayıs 2022 
  3. ^ "Is Toilet Training Your Cat a Good Idea?". Catbehaviorassociates.com. 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 
  4. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Training-ASPCA isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  5. ^ O’Hanley, Kristina A.; Pearl, David L.; Niel, Lee (1 Mart 2021). "Risk factors for aggression in adult cats that were fostered through a shelter program as kittens". Applied Animal Behaviour Science (İngilizce). 236: 105251. doi:10.1016/j.applanim.2021.105251. ISSN 0168-1591. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  6. ^ H. Ellen Whiteley (2006), Understanding and Training Your Cat Or Kitten, ss. 1-8, ISBN 978-0-86534-509-6, 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Mayıs 2022 
  7. ^ Bradshaw, John; Ellis, Sarah (4 Ağustos 2016). The Trainable Cat: How to Make Life Happier for You and Your Cat (İngilizce). Penguin Books Limited. ISBN 978-0-14-197933-5. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  8. ^ Righetti, Joanne. "Cat training, it's easier than you think". 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014. 
  9. ^ Amat, Marta; de la Torre, José Luís Ruiz; Fatjó, Jaume; Mariotti, Valentina M.; Van Wijk, Sophie; Manteca, Xavier (1 Kasım 2009). "Potential risk factors associated with feline behaviour problems". Applied Animal Behaviour Science (İngilizce). 121 (2): 134-139. doi:10.1016/j.applanim.2009.09.012. ISSN 0168-1591. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  10. ^ Bradshaw, John (May 2018). "Normal feline behaviour: … and why problem behaviours develop". Journal of Feline Medicine and Surgery (İngilizce). 20 (5): 411-421. doi:10.1177/1098612X18771203. ISSN 1098-612X. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  11. ^ Yin, Sophia. "June is Adopt a Cat Month: Training Your New Cat to Stop Scratching Furniture". drsophiayin.com. 18 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2015. 
  12. ^ Atkinson, Trudi (3 Temmuz 2018). Practical Feline Behaviour: Understanding Cat Behaviour and Improving Welfare (İngilizce). CABI. ISBN 978-1-78064-783-8. 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  13. ^ Horwitz, Debra F (March 2019). "Common feline problem behaviors: Urine spraying". Journal of Feline Medicine and Surgery (İngilizce). 21 (3): 209-219. doi:10.1177/1098612X19831203. ISSN 1098-612X. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
 Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bengal kedisi</span>

Bengal kedileri güzel, zeki ve vahşi görünümlü kedilerdir. Bu melez kedi cinsi, kalıpları ve kişilikleri nedeniyle popülaritesini artırıyor ve büyük bir ev kedisi ile yaklaşık aynı boyutta kalıyor. Bir Asya leopar kedisi Abyssinian, Mısır mau veya Amerikan shorthair gibi evcil bir ev kedisiyle üretilerek geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Kedilerde şeker hastalığı</span>

Kedilerde şeker hastalığı, şeker hastalığının, diğer adıyla diyabetin kedilerde de görülen şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi</span> küçük, evcil ve memeli bir hayvan

Evcil kedi, küçük, genelde kıllı, evcilleştirilmiş, etobur memeli. Genelde ev hayvanı olarak beslenenlere ev kedisi, ya da diğer kedigillerden ve küçük kedilerden ayırmak gerekmiyorsa kısaca kedi denir. İnsanlar kedilerin arkadaşlığına ve böcek gibi ev zararlılarını avlayabilme yeteneğine önem vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Evcil hayvan</span> bireyin zevk ve arkadaşlık için beslediği hayvan

Evcil hayvan veya refakatçi hayvan, bir çalışan hayvan veya laboratuvar hayvanı olmaktan ziyade kişilerce arkadaşlık amacıyla evde bakılan hayvandır. Popüler evcil hayvanların genellikle çekici görünüşleri, zekâsı ve yakın kişilikleri olduğu düşünülür, ancak bazı evcil hayvanlar fedakâr bir temelle alınabilir ve bu özelliklerden bağımsız olarak sahibi tarafından kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kedilerde iletişim</span> bir veya daha fazla kedi tarafından yapılan bilgi aktarımı

Kedilerde iletişim, insan da dahil olmak üzere başka bir hayvanın şimdiki ve gelecekteki durumunu etkileyen, bir veya daha fazla kedi tarafından yapılan bilgi aktarımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Evcil tavşan</span>

Evcil tavşan veya evcilleştirilmiş tavşan (Oryctolagus), Avrupa ada tavşanı türlerinin evcilleştirilmiş halidir. Sadece tavşan olarak da bilinirler. Tavşanlar ilk kez Orta Çağ'da evcilleştirilmiştir. Tavşanlar gözleri açık uyuyan hayvanlardır.

Terk edilen evcil hayvanlar, sahiplerinin sokağa atarak, onları boş araziye bırakarak veya bir barınağa vererek bilmeden veya kasıtlı olarak terk ettiği hayvanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi sağlığı</span>

Evcil kedilerin sağlığı, veteriner tıpta iyi çalışılmış bir alandır.
Konular arasında bulaşıcı hastalıkları, genetik hastalıkları ve bu hastalıkların önlenmesini; diyeti, beslenmeyi ve kısırlaştırma gibi cerrahi işlemleri içerir.

The Sims 3: Pets, The Sims 3'ün PC ve Mac'teki beşinci genişleme paketidir ve serideki ikinci konsol oyunudur. 18 Ekim 2011'de Kuzey Amerika'da yayınlandı. The Sims oyunları için önceki genişletme paketlerinde olduğu gibi bu genişletme paketinde kediler ve köpekler gibi evcil hayvanları ve ilk kez atları oyuna ekler. Ancak yalnızca bilgisayar versiyonunda atlar yer alır.

Kısırlaştırma, hayvanın cinsel organının tamamı veya önemli ölçüde büyük bir kısmının çıkarılmasıdır. "Kısırlaştırma" genellikle yalnızca erkek hayvanları ifade etmek için yanlış kullanılır ancak terim her iki cinsiyet için de geçerlidir. Erkeğe özgü terim iğdiş'dir, kısırlaştırma ifadesi ise genellikle dişi hayvanlara kullanılır. Bazı durumlarda insan için de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cymric kedisi</span>

Cymric kedisi bir kedi ırkıdır. Bazı kedi dernekleri, Cymric'i ayrı bir cins yerine sadece yarı uzun tüylü bir Manx cinsi olarak kabul eder. Kürk uzunluğu dışında, diğer tüm açılardan bu iki tür aynıdır ve her iki türden yavru kedi aynı yavruda görünebilir. Man Adası kökenli olmasından dolayı bazı kayıtlarda Longhair Manx olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sokak kedisi</span>

Sokak kedisi veya yabani kedi, dışarıda yaşayan ve genellikle insanlarla temastan kaçınan, sahipsiz bir evcil kedidir. Kendisinin ele alınmasına veya dokunulmasına genellikle izin vermez ve insanlardan gizlenir. Terk edilen evcil hayvanlar, yavru kediler zamanla sokak kedilerine dönüşebilirler. Vahşi kediler onlarca nesil boyunca üreyebilir ve kentsel, savan ve çalılık ortamlarda agresif bir yerel süper avcı haline gelebilir. Bazı sokak kedileri, kedili kadınlar gibi onları düzenli olarak besleyen insanlarla daha rahat olabilir, ancak uzun süreli sosyalleşme girişimlerine rağmen, genellikle uzak dururlar ve en çok gün batımından sonra aktif olurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kedi duyuları</span>

Kedi duyuları, kedilerin oldukça verimli yırtıcılar olmasına imkan veren uyarlamalardır. Kediler, az ışıkta hareketleri algılamada iyidirler. Keskin bir işitme ve koku alma duyusuna sahiptirler. Dokunma duyuları, başlarından ve vücutlarından çıkan uzun bıyıklarla daha da güçlenmektedir. Bu duyular, kedilerin şafakta ve alacakaranlıkta etkili bir şekilde avlanmalarına imkan verecek şekilde gelişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi ısırıkları</span>

Kedi ısırıkları, evcil kedinin insanlara, diğer kedilere ve diğer hayvanlara yaptığı ısırıklardır. Amerika Birleşik Devletleri'nden elde edilen veriler, kedi ısırıklarının insanlara yapılan tüm hayvan ısırıklarının %5-15'ini temsil ettiğini göstermektedir ancak bu rakamın, Felis tarafından yapılan ısırıkların eksik rapor edilmesinin bir sonucu olabileceği iddia edilmiştir. Nadir olmasına rağmen, kedi ısırıkları bazen komplikasyonlara ve çok nadiren ölüme neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kedi tuvaleti</span>

Bazen kum havuzu, kedi tuvalet kutusu veya kedi tuvaleti denilen kap kedilerin yanı sıra tavşanlar, yaban gelincik'ler, minyatür domuz'lar, küçük köpek'ler ve içgüdüsel olarak veya eğitim yoluyla böyle bir yerden yararlanan diğer evcil'ler için bir iç mekan dışkı ve idrar toplama kutusudur. Bir evde serbest dolaşımına izin verilen ancak metabolik atık için dışarı çıkamayan veya her zaman dışarı çıkmayan evcil hayvanlar için kullanılır. Bu hayvanların sahipleri, açık havadaki tehlikelere maruz kalma korkusuyla hayvanlarının dışarıda dolaşmalarına izin vermemeyi tercih eder. Ortalama, kapalı kedilerin ömrü 16.8 yıl iken, açık hava kedilerinin ömrü çok daha kısa, sadece 5.6 yıldır. Bu açık hava tehlikeleri arasında kötü hava durumu, yabani yaşam, trafik veya kedi immün yetmezlik virüsü gibi hastalıklar yer alır.

<i>Kedi immün yetmezlik virüsü</i>

Kedi immün yetmezlik virüsü (FIV) dünya'da kedileri etkileyen bir Lentivirüs 'tür ve kedigillerin %2,5 ila %4,4'üne bulaşır. FIV, diğer iki kedi retrovirüsünden, kedi lösemi virüsünden (FeLV) ve kedi köpüklü virüsten (FFV) taksonomik olarak farklıdır ve insan bağışıklık yetmezlik virüsü (HIV) ile daha yakından ilişkilidir. FIV içinde, viral zarf (env) veya polimeraz (pol) için kodlama yapan nükleotid dizi farklılıklarına dayalı olarak beş alt tip tanımlanmıştır. FIV, AIDS benzeri bir sendroma neden olan tek primat olmayan lentivirüstür, ancak FIV, hastalığın taşıyıcıları ve aktarıcıları olarak uzun yıllar nispeten sağlıklı yaşayabildikleri için kediler için genellikle ölümcül değildir. Etkinliği belirsizliğini korusa da bir aşısı vardır. Kediler aşılamadan sonra FIV antikorları için pozitif test yapacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi nanesi</span>

Nepeta cataria, bilinen adıyla kedi nanesi, Ballıbabagiller familyasının Nepeta cinsine ait bir bitki türüdür. Güney ve doğu Avrupa'ya, Orta Doğu'ya, Orta Asya'ya ve Çin'in belli kısımlarına has olmakta birlikte, kuzey Avrupa, Yeni Zelanda ve Kuzey Amerika'nın belli kısımlarında natüralize edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kedilerin evcilleştirilmesi</span>

Evcil kedinin kökeni, Afrika yaban kedisinin Yakın Doğu ve Mısır popülasyonlarına dayanmaktadır. Yaşayan tüm kedi türlerinin ait olduğu Felidae familyası yaklaşık on ila on bir milyon yıl önce ortaya çıkmıştır. Bu aile sekiz ana filogenetik soya ayrılmıştır. Evcil kedi Felis soyunun bir üyesidir. Yapılan bir dizi araştırma, tüm evcil kedi çeşitlerinin Felis soyunun tek bir türü olan Felis catus'tan geldiğini göstermiştir. Bu soyun varyasyonları dünyanın her yerinde bulunur ve yakın zamana kadar bilim insanları, modern evcil kedi ırklarının tam olarak hangi bölgede ortaya çıktığını belirlemekte zorlanıyordu. Bilim insanları, evcil kedinin ortaya çıkmasının tek bir olaya bağlı olmadığına, bu ırkların ortaya çıkmasına farklı yerlerdeki çok sayıda, bağımsız olayın neden olduğuna inanıyordu. Yaban kedisi popülasyonunun bir bütün olarak çok yaygın ve birbirine çok benzer olması daha da karmaşık bir durum ortaya çıkarmıştır. Yaban kedisi varyasyonlarının, yakın temas halindeyken birbirleriyle serbestçe melezleşmesi taksonlar arasındaki çizgileri daha da belirsizleştirmektedir. Son zamanlarda yapılan DNA çalışmaları, genetik teknolojilerdeki gelişmeler ve DNA ile genetiğin bir bütün olarak daha iyi anlaşılması, evcil kedinin evrimsel tarihinde keşifler yapılmasına yardımcı olmuştur. Arkeolojik kanıtlar, evcilleştirmenin inanılandan daha erken tarihlerde gerçekleştiğini belgelemiştir.

Yakala-kısırlaştır-yerine bırak (TNR-Trap–neuter–return), bazı ülkelerde sokak köpeği ve sokak kedisi popülasyonlarını kontrol etmek için uygulanan ancak bilimsel olarak işlerliğinin olmadığı gösterilmiş bir yöntemdir. Süreç, sokak köpeklerinin veya kedilerin canlı olarak yakalanmasını, kısırlaştırılmasını, kimlik tespiti ve kolay tanıma için kulaklarına işaret takılmasını, aşılanmasını ve ardından alındıkları bölgeye bırakılması şeklindedir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un sokak kedileri</span> İstanbulda yaşayan kediler

İstanbul'un sokak kedileri, uluslararası olarak dünyanın ilgisini çekmiştir. Türkiye'nin İstanbul şehri, yüz bin ila bir milyonun üzerinde sokak kedisini barındırıyor. Pek çok Türk vatandaşı sokak hayvanlarını yalnızca başıboş hayvanlar olarak değil, ortaklaşa sahiplenilen evcil hayvanlar olarak görüyor ve şehirde barınmalarına ve beslenmelerine yardımcı oluyorlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.