İçeriğe atla

Kazimierz Funk

Kazimierz Funk
Doğum23 Şubat 1884(1884-02-23)
Varşova, Polonya
Ölüm19 Kasım 1967 (83 yaşında)
New York, ABD
MilliyetPolonya Polonyalı
VatandaşlıkAmerika Birleşik Devletleri ABD, Polonya Polonya
Mezun olduğu okul(lar)Bern Üniversitesi, İsviçre
Kariyeri
DalıBiyokimya
Çalıştığı kurumlarPasteur Enstitüsü,
Lister Institute of Preventive Medicine,
Funk Foundation for Medical Research

Kazimierz Funk (23 Şubat 1884, Varşova – 19 Kasım 1967, New York), genelde kullanılan İngilizceleşmiş şekliyle Casimir Funk, Polonyalı biyokimyacı.[1] Genelde, 1912'de oluşturduğu ve ilk başlarda vital amines (Türkçe: Yaşamsal amin) olarak adlandırdığı[2] vitamin kavramının ilk formülasyonuyla tanınır.[3]

Bilime katkıları

Hollandalı Christiaan Eijkman'ı; esmer pirinçle beslenen insanların, tamamen darı ürünleri yiyen insanlara göre beriberi hastalığına daha dirençli olduğunu belirten bir makalesini okuduktan sonra bu dirençten sorumlu maddeyi izole etme üzerine çalıştı ve 1912'de başarılı oldu. Elde ettiği bu maddede bir amin grubu bulduğu için bu maddeye vitamin adı verdi. Bu vitamin, adı sonradan koyulacak B1 vitaminiydi (diğer adıyla "Tiyamin"). Funk; raşitizm, pellegra, çölyak hastalığı, iskorbüt gibi diğer hastalıkların vitaminlerle iyileştirilebileceği hipotezini öne sürdü. "Vitamin" sözcüğüne başta "Vitamine" denilirdi, ancak vitaminlerin azot içeren amin grubu içerme zorunluluğu olmadığı anlaşıldığında sonundaki "e" harfi kaldırıldı.

Daha sonra, B1, B2, C ve D vitaminleri olarak bilinen diğer esansiyel besin maddelerinin varlığını öne sürdü. 1936'da tiyamin molekülünün yapısını saptadı, ancak bu molekülü ilk kez izole eden kişi değildi. Yine de nikotinik asiti (diğer adıyla niyasin veya B3 vitamini) izole eden ilk kişiydi.

Funk ayrıca, hormonlar, diyabet, peptik ülser ve kanser biyokimyası üzerine çalışmalar yürüttü.

Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA) yıllık olarak Polonya asıllı Amerikan bilim adamları arasında "Casimir Funk Doğal Bilimler Ödülü" vermektedir. Bu ödülü kazanan kişiler arasında; Nobel sahibi Roald Hoffmann, Aleksander Wolszczan, Hilary Koprowski, Peter T. Wolczanski, Wacław Szybalski ve Benoît Mandelbrot bulunur.

Funk 1940'ta ABD'ye döndükten sonra "Funk Tıp Araştırma Vakfı"nın başkanı oldu ve kariyerini sonlandırdı.

Kaynakça

  1. ^ Casimir Funk denied his Jewish identity, according to his granddaughter 31 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2012. 
  3. ^ Just The Facts-Inventions & Discoveries, School Specialty Publishing, 2005

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">C vitamini</span> turunçgillerde ve diğer gıdalarda bulunan besin maddesi

C vitamini veya askorbik asit, suda çözünebilen ve birçok görevi olan vitamin. Çoğu Hayvanlar ve bitkiler, kendi C vitaminlerini glukozdan üretebilirler. İnsanlar, bazı meyve yarasaları, hint domuzu ve insan benzeri primatlar C vitamini üretemediklerinden bunu besinlerden almak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Vitamin</span> canlıların az oranda gereksinim duyduğu besin

Vitamin, bir canlının metabolizmasının düzgün çalışması için küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mikro besin olan organik bir moleküldür. Esansiyel besinler canlıda ya hiç sentezlenemez ya da yeterli miktarlarda sentezlenemez ve bu nedenle beslenme yoluyla alınması gerekir. C vitamini bazı türler tarafından sentezlenebilirken diğerleri tarafından sentezlenemez; ilk etapta bir vitamin değildir, ikinci sıradadır. Vitamin terimi diğer üç temel besin grubunu içermez: mineraller, esansiyel yağ asitleri ve esansiyel amino asitler. Çoğu vitamin tek bir molekül değil, vitaminler adı verilen ilgili molekül gruplarıdır. Örneğin, sekiz E vitamini vardır: dört tokoferol ve dört tokotrienol. Bazı kaynaklar kolin de dahil olmak üzere on dört vitamini listeler, ancak büyük sağlık kuruluşları on üç vitamini listeler: A vitamini, B1 vitamini (tiamin), B2 vitamini (riboflavin), B3 vitamini (niasin), B5 vitamini, B6 vitamini (piridoksin), B7 vitamini (biyotin), B9 vitamini, B12 vitamini (kobalaminler), C vitamini, D vitamini (kalsiferoller), E vitamini ve K vitamini.

E vitamini, kimyasal yapı itibarı ile bir tokol olup antisterilite vitamin olarak da bilinir. E vitamini yağda çözünen önemli bir antioksidandır ve özellikle hücre zarları ve lipoproteinlerde önemli antioksidan işlevler görmektedir. Epidemiyolojik ve sınırlı ara çalışmalar, E vitamininin kardiyovasküler hastalıkların, bazı kanserlerin ve öteki kronik hastalıkların riskini azalttığını belirlemektedir. Bazı büyük klinik deneylerle E vitamininin sağlığa yararları daha derinlemesine değerlendirilmektedir. Tokollerin farklı bileşikleri E vitamini aktivitesi gösterir. En aktifi alfa-tokoferoldür. Geçmişte asıl olarak α-tokoferol üzerinde yoğunlaşılmışken, bugün öteki tokoferoller ve tokotrienoller daha fazla ilgi çekmektedir. İlk sonuçlara göre bunlar, α-tokoferolden farklı antioksidan ve diğer fonksiyonlara sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kansızlık</span>

Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla "kansızlık", toplam kırmızı kan hücresi/alyuvar/Eritrosit sayısının azalması veya eritrositlerin içindeki hemoglobin miktarının azalması veya her ikisinin birlikte olması sonucu oluşan bir hastalıktır. Anemi ismi Grekçe: ἀναιμία Grekçe: anaimia, ἀν- an-, "-sız" + αἷμα haima, "kan" kelimelerinden türetilmiştir. Eritrositlerin içinde bulunan hemoglobinin, oksijeni akciğerlerden kapiller arterlere taşıması nedeniyle anemi hücre, doku ve organlarda hipoksiye neden olabilir. Oksijenin hücre canlılığı için elzem olması nedeniyle eksikliği pek çok klinik sonuca neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Niyasin</span>

Niyasin, Nikotinik asit veya B3 vitamini suda çözünür bir vitamindir. Türevleri olan NADH, NADPH, NAD ve NAD+ hücrelerde enerji metabolizması, nükleik asit, protein, yağ ve karbonhidrat metabolizmasında gereksinim duyulan zorunlu bir vitamindir. Vitamin B3 terimine niyasinamit de dahil edilir çünkü bu bileşik vücuda alındıktan sonra niyasine dönüşür.

K Vitamini lipofilik ve hidrofobik bir vitaminler grubuna verilen addır. K vitamini 1920'lerin sonlarında Danimarkalı bilim insanı Henrik Dam'ın kolesterol hakkındaki çeşitli araştırmaları sonucu keşfedilmiş, kan pıhtılaşması ile ilişkili olduğu saptandığı için de önceleri koagülasyon vitamini olarak adlandırılmıştır. K harfini almasının sebebi vitamine dair ilk keşiflerin Almanca bir dergide yayımlanması ve bu yazınlarda vitaminin Koagulationsvitamin şeklinde yer almasından gelir.

<span class="mw-page-title-main">Folik asit</span> kimyasal bileşik

Folik asit (Folat-polisin, C19H19N7O6) B grubundan bir vitamindir (B9). Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folium yaprak manasındadır. Herschel K. Mitchell ve arkadaşları bu vitamini, 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfettiler.

<span class="mw-page-title-main">Tiyamin</span> kimyasal bileşik

Tiyamin, bir diğer ismiyle B1 vitamini, kimyasal formülü C12H17ClN4OS olan renksiz bir bileşiktir. "Thio-vitamine" ("sülfür-içeren vitamin") anlamına gelmekte olup suda çözülebilen B kompleks vitaminlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Difüzyon</span>

Difüzyon, maddelerin çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama doğru kendiliğinden yayılmasıdır. Fiziksel kimyada ise moleküllerin kinetik enerjilerine bağlı olarak rastgele hareketlerine denir.

<span class="mw-page-title-main">Vejetaryenlik</span> Et içeren gıdaları kullanmayı reddeden yaşam tarzı

Vejetaryenlik ya da etyemezlik, çeşitli nedenlerle et, balık, deniz ürünleri, kümes hayvanları, çift toynaklılar tüketmemeye denir. Ayrıca, hayvan kesiminin tüm yan ürünlerini yemekten kaçınmayı da içerebilir. Et tüketmemenin yanında ayrıca hayvanların ürettiği yumurta, süt, bal vb. ürünleri de yemeyenlere ise veganlar denir. Vejetaryenlik ve veganlığın farkı; vejetaryenlikte bal ve kimine göre süt ile yumurta tüketilirken; veganlar, hiçbir hayvansal ürünü kullanmamaktadırlar. Bunlara istisnâ olarak süt ve süt ürünlerini kullanan lakto-ovo vejetaryenler, ilâveten yumurta yiyip süt ürünlerini tüketmeyen ovo vejetaryenler, diyet süt ürünlerini tüketen, ancak yumurtaları tüketmeyen lakto vejetaryenler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Linus Pauling</span>

Linus Carl Pauling, Amerikalı kuantum kimyageri ve biyokimyager. Ayrıca kristalografer, moleküler biyolog ve tıp araştırmacısı olarak da bilinmektedir.

Beriberi tiyamin (B1 vitamini) eksikliğine bağlı bir sinir sistemi hastalığıdır. Beriberi hastalığı belli başlı üç şekilde görülür; çocuk beriberisi, yaş beriberi, kuru beriberi.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon hurması</span> bir meyve

Trabzon hurması, Japon hurması, cennet hurması, Karaağaç hurması ya da Akdeniz hurması, yöresel adı ile ambe veya amme; abanozgiller (Ebenaceae) familyasından, Akdeniz Bölgesi gibi subtropik iklim kuşaklarında yetişen bir ağaç türü ve bunun meyvesine verilen ad. "Hurma" Farsça khurmalu, yani erik hurması adından gelmedir. Türkiye'ye ilk defa 1920 yıllarında Fransızlar tarafından getirilip Hatay bölgesinde yetiştirilmiştir, bu nedenle meyvenin ismi tini frence veya Frenk elması olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Christiaan Eijkman</span>

Christiaan Eijkman, Hollandalı tıp doktoru ve fizyoloji profesörü. Beriberi hastalığının kötü beslenme ile ilgili olduğunu göstererek vitaminlerin keşfinde öncü olmuştur. Çalışmaları sayesinde Sir Frederick Hopkins ile birlikte 1929 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Edward Adelbert Doisy</span> Amerikalı biyokimyager (1893 – 1986)

Edward Adelbert Doisy Amerikalı biyokimyacı. Henrik Dam ile birlikte koagülasyon sisteminde önemli bir yeri olan K vitamini'ni ve kimyasal yapısını keşiflerinden dolayı 1943 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Henrik Dam</span>

Carl Peter Henrik Dam, Danimarkalı bilim insanıdır. 1943 yılında Edward Adelbert Doisy ile birlikte K vitamini keşiflerinden dolayı Nobel Fizik ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Casimir</span> Polonya Kralı

III. Kazimierz 1333'ten 1370'e kadar bugünkü Polonya'nın öncülü olan Lehistan Krallığı'nın hükümdarıdır. Kendisinden önceki Kral I. Władysław'un ("Ell-long") ve Kalisz Düşesi Jadwiga'nın üçüncü oğlu. Piast Hanedanı'ndan son Lehistan kralıydı.

Bir besin grubu, benzer beslenme özelliklerini veya biyolojik sınıflandırmaları paylaşan bir gıda koleksiyonudur. Beslenme rehberlerinin listesi genellikle yiyecekleri gıda gruplarına ayırır ve Önerilen Günlük Besin Alım Miktarı İngilizcesi Recommended Dietary Allowance (RDA) sağlıklı bir diyet için her grubun günlük porsiyonlarını önerir.

Roman A. Zubarev, Rus bilim insanı. Karolinska Enstitüsü'ndeki Tıbbi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü'nde tıbbi proteomik profesörüdür. Araştırmaları biyoloji ve tıpta kütle spektrometrisinin kullanımına odaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">E vitamini eksikliği</span>

E vitamini eksikliği, insanlarda E vitamini açısından düşük bir diyetten ziyade diyetteki yağ emilimi veya metabolizmasındaki anormalliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkan çok nadir bir durumdur. Toplu olarak E vitamini ve diğerlerine yönelik EAR'lar, RDA'lar, AI'ler ve UL'ler temel besinlere Diyet Referans Alımları (DRI'ler) adı verilir. E vitamini eksikliği, sinir zarı yapısı ve işlevindeki değişikliklere bağlı olarak sinirler boyunca elektriksel uyarıların zayıf iletimi nedeniyle sinir sorunlarına neden olabilmektedir.