İçeriğe atla

Keşif uçağı

SR-71 yüksek irtifa keşif uçağı

Keşif uçağı (gündelik dilde casus uçak), hava keşif görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmış veya adapte edilmiş askeri bir uçaktır. Görevleri arasında görüntüsel istihbarat toplama (fotoğrafçılık da dahil olmak üzere), sinyal istihbaratı, ölçme ve imza istihbaratı bulunur. Modern teknoloji, ayrıca bazı uçakların ve insansız hava araçlarının (İHA'ların) genel istihbarat toplamanın yanı sıra gerçek zamanlı gözetim yapmasını da sağlamıştır.

Radar gibi cihazların geliştirilmesinden önce askerî güçler düşman hareketlerini görsel gözlemlere ve keşif uçaklarına güvenirlerdi. Müttefik devletlerin II. Dünya Savaşı'nda kullandığı PBY Catalina deniz devriye uçağı, bir örnek olarak gösterilebilir. Bir grup ABD Donanması, Midway Adası'na yaklaşan Japon filosunun bir kısmını tespit etti ve Midway Muharebesi'ni başlattı.[1]

Tarihçe

ABD Hava Kuvvetleri'nin RC-135U "Combat Sent" (ELINT) keşif uçağı

20. yüzyıla kadar, iyileştirilmiş ve kontrol edilebilir uçuş imkanı sağlayan makineler askerî güçlere sunulmamıştı, ancak havadan hafif uçuşun kullanılması için bazı girişimlerde bulunulmuştu. Napolyon Savaşları ve Fransa-Prusya Savaşı sırasında, Fransızlar tarafından havadan keşif için balonlar kullanıldı.[2]

I. Dünya Savaşı'nda uçaklar, savaşın erken aşamalarında 'ordunun gözleri' tabiriyle keşif rollerinde sık sık kullanılmıştır.[2] Bu dönemden II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar olan hava keşifleri, genellikle kameralarla donatılmış standart avcı ve bombardıman uçaklarının modifiye edilmiş versiyonları tarafından gerçekleştirilmiştir.[3] Fotoğrafçılık, II. Dünya Savaşı'nın sonunda keşif uçakları için istihbarat toplamanın ana ve en bilinen yöntemi haline gelmiştir.

Ek olarak, I. Dünya Savaşı'nda düşman savaş gemilerini bulmak için şamandıra entegreli deniz uçağı da kullanılmıştır. Jutland Muharebesi, deniz uçağı taşıma gemilerinin sınırlılıklarını gösterdikten sonra, hattıharp gemilerine deniz uçaklarını taşıması, fırlatması ve kurtarması için düzenlemeler yapıldı. Bu deniz uçakları, geminin gözcülerinin görsel alanının ötesinde düşman savaş gemilerini keşfedebilir ve uzun menzilli topçu çatışmaları sırasında atışların düşüşünü tespit edebilirdi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra gözlem deniz uçaklarının yerini helikopterler almıştır.[4]

II. Dünya Savaşı'ndan sonra ve Soğuk Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği'nin nükleer silahlarını gözlemlemek için U-2 ve SR-71 gibi birkaç özel keşif uçağı tasarladı.[5] Sinyal istihbaratı ve elektronik izlemede gelişmiş diğer keşif uçağı varyantları da geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları RB-47, RB-57, Boeing RC-135 ve Ryan Model 147 insansız hava araçları olarak sayılabilir.

Mancınığındaki bir ScanEagle insansız keşif hava aracı

Soğuk Savaş'tan bu yana, keşif uçaklarının stratejik rolünün büyük bir kısmı uydulara[6], taktik rolü ise insansız hava araçlarına (İHA'lara) devredilmiştir. Bu uçaklar, İsrail ve ABD tarafından Çöl Fırtınası operasyonlarında başarılı bir şekilde kullanılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Scouting and Early Attacks from Midway, 3–4 June 1942". 13 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010. 
  2. ^ a b "Air Power:Aerial Reconnaissance in World War I". centennialofflight.net. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 
  3. ^ "During World War II, "F-Planes" Weren't Fighters". defensemedianetwork.com. 17 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 
  4. ^ Stinson, Patrick (1986). Eyes of the Battle Fleet. 
  5. ^ "Air Power:Aerospace Power and the Cold War". www.centennialofflight.net. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024. 
  6. ^ "Spy Satellites". satelite.com. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2018. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Keşif uçağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uçak gemisi</span> açık denizlerdeki bir çeşit donanma-hava üssü

Uçak gemisi, tam uzunlukta bir uçuş güvertesi ve uçakları taşıma, silahlandırma, konuşlandırma ve kurtarma tesisleri gibi olanaklarla donatılmış, açık deniz hava üssü olarak hizmet veren bir savaş gemisidir.

<span class="mw-page-title-main">Askerî uçak</span> askeri amaçlar için yapılmış hava taşıtları

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">İnsansız hava aracı</span> içinde pilotu olmayan ve uzaktan kontrol edilebilen bir tür hava aracı

İnsansız hava aracı (İHA) veya dron, fiziksel olarak içinde insan bulunmayan bir tür uçan araçtır. Bazen helikopter anlamındaki dikuçar sözcüğünün insansız hava aracı anlamında kullanıldığı da görülmektedir. İHA'ların en önemli ve olmazsa olmaz bileşeni, yer tabanlı bir kontrolör ile uçak arasında bir iletişim sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">Isoroku Yamamoto</span> Japon Amiral

Isoroku Yamamoto , II. Dünya Savaşının ilk dört yılı boyunca Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri'nin Birleşik Filosu'nun başkomutanı. Japon İmparatorluk Donanması Akademisi, Birleşik Devletler Donanma Savaş Koleji ve Harvard Üniversitesi'nde (1919-1921) okudu.

<i>Hiryū</i> (uçak gemisi) Eski bir Japon uçak gemisi

Japon Uçak Gemisi Hiryū , Japon İmparatorluk Donanmasının Sōryū sınıfı uçak gemisinden birisidir. Pasifiklerde savaşın başlangıcı olan Pearl Harbor saldırısında yer alıp, 5 Haziran 1942 tarihinde Midway Savaşı sırasında bir hava saldırısı ile batırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baykar Teknoloji</span> Türk savunma şirketi

Baykar, Türkiye merkezli bir makine imalat ve savunma şirketidir. Baykar Makina ismiyle 1986 yılında Özdemir Bayraktar tarafından otomotiv sanayine yerlileştirmeye tabi hassas motor, pompa ve dişli kutusu parçalarının imalatı konusunda hizmet etme amacıyla kurulmuştur. Şirketin adı Bayraktar Kardeşler'in kısaltılmış hâlidir. 2000 yılından itibaren ailenin ikinci nesil mühendislerinin katılımı ile Baykar bünyesinde savunma ve havacılık dünyasında insansız hava aracı (İHA) teknolojileri ile bu alanda Ar-Ge çalışmalarına başlanılmıştır. Şirket aynı zamanda Teknofest'in paydaşlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span> 2. Dünya Savaşında Pasifik Okyanusu ve adalarını, Güneydoğu Asyayı ve Çini kapsayan 7 Temmuz 1937 ile 14 Ağustos 1945 tarihleri arasındaki savaşların sürdüğü cephedir

Pasifik Cephesi, Pasifik Okyanusu ve adalarını, Güneydoğu Asya'yı ve Çin'i kapsayan 7 Temmuz 1937 ile 14 Ağustos 1945 tarihleri arasındaki savaşların sürdüğü cephedir. Cephenin 7 Temmuz 1937'de Çin-Japon Savaşı ile açıldığı kabul edilir. Savaşın en önemli olayı; Japonya'nın çeşitli ülkelere saldırması sonrasında 7 Aralık 1941'de Pearl Harbor'da ABD güçlerine yaptığı Pearl Harbor Saldırısı'dır. Bu saldırıyla beraber ABD savaşa katılmış ve savaş gerçek anlamıyla bir dünya savaşı halini almıştır. Bugün Japonların çoğu tarafından bu savaş Pasifik Savaşı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Midway Muharebesi</span> II. Dünya Savaşında bir çatışma

Midway Muharebesi , Japon İmparatorluğu'nun Pearl Harbor'a saldırısından altı ay ve Mercan Denizi Muharebesi'nden bir ay sonra, 4-7 Haziran 1942'de İkinci Dünya Savaşı'nın Pasifik Bölgesi'nde gerçekleşen büyük bir deniz muharebesidir. Amiraller Chester W. Nimitz, Frank J. Fletcher ve Raymond A. Spruance komutasındaki ABD Donanması, Amiraller Isoroku Yamamoto, Chūichi Nagumo ve Nobutake Kondō komutasındaki Japon İmparatorluk Donanması'nın saldırgan filosunu Midway Adası'nın kuzeyinde bozguna uğratarak Japon filosuna ağır hasar verdi. Askeri tarihçi John Keegan bunu "deniz savaşları tarihindeki en çarpıcı ve belirleyici darbe" olarak nitelendirirken, deniz tarihçisi Craig Symonds ise "Salamis, Trafalgar ve Tsushima Boğazı ile birlikte hem taktiksel olarak belirleyici hem de stratejik olarak etkili olan dünya tarihindeki en önemli deniz çatışmalarından biri" olarak nitelendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Hava savaşı</span>

Hava savaşı, askerî saldırıların hava kuvvetleri ve/veya diğer kuvvetlere âit hava silahları kullanılarak gerçekleşen savaş türüdür. Bu tür saldırı türünün belli başlı iki türü vardır:

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Kuvvetleri</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin hava gücü

Türk Hava Kuvvetleri, Türkiye'yi havadan gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Türk Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 3. kuvvettir. Türk Hava Kuvvetleri, barışta hava sahasını korumak ve gözetlemek, savaşta ise kara ve deniz kuvvetlerine destek olmak amacıyla kurulmuştur. Türk Hava Kuvvetleri'nin karargâhı Ankara'da bulunmaktadır. 2024 sayımlarına göre envanterinde 537 uçak ve 78 helikopter ile birlikte çok sayıda insansız hava aracı bulundurmaktadır. Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık insansız hava aracı filosuna sahiptir. Göktürk-1 ve Göktürk-2 isimli uydular da hava kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Göktürk-3 ise geliştirme aşamasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing P-8 Poseidon</span>

Boeing P-8 Poseidon, Boeing Defense, Space & Security tarafından geliştirilen ve üretilen ve sivil Boeing 737-800 yolcu uçağından türetilen bir Amerikan deniz devriye ve keşif uçağıdır. Amerika Birleşik Devletleri Donanması (USN) için geliştirilmiştir.

TUSAŞ R-300 Sivrisinek; Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyacı doğrultusunda geliştirilen bir "Rotorlu İnsansız Hava Aracı"dır (R-İHA).

Israel Aerospace Industries veya IAI (תע"א), hem askeri hem de sivil kullanım için hava ve astronotik sistemler üreten İsrail'in en büyük havacılık ve uzay üreticisidir. Şirketin 2021 yılı itibarıyla 14.000 çalışanı bulunmaktadır. IAI, İsrail hükûmetinin devlet mülkiyetindedir.

Savunma İstihbarat Füzyon Merkezi Cambridgeshire RAF Wyton'da yer almakta olan. Büyük ölçüde Ulusal Görüntü Kıymetlendirme Merkezi'nin ve daha sonra Savunma Coğrafi İstihbarat Merkezi gibi yıllardır bilinen personelinden oluşturulan bu Sydney Cotton, Dünya Savaşı'nın başında geri gizli keşif operasyonlarıyla kendi geçmişini izleyebilir ve MI6 ve ardından MI4 ve RAF Medmenham Müttefik Merkezi Yorumlama Birimi oluşumudur. Bugün, DIFC rolü sadece Görüntü İstihbaratı ötesinde artmıştır. Savunma İstihbaratı içinde Müşterek Kuvvetler İstihbarat Grubu (JFIG) Bölümü olan DIFC birincil görevi Savunma planlama, cari işlemler ve istihbarat değerlendirme süreçlerini desteklemektir. DIFC hala silahlı kuvvetler ve diğer Birleşik Krallık Hükûmeti ortakları için disiplinlerarası istihbarat füzyonu yürüten aynı zamanda uzman görüntüleriyle istihbarat sağlamaktır. Birlikte diğer gelişmiş teknolojileri ile, DIFC kullanım verilerine ve çeşitli kaynaklardan raporlamalara, Görev Grupları'nda bütünleşik disiplinlerarası, taktik, işletimsel ve stratejik karar vericilere önemli bilgiler ve aşırı izlemler sağlamaktır. DIFC bir RAF Grubu Kaptanı komutasındaki bir ortak hizmet ve sivil bir örgütlenmedir.

<span class="mw-page-title-main">Deniz devriye uçağı</span> Askeri uçak türü

Devriye uçağı, deniz keşif uçağı, deniz gözetleme uçağı veya daha eski Amerikan terimi devriye bombardıman uçağı olarak da bilinen bir deniz devriye uçağı (MPA), özellikle denizaltısavar savaş (ASW), gemisavar savaş (AShW) ve arama ve kurtarma (SAR) görevlerinde su üzerinde uzun süre çalışmak üzere tasarlanmış sabit kanatlı bir uçaktır.

<span class="mw-page-title-main">Keşif (askeriye)</span> bölgede doğal özellikler ve düşman varlığı hakkında bilgi edinme harekâtı

Keşif, askerî harekâtta bir bölgede doğal özellikler ve düşman varlığı hakkında bilgi ve askerî istihbarat edinme harekâtıdır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Hava Komutanlığı</span>

Deniz Hava Komutanlığı Kocaeli'nde bulunup Donanma Komutanlığı'na bağlıdır. 1914 yılında kurulmuştur.

Hava fotoğrafçılığı bir uçaktan veya uçan bir nesneden fotoğraf çekilmesidir. Hava fotoğrafçılığı için platformlar arasında sabit kanatlı uçaklar, hava taşıtı, helikopterler, insansız hava araçları, balonlar, keşif balonu ve zeplinler, roketler, güvercinler, uçurtmalar, paraşütler, bağımsız teleskoplar ve araca monteli direkler bulunur. Takılı kameralar uzaktan veya otomatik olarak tetiklenebilir; elde tutulan fotoğraflar bir fotoğrafçı tarafından çekilebilir.

<span class="mw-page-title-main">İnsansız hava aracı saldırısı</span>

Drone saldırısı ya da insansız hava aracı saldırısı, bir veya daha fazla insansız hava muharebe aracı veya silahlı hale getirilmiş ticarî insansız hava aracı (İHA) tarafından yapılan saldırıdır. Bu saldırı şekli, genellikle hedefe füze veya bomba atarak gerçekleşir. Drone, güdümlü bombalar, misket bombaları, yangın bombaları, havadan karaya füzeler, havadan havaya füzeler, güdümlü tanksavar füzeleri, diğer hassas güdümlü mühimmat türleri, otomatik toplar ve makineli tüfekler gibi silahlarla donatılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Hava üssü</span> askerî bir kuvvet tarafından askeri uçakların operasyonu için kullanılan havalimanı

Hava üssü, bir askerî üs türüdür. Havaalanı ve aerodrom alanlarında kurulur. Üs askerî helikopter, genel maksat uçağı, önleme uçağı, savaş uçağı, askerî nakliye uçağı, çok rollü savaş uçağı, bombardıman uçağı, insansız hava muharebe aracı, avcı uçağı, saldırı uçağı ve keşif uçağı'ndan oluşur. Askerî havacılık ve deniz havacılığı türlerinde olur. Bir hava üssünde tipik olarak sivil havaalanına benzer bazı tesisler - hangar, hava trafik kontrolü, uçak kurtarma ve yangınla mücadele merkezi bulunur. Bazı askeri havaalanlarında yolcu tesisleri vardır. Bazı hava üslerinde, uçakları düşman saldırılarından korumak için kaplamalar, sertleştirilmiş uçak sığınakları ve hatta yer altı hangarları bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.