İçeriğe atla

Kazakistan Bilimler Akademisi

  • Kazakistan Bilimler Akademisi
  • Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы
  • Qazaqstan Respublikasynyñ Ūlltyq ğylym akademiiasy
Kuruluş1 Haziran 1946
BağlılıkSSCB Bilimler Akademisi (1946-?)
Enstitü MüdürüMurat Zhurinov
Bulunduğu yerAlmatı, Kazakistan
Web sitesinauka-nanrk.kz

Kazakistan Bilimler Akademisi (Kazakça: Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы, Qazaqstan Respublikasynyñ Ūlltyq ğylym akademiiasy), Kazakistan'ın en yüksek bilimsel kuruluşudur. Bilimler Akademisi, SSCB Bilimler Akademisi'nin Kazakistan şubesi olarak 1 Haziran 1946'da kurulmuştur. Merkez ofisi Almatı'dadır.[1]

Akademi'nin ana faaliyetleri, bilimsel araştırma, bilimin gelişiminin analizi ve tahmini, bilim gelişimi ve bilimsel personel eğitiminin öncelikleri, bilimsel programların desteklenmesi, oluşturulması ve koordinasyonu, uluslararası iş birliğinin teşvik edilmesi, bilime dayalı inovasyon ve yatırımdır. Araştırma alanları yer bilimleri, matematik, bilgisayar bilimi, fizik, uzaktan algılama ve uzay teknolojileri, kimya, yeni malzemeler, biyolojik olarak aktif maddeler, biyokimya ve bitki fizyolojisi, botanik, toprak bilimleri, sosyal bilimler ve beşeri bilimleri içerir. 2022 yılı itibarıyla Enstitü başkanı Murat Zhurinov'dur.

Tarihçe

Kazakistan'daki ilk bilimsel kurumlar, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Bunlar ilk etapta tohum çeşidi araştırmaları yapan tarım kuruluşlarıydı.[1]

SSCB Bilimler Akademisi Kazakistan şubesi

Akademinin tarihi, SSCB Bilimler Akademisi Başkanlığının Kazakistan SSC hükûmetinin talebi üzerine Almatı'da bir bilimsel üs kurmaya karar verdiği 8 Mart 1932 tarihine dayanmaktadır. Aynı yıl oluşturulan yeni bir organizasyon, zoolojik ve botanik alanlarda faaliyet göstermekteydi.[2] Kasım 1938'de üs, SSCB Bilimler Akademisi'nin (SSCB KazFAN) Kazakistan şubesine dönüştürüldü. Bu dönüşüm, II. Dünya Savaşı başlamadan önce 3 doktor ve 14 bilim adayı olmak üzere 100 bilim insanını istihdam eden cumhuriyetteki en büyük kurum olmasına sebep oldu.[]

Kazakistan SSC Bilimler Akademisi

26 Ekim 1945'te SSCB Halk Komiserleri Konseyi'nin Kazakistan'da Bilimler Akademisi'nin örgütlenmesine ilişkin bir kararı yayınlandı. Bu nedenle, 1 Haziran 1946'da Yüksek Sovyet Prezidyumu, Kazakistan SSC Bakanlar Kurulu ve Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesi kararnamesiyle Kazakistan SSC Bilimler Akademisi kurulmuş ve Kazakistan'ın ana bilim merkezi olmuştur. Bilimler Akademisi, kuruluşunun ilk yıllarından itibaren, en önemli sorunların çözümünde ülkenin üretici güçlerinin gelişimine önemli katkılarda bulunan zengin doğal kaynakların geliştirilmesine yönelik geniş bir çalışma başlattı.[3]

Kazakistan Ulusal Bilimler Akademisi

1996 yılında Kazakistan Cumhurbaşkanı'nın kararnamesi ile Ulusal Bilimler Akademisi, Kazak Tarım Bilimleri Akademisi ve Kazakistan Cumhuriyeti Bilim ve Yeni Teknolojiler Bakanlığı, Kazakistan Hükûmeti'nin merkezi yürütme organı altında birleşti.

1999 yılında Bilimler Akademisi bakanlıktan ayrılırken, tüm akademik kurumlar bakanlığın bünyesinde kaldı.

2003 yılında Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca, akademiye cumhuriyet özel derneği "Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Bilimler Akademisi" statüsü verildi.[3]

Akademi Başkanları

  • Kanysh Satbayev (1946-52, 1955-64)
  • Dinmukhamed Kunaev (1952-55)
  • Shafik Chokin (1964-67)
  • Shahmardan Yesenov (1967-74)
  • Askar Kunaev (1974-86)
  • Murat Aitkhozhin (1986-87)
  • Umirzak Sultangazin (1987-94)
  • Kenzhegali Sagadiev (1994-96)
  • Vladimir Şkolnik (1996-99)
  • Nagima Aitkhozhina (1999-2002)
  • Serikbek Daukeev (2002-03)
  • Murat Zhurinov (2003-günümüz)

Kayda değer akademisyenler

Akademisyenler

  • Kanysh Satbayev - Jeolog ve ilk başkan.
  • Mikhail Rusakov - Jeolog
  • Dinmukhamed Kunaev - Mühendis (daha sonra politikacı)
  • Shafik Chokin - Mühendis
  • Nikolai Vasilievich Pavlov - Botanikçi
  • Murat Aitkhozhin - Moleküler Biyolog
  • Nadir Nadirov - Kimyager
  • Maya Shigaeva - Mikrobiyolog
  • Orazak Smaguloğlu - Antropolog
  • Askar Dzhumadildayev - Matematikçi

Sorumlu üyeler

  • Sarsen Amanzholov - Dilbilimci

Kaynakça

  1. ^ a b "HISTORY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES". e-history.kz (İngilizce). 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  2. ^ Kazakhstan Branch of Lomonosov Moscow State University (Astana, Kazakhstan); Ermekbay, Zharas A. (1 Aralık 2016). "The formation and development of the Soviet Kazakhstan science". Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta (413): 103-110. doi:10.17223/15617793/413/16. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023. 
  3. ^ a b "Академия наук - About the Academy". nauka-nanrk.kz. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Astana</span> Kazakistanın başkenti

Astana, daha önce Akmola, Akmolinsk, Tselinograd ve Nur-Sultan olarak da adlandırıldı, Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Nüfusun ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla, 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş ve başkent Almatı'dan buraya taşınmıştır. Astana, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte "doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri" statüsüne sahiptir. Nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.

Türk Akademisi veya eski adıyla Uluslararası Türk Akademisi, 25 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da kurulan bilimsel araştırma merkezi. Başlangıçta Türk Akademisi A.Ş. adı altında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan akademi, 23 Ağustos 2012'de Bişkek'te gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde uluslararası akademi statüsüne kavuşmuştur. Uluslararası Türk Akademisi'nin başkanı Prof. Dr. Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali'dir.

<span class="mw-page-title-main">İsmet Kenesbay</span>

İsmet Kenesbay, filoloji doktoru, profesör, Kazakistan Bilimler Akademisinin akademisyeni, Kazak SSC'nin Dilbilim Enstitüsü Müdürü, Türkolog.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Azerbaycan)</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı —yabancı ülkeler ve uluslararası organizasyonlar alanında faaliyet gösteren Azerbaycan yürütme organı. Şu anda Bakanlığı Ceyhun Bayramov yönetiyor.

Jeltoksan Olayları ; Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov'un, Kazakistan Komünist Partisi Birinci Sekreteri, Kazak kökenli Dinmuhammet Kunayev'i azlederek yerine Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden Genadi Kolbin'in ataması üzerine Aralık 1986'da Kazakistan'ın başkenti Almatı'da patlak veren olaylar. Bazı kaynaklar Kolbin'in Rus kökenli olduğunu söylemekte, bazıları ise Çuvaş kökenli olduğunu iddia etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anna Pankratova</span> Sovyet tarihçi ve eğitimci (1897 1957)

Anna Pankratova önde gelen bir Sovyet tarihçi, eğitimci ve Rusya Bilimler Akademisi üyesiydi. Rus tarihi dergisi "Voprosy Istorii”nin baş editörüydü. Ulusal SSCB Tarihçileri Komitesi'ne başkanlık etmiştir. Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi olarak, Yüksek Sovyet Prezidyumu'na seçildi.

Bilim ve Teknoloji, Azerbaycan'ı bütün yönleriyle etkileyen devlet politikasının ana alanlarından biridir. Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi (ANAS), devlet politikasını bu alanda uygulamak için bilim ve teknolojinin merkez ajansı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Belarus Ulusal Bilimler Akademisi, Belarus'un ulusal akademisi.

<span class="mw-page-title-main">Satbayev Üniversitesi</span>

Satbayev Üniversitesi; Kazakistan'ın Almatı şehrinde bulunan 10 Enstitü ve 27 bölümde eğitim veren Kazakistan'ın en eski teknik üniversitesidir

Kazakistan'da bilim ve teknoloji, geniş bir tarihe dayanmaktadır. Dünyaca ünlü filozoflar ve bilim insanları Kazakistan coğrafyasından çıkmıştır. Günümüzde Kazakistan Cumhuriyeti, bilimi ve teknolojik ilerleme amacıyla hükûmet politikaları geliştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dağıstan Federal Araştırma Merkezi</span>

Rus Bilimler Akademisi Dağıstan Federal Araştırma Merkezi Rus Bilimler Akademisine (RBA) bağlı bir kuruluş. Dağıstan Cumhuriyeti'nde çalışan Rus Bilimler Akademisi üyeleri ile bölgede bulunan Rus Bilimler Akademisine bağlı alt kuruluşların araştırma çalışmalarının buluştuğu merkezdir.

<span class="mw-page-title-main">Murat Bektanov</span>

Murat Karibayuly Bektanov, Kazakistan'ın şu anki genelkurmay başkanıdır. Genel Kurmay başkanı olmadan önce, Kazakistan Kara Kuvvetleri Komutanı olarak görev yaptı.

Gürcistan-Kazakistan ilişkileri - Kazakistan Cumhuriyeti ve Gürcistan Cumhuriyeti arasındaki mevcut ikili ilişkiler. Kazakistan ve Gürcistan arasındaki ilişkiler, SSCB sırasında Gürcistan SSR - Kazak SSR ilişkilerinin bir parçasıydı ve iki ülke bağımsızlıklarını yeniden kazandıktan sonra istikrarlı bir şekilde gelişmiştir. Her iki ülke de birçok uluslararası kuruluşun üyesidir.

Kazakistan-Pakistan ilişkileri - Kazakistan ve Pakistan arasındaki ikili diplomatik ilişkiler.

Kazakistan Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Kazakistan hükûmeti'nde görev yapan, belirlenen yetki ve sınırlar dahilinde halk sağlığı, tıp ve eczacılık eğitimi alanında kurumlar arası uyum ve işbirliğinden sorumlu bakanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Yeljan Birtanov</span> Kazak siyasetçi

Yeljan Amantayulı Birtanov, 2017'den 2020'ye kadar Sağlık Bakanı olarak görev yapan bir Kazak siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Alihan İsmailov</span> 11. Kazakistan başbakanı

Alihan Ashanoğlu İsmailov, Kazak siyasetçi ve 11 Ocak 2022 - 5 Şubat 2024 tarihleri arasında Kazakistan başbakanı. Daha önce, Askar Mamin'in hükûmetinde Kazakistan'ın birinci başbakan yardımcısı olarak görev yaptı. Aynı zamanda Eylül 2018'den Mayıs 2020'ye kadar maliye bakanı olarak görev yaptı. İsmailov, 2022 Kazakistan protestolarının ardından ülkenin cumhurbaşkanı tarafından Kazakistan'ın yeni başbakanı olarak aday gösterildi. Adaylığı ülke parlamentosu tarafından oybirliğiyle kabul edildi. Ocak 2023'ten bu yana JSC Ulusal Refah Fonu Samruk-Kazına'nın yönetim kurulu başkanlığını yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kanış Satbayev</span>

Kanış İmantay oğlu Satbayev, Kazak jeolog ve profesör. Sovyet metalojenisinin kurucularından biri ve Kazakistan Bilimler Akademisi'nin baş savunucusu ve ilk başkanıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.