Kazakistanya, (İngilizce: Kazakhstania), Asya'nın bir bölümünü oluşturan küçük bir kıta. Yüzölçümü 1.3 milyon km²'ydi. Karbonifer ile Permiyen dönemleri arasında Siberya, Kazakistanya'ya çarparak Ural Dağlarını ve günümüz Avrasya kıtasını şekillendirir. Kazakistanya'da iç göl ve iç deniz yoktu.
Bir Asya ülkesi olan Kazakistan ile karıştırılmamalıdır.
| ||||||||
| ||||||||
Anadolu, Anadolu Yarımadası veya coğrafi olarak Asya Kıtası'nın tüm özelliklerini içerdiğinden Küçük Asya, Asya kıtasının en batısında Karadeniz, Akdeniz ve Ege denizi arasında kalan yaklaşık 755.000 km²'lik bir alanı kaplayan dağlık bir yarımadadır.
Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.
Kuzey Amerika, kuzey yarım kürede bulunan, kuzeyde Arktik Okyanusu, doğuda Atlas Okyanusu, güneyde Karayip Denizi ve kuzeybatıda Büyük Okyanus ile çevrili olan kıtadır.
Palearktik biyocoğrafik bölgesi ya da Palearktik ekozon, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'yı içine alan bölge. Güney çöl kuşağına kadar uzanır. Büyük Sahra, Arabistan ve İran çölleriyle Çin bu bölgenin içindedir. Wallace'ye göre dört alt bölgeye ayrılır:
Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.
Güneydoğu Asya, Asya kıtasının bir parçasıdır ve Hindistan'ın doğusunda ve Çin'in güneyinde yer almaktadır. Güneydoğu Asya, Asya kıtasıyla Okyanusya arasında bulunan bölgeye verilen isimdir. Kesin sınırlarını çizmek oldukça zordur. Politik olarak batıya doğru Hint alt kıtası, kuzeye doğru Çin arasında uzanan bir kara parçası olarak görünür.
Boza, darı irmiği, su ve şekerden üretilen bir kış içeceğidir. Bilinen en eski Türk içeceklerinden biridir. Günümüzde eski Osmanlı coğrafyası ile Orta Asya coğrafyasının bazı kısımlarında yapılır. Balkan coğrafyasından Türkiye, Kosova, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan, Romanya gibi ülkelerde ve Asya'dan Kazakistan, Kırgızistan kesimlerinde içilen bir içecektir.
İsrail millî futbol takımı, Avrupa'da UEFA üyesi olmadan önce 4 kıtada FIFA Dünya Kupası elemelerine katıldı. Bunlar Asya, Afrika, Kuzey Amerika ve Okyanusya'dır. İsrail Futbol federasyonu, İsrail devletinin kurulmasından 20 yıl önce 1928'de Filistin Futbol Federasyonu adı altında kuruldu. Filistin Futbol Federasyonu 1929 yılında FIFA'nın sürekli üyesi olmuştur. Fakat şu an İsrail Futbol Federasyonu adı altında devam etmektedir.
Cücenler, Kuzeydoğu Asya kökenli bir Moğol kavimdir. Önce 3. yüzyıl ile 6. yüzyıl arasında Asya'nın kuzeyinde etkinliği gösteren izole bir göçebe topluluk. Tarihte ilk defa Kağan (可汗) ünvanını bu devlette Yükük Şelun kullanmıştır.
Anadolu Yakası, Anadolu Tarafı ya da Asya Yakası, İstanbul'un Asya üzerinde kalan toprakları için kullanılan tabirdir. İlk ne zaman kullanıldığı bilinmemekle beraber Osmanlı döneminden beri kullanıldığı kesindir. Kuzey sahilinde Beykoz ve kuzeydoğusunda Şile, güney sahilinde ise Tuzla, Pendik, Kartal, Maltepe, Kadıköy bulunmaktadır. Boğazda bulunan iki ilçe Üsküdar ve Beykoz olup iç ilçeler ise Sultanbeyli, Ümraniye ve yeni ilçe statüsüne kavuşmuş olan Sancaktepe, Ataşehir ve Çekmeköy'dür. 1973'e kadar pek canlılığı olmayan Anadolu Yakası, Boğaziçi Köprüsü'nün yapımından sonra iyice hareketlenmeye başlamıştır. İstanbul nüfusunun 1/3'ü burada yaşamaktadır. Avrupa Yakasına göre daha yeşildir ve trafik daha az yoğundur.
2007-08 1. Lig, 1. Lig'in 45. sezonu, Bank Asya isim sponsorluğuyla düzenlenen 1. sezonudur. 18 takımın tek grupta mücadele ettiği sezonunun sonunda ligi ilk iki sırada bitiren Kocaelispor, Antalyaspor ile play off galibi Eskişehirspor bir üst lige yükselmiş, son üç sırada yer alan Elazığspor, İstanbulspor ve Mardinspor ise küme düşmüştür.
Hint-İran dilleri veya Aryan dilleri, Hint-Avrupa dil ailesi'nin bir koludur. Güney ve Batı Asya ve Orta Asya bölgeleri başta olmak üzere, kalabalık bir konuşmacı sayısına sahiptir. Hint-İran dilleri kendi içinde üç alt gruba ayrılır.
Buhara Yahudileri, Farsçanın bir lehçesi olan Buhori dilini konuşan Orta Asya'daki Yahudilerdir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan Buhara Emirliği'nden gelir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu İsrail ve ABD'ye bir kısmı da Avrupa ve Avustralya'ya göç etti.
Batı Asya, Asya'nın en batıdaki bölgesidir. Anadolu, Arap Yarımadası, İran, Mezopotamya, Levant bölgesi, Kıbrıs adası, Sina Yarımadası ve Transkafkasya'yı (kısmen) kapsamaktadır. Bölgenin Mısır'da bulunan Süveyş Kanalı ile Afrika'dan, Türk Boğazları'nın su yolları ve Büyük Kafkas Dağları ile Avrupa'dan ayrıldığı düşünülmektedir. Doğusunda Güney Asya, kuzeydoğusunda Orta Asya bulunmaktadır. Bölgeyi sekiz deniz çevrelemekte : Ege Denizi, Karadeniz, Hazar Denizi, Basra Körfezi, Umman Denizi, Aden Körfezi, Kızıldeniz ve Akdeniz.
İç Asya; günümüzde Batı Çin, Moğolistan ve Rusya'nın doğu kesimini oluşturan Kuzey Asya ile bir kısım Doğu Asya coğrafyasını kapsayan bölgedir. İç Asya kavramıyla kastedilen coğrafi alan, Orta Asya ile büyük oranda örtüşmesine karşın Kuzeydoğu Çin gibi İç Asya kavramının kapsadığı bazı bölgeler Orta Asya'ya dahil edilmemektedir. İç Asya, kabataslak şekilde Çin'in batı sınırı ile sınırlanmakta; Çin, Japonya ve Kore üçlüsünün kapsadığı coğrafya da Doğu Asya olarak tanımlanmaktadır.
Kuzey Asya, Asya kıtasının kuzeyinde kalan bölgesidir. Bölge batıda Ural Dağları doğuda Bering Boğazı, kuzeyde Kuzey Denizi, güneyde Moğolistan içlerine uzanır. Kuzey Asya'da bulunan tek ülke Rusya'dır. Kuzey Asya'da Rusya'ya ait Sibirya Federal Bölgesi, Uzak Doğu Federal Bölgesi ve Ural Federal Bölgesi bulunur. Bölgede Tundra iklimi hâkim olup geniş ormanlık alanlara sahiptir. Nüfusu tahminen 40 milyon civarındadır ve nüfusun büyük bölümünü Ruslar oluşturur. Yüzölçümü yaklaşık olarak 13.100.000 km²dir.
Asya mutfağı, Asya kıtasına özgü yiyeceklerin genel adı. Bulundukları bölgenin adını alan bu mutfak türleri, geleneksel Çin İmparatorluğu mutfağıyla çağdaş Japon ve Kore Yarımadası mutfaklarının birleşiminden oluşan Doğu Asya; Kamboçya, Laos, Tayland, Vietnam, Brunei, Endonezya, Malezya, Singapur ve Filipinler mutfaklarını barındıran Güneydoğu Asya; bir zamanlar Britanya Hindistanı'nı oluşturan Myanmar, Hindistan, Sri Lanka ve Pakistan başta olmak üzere bölgede bulunan diğer ülkeleri içine alan Güney Asya, Orta Asya ve Orta Doğu mutfaklarıdır.
Avustralasya; Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine adası ve Pasifik Okyanusu'ndaki komşu adaları kapsayan Okyanusya'da bir bölge. Terim ilk kez Charles de Brosses'nin Histoire des navigations aux terres australes (1756) adlı kitabında kullanılmıştır. Latincede "Asya'nın güneyi" anlamına gelen sözcük daha doğuda yer alan Polinezya ve güneydoğu Pasifik'i (Magellanica) dışarıda bırakan bölgeyi tanımlamaktadır. Kuzeydoğusunda yer alan Mikronezya'dan da ayrılan bölge, Hindistan'ın da yer aldığı Hint-Avustralya Levhası'nda bulunmaktadır.
Kimmer Orojenezi, şu anda Orta Asya'da uzanan sıradağları yaratan bir orojenezdi. Orojenezin yaklaşık 240-200 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde, Kimmer kıtasının bazı bölümlerinin Kazakistanya'nın güney kıyıları ve Kuzey ve Güney Çin ile çarpıştığında ve aralarındaki antik Paleotetis Okyanusu kapandığında başladığı düşünülmektedir. Bu kıtadan türeyen bloklar bugün Türkiye, İran, Tibet ve Batı Güneydoğu Asya'nın bir parçasını oluşturuyor. Levhanın kuzey sınırının çoğu, günümüzdeki Himalayalar kadar yüksekliğe erişmiş sıradağları oluşturdu.
Sibirya, Sibirya'nın merkezindeki eski bir kratondur. Günümüzde Orta Sibirya Platosu'nu oluşturan bu bölge, Geç Karbonifer-Permiyen'de Pangea ile kaynaşmadan önce tek başına bir kara kütlesiydi. Pasif bir kıta kenarı olan Verkhoyansk Denizi, bugün Doğu Sibirya Ovası olarak bilinen yerde, Sibirya Kratonu'nun doğusunu çevreliyordu.
