İçeriğe atla

Kazakistan'daki Yahudilerin tarihi

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

Kazak Yahudilerinin çoğu Aşkenaz olup Rusça konuşmaktadır.[1][2]

Kazakistan'ın Yahudi tarihi

Almatı'da Chabad Lubovitz sinagogunu gösteren bir Kazakistan pulu.

General Sekreter Joseph Stalin, Sovyetler Birliği'nin çeşitli yerlerinden binlerce Yahudiyi zorla Kazakistan SSC'ne sürdü. Holokost sırasında 8000 Yahudi Kazakistan'a kaçtı.[2]

Chabad'ın Almatı'daki sinagogu adını Chabad Lubovitz akımının son hahamı Menachem Mendel Schneerson'un sinagog yakınındaki mezarlıkta gömülü olan babası Levi Yitzchak Schneerson'dan almıştır. Hahambaşı olan Levi Yitzchak Schneerson Ukrayna'dan Kazakistan'a sürüldü.[3] Lubovitz Yahudileri dünyanın dört bir köşesinden mezarına dua etmeye gelir.[4]

Kazakistan başhahamı Yeshaya E. Cohen 16 Ocak 2004 tarihli Kazinform gazetesine Astana'da bir sinagog inşa edileceği haberini verdi. Cohen, Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'e "Gerçek inananlarla dini sömürenler arasındaki ayrıma özellikle önem verdiği" için teşekkürlerini sundu.[5] Avro-Asya Yahudi Kongresi başkanı Nazarbayev'e 7 Eylül 2004'te bir menora hediye etti.[6]

Bugün Yahudi yaşamı

Yaklaşık 2000 Yahudi Kazak Buhara Yahudisi ve Cuhuro (Dağ Yahudisi)'dur. Astana, Pavlodar ve 10,000 kişilik nüfusuyla Almatı'da sinagogları ve büyük cemaatleri bulunur. Ayrıca, Karağandı, Çimkent, Semey, Kokçetav, Taraz, Oral, Aktyubinsk ve Kızılyar'da küçük cemaatleri vardır.

Aralarında Mitzvah Birliği, Chabad Lubovitz, Birleşik Dağılım Komitesi, İsrail Yahudi Ajansı ve Tüm Kazakistan Yahudi Kongresi (AKJC) olan 20 Yahudi Kazak organizasyonu bulunur. Yahudi cemaatleri birleşip Aralık 1999'da Kazak hükûmet yetkilileri, ABD Kazakistan elçisi ve ABD İsrail elçisinin de bulunduğu bir törenle AKJC'yi oluşturdu.

700'den fazla öğrencinin katıldığı 14 Yahudi okulu vardır. Almatı'da bir Yahudi anaokulu da bulunmaktadır.[7] 2005 ve 2006'da Almatı'da Yahudiler arasında dini servislere ve okullara katılım arttı. Kazak hükûmeti sekiz yabancı uyruklu haham ve "Yahudi misyoner"i kayıtlarına geçirdi. Hükümet ayrıca binalar bağışlayıp yeni sinagogların kurulabilmesi için toprak tahsis etti.[1][2]

Sovyet Yahudileri Milli Konferansı'na göre "Kazakistan'da antisemitizm yaygın olmayıp, basında bununla ilgili ender haberler görülmektedir".[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b International Religious Freedom Report 2006 22 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. U.S. Embassy in Astana, Kazakhstan
  2. ^ a b c The virtual Jewish history tour, Kazakhstan 9 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jewish Virtual Library
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  5. ^ Chief Rabbi Says Kazakhstan "Symbol" for Others 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Press Box
  6. ^ Chief Rabbi Says No Anti-Semitism in Kazakhstan, Explains Why 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Embassy of Kazakhstan to the USA and Canada http://www.ncsj.org/AuxPages/081001Kazakhstan.shtml 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kazakhstan’s Jews Celebrate] National Conference on Soviet Jewry
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

Belçika'daki Yahudilerin tarihi 1. yüzyıla kadar uzanır. II. Dünya Savaşı'ndan önce 100.000'i bulan ülkedeki Yahudi nüfusu Holokost'tan sonra nüfusunun yarısından fazlasını kaybetti.

Küba'daki Yahudilerin tarihi, Küba'da yaşayan Yahudi kökenli topluluk. Bazı Yahudi asıllı Kübalılar atalarını, İspanyol Engizisyonundan kaçan Marrano'lara kadar dayandırırlar. 20. yüzyılının başında Küba'ya önemli ölçüde bir Yahudi göçü gerçekleşti. Birçok Kübalı gibi ülkedeki Yahudilerin çoğu da Fidel Castro başa geçince Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçtı ve Güney Florida'da büyük bir cemaat oluşturdular. Modern Küba'da Yahudiler ve Lübnanlılar gibi Orta Doğu kökenli halklar bulunmaktadır.

Çekya'daki Yahudilerin tarihi 1918-1938 yılları arasındaki Çekoslovakya'nın Birinci Cumhuriyet döneminin uzantısıdır. 2005 itibarıyla Çek Cumhuriyeti'nde 4000 Yahudi bulunmaktadır ve bunlar ağırlıklı olarak Aşkenazlardan oluşur. Yedisi Bohemya'da ve üçü Moravya'da olmak üzere ülkede on küçük Yahudi cemaati bulunur. Bu cemaatler Yahudi Cemaatleri Federasyonu (FZO) şemsiyesi altında toplanmıştır. Prag ve diğer şehirlerde hizmetler sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi</span>

Hispanyola'ya yerleştiği bilinen ilk Yahudiler İspanya Yahudileriydi. Kristof Kolomb adayı 1492'de keşfettiği zaman yerleşmişlerdi. Yüzyıllar boyunca Yahudilere ev sahipliği yapan İspanya'da antisemitizm ve engizisyonlar başlayınca Yahudiler ülkeden kaçtı. Elhamra Kararnamesinin yürürlüğe girdiği gün Kolomb ve tayfası İspanya'dan yola çıktı. Mürettebatta en az beş Yahudi vardı; bunlar tercüman Luis de Torres, cerrah Marco, doktor Bernal, Alonzo de la Calle ve Gabriel Sanchez'di. Luis de Torres Hispanyola adasına ayak basan ilk kişiydi. Ardından ada Fransızlar ve İspanyollar arasında ikiye bölündü ve Yahudiler sonra da Dominik Cumhuriyeti olacak olan İspanyol tarafında kaldılar. Diğer ülkelerden de Sefaradlar gelmeye başladı. 19. yüzyılda Kurasao Yahudileri de Hispanyola'ya vardı fakat güçlü bir cemaat oluşturmadı. Çoğu Yahudi kimliklerini saklayıp geleneklerini icra etmedi. Bu Yahudilerin soyundan gelenler arasında Dominik Cumhurbaşkanı Francisco Henriquez y Carvajal ve oğlu Pedro Henriques Ureña da bulunmaktadır.

Yahudilerin Cebelitarık'taki varlığı 650 yıldan fazladır. Zaman zaman baskılara maruz kalmışlarsa da genelde Cebelitarık Yahudileri bölgede kalkınmış olup şehrin en büyük dini azınlığını oluşturur. Yahudiler Cebelitarık kültürüne, savunmasına ve hükûmetine katkıda bulunmaktadır.

Yahudilerin Hong Kong'daki varlığı 19.yy'ın ortalarından beri sürmektedir. Hong Kong'un finansal merkez olması sebebiyle maddi sebepler için geçici olarak gelen Yahudilerin cemaatinde ABD, İsrail ve Avrupa ülkelerinden Yahudiler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

Kore'de hatırı sayılır büyüklükteki Yahudi cemaati Kore Savaşı dönemine denk gelir; bu dönemde, bölgedeki komünizmle baş eden ABD önderliğindeki savaşta Kore ordusunda yüzlerce Yahudi asker bulunmaktaydı. Yahudi din görevlisi olarak orduda yer alan Chaim Potok Kore'deki deniyimlerini The Book of Lights and I am the Clay isimli kitabında aktardı.

Tacikistan'daki Yahudilerin tarihi uzun ve çeşitli bir geçmişe sahiptir. Tacikistan Yahudilerinin çoğu köken olarak Buhara Yahudisidir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Özbek Yahudileri iki ana cemaate bölünmüştür; bunlardan biri dindar ve gelenekçi olan Buhara Yahudileri diğeri ise daha yenilikçi olan Avrupa kökenli Aşkenaz Yahudileridir. Özbekistan'da 1989'da 94,900 Yahudi bulunmasına rağmen bu sayı 2007'de çoğu Taşkent'te olmak üzere 5000'den de az kalmıştır. Özbekistan'da 12 sinagog bulunmaktadır.

Nepal'deki Yahudilerin tarihinde kalıcı Yahudi cemaatinin sayısı çok az olup çoğunluğunu diplomatik yetkililer ve Chabad kadrosu oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Venedik Gettosu</span> İtalyada ada

Venedik Gettosu, Venedik Cumhuriyeti altında yaşayan Yahudilerin Venedik'te yaşamaya zorlandığı muhittir. Getto kelimesinin kökeni, İtalyanca "ghèto"dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gavriel Holtzberg</span>

Gavriel Noach Holtzberg, Yahudi kökenli Amerikalı–İsrailli Ortodoks haham. İslamî militan grubu Leşker-i Tayyibe tarafından düzenlenen 2008 Mumbai saldırılarında Knesset Eliyahoo Sinagogu cemaatinin kaldığı Neriman Evi'nde eşi ve diğer insanlar ile birlikte öldürüldü. Mumbai'de Yahudi cemaatinin kurucusu ve önde gelen isimlerindendi.

Kazakistan-İngiltere ilişkileri - iki ülke arasındaki ilk ilişkiler 19 Ocak 1992'de kuruldu. Birleşik Krallık, Ekim 1992'de Kazakistan'da büyükelçiliğini açtı ve Kazakistan, Birleşik Krallık'taki büyükelçiliğini Şubat 1996'da açtı. Kazakistan ve Batı arasındaki ilişkiler son yıllarda gelişmektedir. Bu, Kazakistan'ın terörle mücadeledeki konumundan kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Kazakistan ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri ve Kazakistan Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991'de diplomatik ilişkiler kurdu. Amerika Birleşik Devletleri Ocak 1992'de Almatı'da büyükelçiliğini açtı ve daha sonra 2006'da Astana'a taşıdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.