İçeriğe atla

Kazakistan kültürü

Yurt

Kazakistan, göçebe pastoral ekonomisine dayanan ve iyi ifade edilmiş bir kültüre sahiptir. Kazakistan'da İslam, 7-12. yüzyıllarda tanındı. Koyun dışında birçok geleneksel yemek Kazak kültüründe sembolik değerini günümüzde de korumaktadır. Kazak kültürü büyük ölçüde Türklerin göçebe yaşam tarzından etkilenmiştir. Ayrıca göçebe bir halk olan İskitlerden de güçlü bir şekilde etkilenmiş gözükmektedir.[1]

Hayvancılık, Kazakların geleneksel yaşam tarzının merkezinde yer aldığından, göçebe uygulamalarının ve geleneklerinin çoğu bir şekilde hayvancılıkla ilgilidir. Kazakların geleneksel evi, çeşitli kalınlıklarda keçe ile kaplanmış esnek bir Söğüt ağacından oluşan bir çadır olan Yurttur. Açık üstü, merkezi ocaktan çıkan dumanın dışarı çıkmasına izin verir; sıcaklık ve hava akımı, açıklığın boyutunu artıran veya azaltan bir kanatla kontrol edilebilir. Düzgün inşa edilmiş bir yurt yazın soğutulup kışın ısıtılabilir ve bir saatten daha kısa sürede sökülüp kurulabilir. Yurtların içi ritüel bir öneme sahiptir; sağ taraf genellikle erkeklere, sol taraf ise kadınlara ayrılmıştır. Yurtlar ayrıca restoranlarda ve diğer kamu binalarında dekoratif bir motif olarak sıklıkla kullanılmaktadır.

Modern Etkiler

Bugünkü Kazakistan, Sovyet sonrası dönemde gelişen modern bir kültürdür. Geleneksel Kazak yaşam tarzı, Batı toplumlarının yanı sıra Kazakistan'ın komşuları olan Rusya ve Çin'den gelen etkilerle harmanlanmıştır.

Din

Ana madde: Kazakistan'da din

Kazakistan'ın en büyük dini İslam, ardından Rus Ortodoks Hristiyanlığı gelmektedir. Gelenek olarak Kazaklar Sünni ve Ruslar ise Rus Ortodoks'tur. Nüfusun yaklaşık %70'i Müslümandır.[2] Diğer dini gruplar arasında Yahudilik, Bahâîlik, Hare Krishna, Budizm ve İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi bulunmaktadır.[3]

Mutfak

Beşbarmak
Ana madde: Kazak mutfağı

Geleneksel Kazak mutfağı, kuzu ve at etinin yanı sıra çeşitli sütlü ürünleri içermektedir. Yüzlerce yıldır Kazaklar, yağlı kuyruklu koyun, çift hörgüçlü deve ve at yetiştiren ve ulaşım, giyim ve yiyecek için bu hayvanlara güvenen çobanlardı.Pişirme teknikleri ve ana malzemeler, ülkenin göçebe yaşam tarzından güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Örneğin, çoğu pişirme tekniği, gıdanın uzun süreli korunmasına yöneliktir. Etin uzun süre dayanması için tuzlama ve kurutma konusunda büyük bir uygulama vardır ve göçebe bir yaşam tarzında tasarruf etmek daha kolay olduğu için ekşi süt tercih ediliyor.

Haşlanmış at veya kuzu etinden oluşan bir yemek olan beşbarmak, Kazakların en sevilen yemeğidir. beşbarmak genellikle haşlanmış makarna ve shorpa adı verilen et suyu ile yenir. Geleneksel olarak kese denilen Kazak kaselerinde servis edilir. Diğer popüler et yemekleri arasında kazy, sucuk, kuyrdak, zhal ve zhaya gibi çeşitli at lezzetleri bulunmaktadır.

Pilav, sebzelerle (havuç, soğan ve/veya sarımsak) ve et parçalarıyla en yaygın Kazak pirinç yemeğidir. Ulusal içecekler kımız (fermente kısrak sütü) ve çaydır.

Dil

Ana madde: Kazakça

Resmi dil, Nogaylar ve Karakalpaklar ile yakından ilişkili bir Türk dillerinden olan Kazakça'dır. Yaygın olarak konuşulan bir diğer dil ise Rusçadır. Ancak Kazakistan'ın kurucu cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in bahsettiği dil politikası, ülkenin gelecekteki gelişimi için önemli bir faktör olarak üç dilliliği (Kazakça, Rusça ve İngilizce) önermektedir.[4][5]

Edebiyat

Ana madde: Kazak edebiyatı

Abay Kunanbayoğlu, büyük bir Kazak şairi, besteci ve filozoftur.

Sanat

Kazak zanaatkârlar her yıl "Sheber" yarışmasına katılıyor. Yarışma, 2006 yılında Kazak zanaatkârlarının ürünlerinin yurt içinde ve yurt dışında rekabet gücünü artırmak için başlatılan "El sanatlarının geliştirilmesi ve Kazakistan'da halk sanatları ve zanaatlarının yeniden canlandırılması" programının bir parçasıdır. Bu program Kazakistan Esnaf Birliği, “Chevron”, Orta Asya Avrasya Vakfı, Kazak Kültür ve Enformasyon Bakanlığı ve Almatı'daki UNESCO Kümelenme Ofisi tarafından yürütülmektedir.[6]

Filmler

Ana madde: Kazakistan sineması

Eylül 2006'da hükûmet, Kazakistan hükûmetinin ulusun yeni yarattığı tarihi konu alan "Göçebe" adlı multimilyon dolarlık bir filmin dağıtımını finanse ettiğini duyurdu. Film 2003'te çekilmeye başladı ve birçok geliştirme sorunuyla boğuştu, sonunda 2006'da vizyona çıktı. O zamandan beri "Mongol", "Tulpan", "Kelin" gibi filmler yayınlandı. Üç film de En İyi Yabancı Diller Filmi Akademi Ödülü'ne başvurdu. Tulpan filmi, 2008 Cannes Film Festivali'nde Belirli Bir Bakış Ödülü'nü kazandı.

Müzik

bir Nevruz bayramı kutlaması sırasında geleneksel kıyafetleri ile dombra çalan Kazaklar
Ana maddeler: Kazakistan müziği ve Q-pop

Ebedi Bozkırın Büyülü Şarkıları

Ebedi Bozkırın Sihirli Şarkıları, Amerika Birleşik Devletleri'nde Kazakistan Kültür Günleri kutlamaları için Carnegie Hall ve The Kennedy Center'da gerçekleşen bir dizi konserlerdir. Konserlerde Kazak halk müziği ve Batı klasik başyapıtlarının yanı sıra Kazak Ulusal Kurmangazi Halk Çalgıları Orkestrası, Kazak Ulusal Baykadamov Korosu ve bir grup Kazak solisti tarafından icra edilen Amerikan şarkıları yer alıyor.

Kurmangazi Kazak Ulusal Konservatuarı Senfoni Orkestrası

Kurmangazi Kazak Ulusal Konservatuvarı Senfoni Orkestrası 1947'de kuruldu. Orkestranın ilk lideri Profesör K. Babayev'di. Orkestranın Haydn, Mozart, Beethoven, Schubert, Brahms, Lizst, Saint-Saens, Bizet, Ravel, Frank, Mahler, Orf, Tchaikovsky, Rachmaninoff, Musorgsky, Shostakovich ve daha pek çoğunu kapsayan geniş bir repertuvarı vardır.[7]

Spor

Geleneksel kıyafetli at binicileri, at sırtında oynanan bir dizi geleneksel oyundan biri olan Kyz Kuu ("Kız Kovalamaca") adlı oyunu oynayarak Kazakistan'ın binicilik kültürünü sergilemektedir

Kazakistan'da, beden eğitimi ve müfredat dışı faaliyetlere büyük bir ilgi oluşmuştur. Halter, buz hokeyi ve boksta uluslararası başarılar elde etmiştir. Kazakistan, 2004 Yaz Olimpiyatları'nda sekiz madalya kazanmıştır.

Futbol, Kazakistan'daki en popüler spordur. Kazakistan Futbol Federasyonu (FFK) sporun ulusal yönetim organıdır. FFK erkek, kadın ve futsal millî takımlarını organize eder. Kazakistan Süper Ligi, ülkedeki spor için en üst düzey yarışmadır.

Bisiklet, Kazakistan'ın en başarılı sporudur. Avrupa pistinde yarışan pek çok profesyonel bisikletçi Kazakistan'dan gelmektedir.

Ruhani Zhangyru

Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Nisan 2017'de yayınlanan “Geleceğe Yönelik Kurs: Kazakistan'ın Kimliğinin Modernizasyonu” başlıklı açılış makalesinde Kazakistan'ın manevi modernizasyonunu başlatmak için tasarlanmış altı özel projenin ana hatlarını çizdi.

  • Kazak dilinin Latin alfabesine ve Yeni İnsani Bilgiye adım adım geçişi
  • Kazakça 100 Yeni Ders Kitabı
  • Tugan Zher
  • Kazakistan'ın Kutsal Coğrafyası
  • Küresel Dünyada Modern Kazak Kültürü
  • Kazakistan'ın 100 Yeni Yüzü.[8]

Program aynı zamanda çağdaş Kazak edebiyatı ve şiirinin Birleşmiş Milletler'in altı dile çevirisini de içeriyor. Antoloji'nin resmi sunumu Nisan 2019'da Almatı'da gerçekleşti.[9]

İngilizceye tercüme edilen Antoloji'nin sunumu 25 Eylül 2019'da Londra'daki Britanya Kütüphanesi'nde yapıldı. Cambridge University Press, İngiliz edebi çeviri uzmanlarıyla birlikte Kazak edebiyatı koleksiyonlarını İngilizce olarak tercüme etti ve yayınladı.[10]

Programın önemli bir parçası, Cumhurbaşkanı Nazarbayev tarafından kaleme alınan "Büyük Bozkır’ın Yedi Özelliği"dir.[11] Makale Büyük Bozkır'ın yedi yönünü anlatıyor: binicilik kültürü, büyük bozkırların antik metalurjisi, hayvan stili, Altın elbiseli adam, Türk dünyasının beşiği, Büyük İpek Yolu ve elma ve laleler diyarı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Scythians in Central Asia – Electrum Magazine" (İngilizce). 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  2. ^ "Kazakhstan". web.archive.org. 30 Kasım 2009. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  3. ^ Department Of State. The Office of Electronic Information, Bureau of Public Affairs (19 Eylül 2008). "Kazakhstan". 2001-2009.state.gov (İngilizce). 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  4. ^ "Nazarbayev: "Kazakistan, üç dilde eğitim yapılabileceğini gösterdi" -". kazakistan.kz - Kazakistan'dan türkçe bakış. 1 Mart 2018. 4 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  5. ^ "Трехъязычие как один из приоритетов современного образования". articlekz.com. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  6. ^ INFORM.KZ (3 Haziran 2014). "New craft works of Kazakh artisans submitted for Sheber crafts contest". www.inform.kz (İngilizce). 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  7. ^ "Symphony Orchestra of Kurmangazy Kazakh National Conservatory". web.archive.org. 9 Aralık 2014. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  8. ^ December 2018, Punit Gaur in Op-Ed on 6 (6 Aralık 2018). "Ruhani Zhangyru: Nazarbayev's Model". The Astana Times (İngilizce). 6 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  9. ^ INFORM.KZ (18 Nisan 2019). "Rukhani Janghyru focuses on revealing Kazakh people's potential, Annie Michailidou". www.inform.kz (İngilizce). 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  10. ^ September 2019, Diana Vassilenko in Culture on 28 (28 Eylül 2019). "British Library hosts English-language presentation of Kazakh literature". The Astana Times (İngilizce). 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  11. ^ Nursultan Nazarbayev, Timur Kozyrev (2018). Büyük Bozkır’ın Yedi Özelliği. DergiPark. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kazakistan kültürü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Kazakistan bayrağı (Kazakça: Қазақстан Республикасының мемлекеттiк туы, Qazaqstan Respublikasynyñ memlekettık tuy), Kazakistan Cumhuriyeti’nin ulusal ve resmî bayrağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak alfabesi</span>

Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Amanat ya da eski ismiyle Nur Otan, 850.000 üyesiyle Kazakistan'ın en büyük siyasi ve 1999 yılından beri iktidar partisidir. Partinin Genel başkanlığı görevini 26 Nisan 2022 tarihinden beri Yerlan Koşanov yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Güvenlik Kurulu (Kazakistan)</span>

Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Kurulu Kazakistan'da bir istihbarat organıdır. 13 Temmuz 1992 tarihinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kurmangazi Sağırbayoğlu</span>

Kurmangazi Sağırbayoğlu, bir Kazak besteci, çalgıcı ve halk sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan müziği</span>

Çağdaş Kazakistan devleti, Kazak Devlet Kurmangazi Orkestrası Halk Çalgıları, Kazak Devlet Filarmoni Orkestrası, Kazak Ulusal Operası ve Kazak Devlet Oda Orkestrası'na ev sahipliği yapmaktadır. Halk enstrümanları orkestrası 19. yüzyıldan kalma ünlü bir besteci ve dombra yorumcusu Kurmangazi Sağırbayoğlu adını temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Kazak mutfağı</span>

Kazak mutfağı, Kazakistan'ın mutfağıdır ve geleneksel olarak koyun eti ve at eti ile çeşitli süt ürünleri üzerine yoğunlaşmıştır. Yüzlerce yıldır Kazaklar, koyun, deve ve at yetiştiren çobanlardı ve bu hayvanları ulaşım, kıyafet ve yemek amaçlı kullanmaktaydılar. Pişirme teknikleri ve başlıca içerik ülkenin göçebe yaşam biçiminden büyük ölçüde etkilenmiştir. Örneğin, çoğu pişirme tekniği, yiyeceklerin uzun süreli korunmasını amaçlar.Etin uzun süre dayanması için tuzlama ve kurutma teknikleri yaygındır. Göçebe yaşam tarzında saklayabilmesi daha kolay olduğu için ekşi süt tercih edilir.

<span class="mw-page-title-main">Danial Ahmetov</span> 6. Kazakistan başbakanı

Danial Kenjetayulı Ahmetov 13 Haziran 2003 - 9 Ocak 2007 tarihleri arasında Kazakistan Başbakanı olan Kazak siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da insan hakları</span>

Kazakistan'da insan hakları, bağımsız gözlemciler tarafından tek tip zayıf olarak tanımlanmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Kazakistan toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtlıyor. 2014 yılında yetkililer, gazeteleri kapattılar, barışçıl ama onaylanmamış protestolar sonrasında onlarca insanı hapse attılar ya da para cezasına çarptırdılar ve dini devlet kontrolleri dışında uyguladıkları için ibadet edenler para cezasına çarptırıldılar. Muhalefet lideri Vladimir Kozlov da dahil olmak üzere hükûmet eleştirmenleri haksız davalardan sonra gözaltında kaldı. İşkence, gözaltı yerlerinde uygulanmaya devam ediyor."

Q-pop veya Qazaq pop, Kazakistan kökenli bir müzik türüdür. Q-pop, Batının pop müziği ile Kazakistan'ın Hip hop, EDM, R&B ve Toi-pop unsurlarının birleştirilmesi ve Güney Kore'nin K-pop kültüründen esinlenilmesi ile oluşmuştur. Tür ilk kez 2015'te, ilk Q-pop grubu olan Ninety One'ın çıkışıyla ortaya çıktı. O zamandan beri Q-pop, Kazakistanlı gençler giderek popülerleşti, daha fazla Q-pop grupları veya sanatçıları çıkış yaptı.

Kazakistan'da internet hızla büyümektedir. 2001 ve 2005 yılları arasında İnternet kullanıcılarının sayısı 200.000'den 1 milyona çıktı. Kazakistan 2007'ye kadar internet kullanım oranlarını yüzde 8.5 olarak bildirdi, 2008'de yüzde 12.4'e, 2010'da ise yüzde 34.3'e yükseldi. Kazakistanlı yetkililer, 2013 yılına kadar yaklaşık 10 milyon kullanıcıyla İnternet kullanım oranlarının yüzde 62.2 olduğunu bildirdi. Birinci kademe İSS'lerden internet trafiği satın alan uluslararası internet bağlantılarına sahip beş birinci kademe İSS ve yaklaşık 100 ikinci kademe İSS vardır. 2019 itibarıyla, Kazakistan nüfusunun %75'inden fazlasının internet erişimi var, bu Orta Asya'daki diğer tüm ülkelerden çok daha ileride bir rakam.

<span class="mw-page-title-main">2021 Kazakistan parlamento seçimleri</span>

Mazhilis'in üyelerini seçmek için 10 Ocak 2021'de Kazakistan'da parlamento seçimleri yapıldı. Pek çok uluslararası gözlemci, o dönemden bu yana yapılan seçimlerin hiçbirinin özgür ya da adil olmadığını düşünmesine rağmen, bu, Kazakistan'ın bağımsızlığından bu yana 8. yasama seçimiydi. 2021 yerel seçimlerine denk geldi.

Aysultan Rakhatuly Nazarbayev, Kazak futbolcu, iş insanı, eski Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in torunu ve Kazak siyasetçi Dariga Nazarbayeva'nın oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da konuşulan diller</span>

Kazakistan'da %65 Kazak, %21,8 Rus, %3,0 Özbek, %1,8 Ukraynalı, %1,4 Uygur ve %1,2 Tatar olmak üzere 130 etnik grup yaşamaktadır. Resmî dil olan Kazakça ülke çapında 10 milyonun üzerinde konuşuru bulunmaktadır ve Kazakça ile aynı şekilde resmi dil olan Rusça yaklaşık 6 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.Hem Kazakça hem de Rusça eşit olarak kullanılmaktadır. Almanca, Tacikçe, Tatar, Türkçe, Ukraynaca, Uygurca, ve Özbekçe, 1997 tarihli 151-1 Sayılı Dil Yasası tarafından resmen tanınmaktadır. Kazak hükûmeti, Rus dilini aşamalı olarak kaldırmak için bazı girişimlerde bulundu, böylece Kazakça ülkenin tek ulusal ve resmi dili olacak. Örneğin Rusça, 20 yıl öncesine göre giderek daha az kullanılıyor. Yerli Rusların nüfusu da son 20 yılda önemli ölçüde azaldı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Kazakistan ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri ve Kazakistan Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991'de diplomatik ilişkiler kurdu. Amerika Birleşik Devletleri Ocak 1992'de Almatı'da büyükelçiliğini açtı ve daha sonra 2006'da Astana'a taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">2022 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

Kazakistan halkı, cumhurbaşkanını seçmek için 20 Kasım 2022 tarihinde erken bir devlet başkanlığı seçimleri yapıldı. Bu seçim, Kazakistan'ın 1991'deki bağımsızlığından bu yana yapılan yedinci başkanlık seçimi ve 1999'dan bu yana üst üste altıncı kez yapılan erken seçim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Nauryz kozhe</span>

Nauryz kozhe süt, at eti, tuz, kaşk ve tahıllardan oluşan geleneksel bir Kazak / Kırgız yemeğidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.