İçeriğe atla

Kazakistan'daki Türkler

Kazakistan'daki Türkler
Kazakistan'daki bir Türk düğünü
Toplam nüfus
150.000 [1] – 180.000 [2]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Almatı, Türkistan, Jambıl, Kızılorda
Diller
Din
İslam (genellikle Sünni)

Kazakistan'da Türkler, Kazakistan'da yaşayan Türklerdir.

Tarihçe

Osmanlı göçü

1926'da Sovyetler Birliği'nde İlk Birlik Sayımı gerçekleştiği zaman, Sovyetler Birliği'nde yaşayan 8.570 Osmanlı Türkü kaydetti. Günümüzde Osmanlı Türkleri artık nüfus sayımında ayrı olarak listelenmiyor, Kazakistan'da yaşayanların ya Kazak toplumuna dahil olduğu ya da ülkeyi terk ettikleri varsayılıyor.[3]

Ahıska Türklerinin göçü

II. Dünya Savaşı sırasında, Sovyetler Birliği Türkiye'ye karşı bir baskı kampanyası başlatmaya hazırlandı. O zamanki Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov, üç Anadolu vilayetinin (Kars, Ardahan ve Artvin) teslim olması için Moskova'daki Türk Büyükelçisinden talepte bulundu.[4] Böylece, Türkiye'ye karşı savaş mümkün görünüyordu ve Josef Stalin Mesheti'de, Türkiye-Gürcistan sınırına yakın bulunan Türk nüfusunu temizlemek istedi.[4] O zamanki milliyetçi politikalar, "Gürcüler için Gürcistan" sloganını dile getirdi ve Ahıska Türkleri'nin ait oldukları yere, Türkiye'ye gönderilmesi gerektiğini söyledi.[5] 1944'e kadar Ahıska Türkleri, Ahıska'dan zorla sınır dışı edildiler ve Türkiye sınırındaki akrabalarıyla işbirliği içinde kaçakçılık, eşkıyalık ve casusluk yapmakla suçlandılar.

Resmi sayımlara göre Kazakistan'daki Türkler
Sayım yılı Türkler Kazakistan nüfusundaki oranı
1939 523[6]%0
1959 9.916[7]%0.1
1970 18.397[8]%0.1
1979 25.820[9]%0.2
1989 49.567[10]%0.3
1999 75.950[11]%0.5
2009 97.015[11]%0.6
2014 104.792 %0.6

1989'da yapılan son Sovyet Sayımı'nda, Sovyetler Birliği'nde 207.500 Ahıska Türkü vardı ve %23.8'inden fazlasının Kazakistan'da olduğu belirlendi.[12]

Demografi

Son Sovyet nüfus sayımı esnasında Kazakistan'da 207.269 Türk vatandaşının bulunduğu belirtildi, fakat rakamın düşük olmasının sebebi, tüm etnik Türklerin sayılmamış olabilmesidir. Çünkü yıllarca Türklerin vatandaşlıklarını yasal belgelere kaydettirme hakkı reddedildi.

Akademisyenlere göre günümüzde Kazakistan'da ikamet eden 150.000 Türk var. Almatı'da 45.000, Türkistan Eyaleti'nde 40.000, Jambıl Eyaleti'nde 36.000 ve Kızılorda'da 10.000.[13]

Eğitim

Türklerin ve Kazakların arasındaki tarihsel bağlar nedeniyle Kazakistan'da yaşayan Türkler iyi durumdadır. 1993 yılında Kazakistan'ın Türkistan şehrinde Türkiye ve Kazakistan'ın ortak girişimiyle kurulan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi'nin yaklaşık 20.000 öğrencisi vardır. Ayrıca özel Türk vakıfları tarafından inşa edilen 28 Kazak-Türk lisesi, bir üniversite ve bir ilköğretim okulu bulunmaktadır. Almatı'da ayrıca bir Türkçe Dil Eğitim Merkezi bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Aydıngün, Ayşegül; Harding, Çigğdem Balım; Hoover, Matthew; Kuznetsov, Igor; Swerdlow, Steve (2006), Meskhetian Turks: An Introduction to their History, Culture, and Resettelment Experiences (PDF), Center for Applied Linguistics, archived from the original (PDF) on 2007-07-14.
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021. 
  3. ^ Şirin Akıner, (1983), Islamic Peoples of the Soviet Union, Taylor & Francis, ISBN 0-7103-0025-5
  4. ^ a b Bennigsen, Alexandre; Broxup, Marie (1983), The Islamic threat to the Soviet state, Taylor & Francis, ISBN 0-7099-0619-6
  5. ^ Cornell, Svante E. (2001), Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, Routledge, ISBN 0-7007-1162-7
  6. ^ Демоскоп Weekly. "Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по республикам СССР". 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  7. ^ Демоскоп Weekly. "Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по республикам СССР". 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  8. ^ Демоскоп Weekly. "Всесоюзная перепись населения 1970 года. Национальный состав населения по республикам СССР". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  9. ^ Демоскоп Weekly. "Всесоюзная перепись населения 1979 года. Национальный состав населения по республикам СССР". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  10. ^ Демоскоп Weekly. "Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР". 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  11. ^ a b Агентство РК по статистике. "ПЕРЕПИСЬ НАСЕЛЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 2009 ГОДА" (PDF). s. 10. 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2011. 
  12. ^ Babak, Vladimir; Vaisman, Demian; Wasserman, Aryeh (2004), Political Organization in Central Asia and Azerbaijan: Sources and Documents, Routledge, ISBN 0-7146-4838-8
  13. ^ Blacklock, Denika (2005), Finding Durable Solutions for the Meskhetians (PDF), European Centre for Minority Issues, archived from the original (PDF) on 2010-06-02

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tabasaranlar</span>

Tabasaranlar, Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın Hazar Denizi kıyısındaki Derbent ilinin güney sınırlarında bir bölge ve orada yaşayan halka verilen ad. Diğer adları Kabgan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Jambıl (il)</span> Kazakistanın bir bölgesi

Jambıl, Kazakistan'ın bir eyaletidir. Merkezi Taraz'dır. Eyalet nüfusu 1.000.000 olup merkez şehir nüfusu 335.100'dür. Eyaletin Kırgızistan ve Özbekistan'la sınırları vardır. Ülke içinde de Karagandı Eyaleti, Türkistan Eyaleti ve Almatı Eyaleti'ne komşudur. Toplam alanı 144.200 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yardımlı (rayon)</span>

Yardımlı Rayonu, Azerbaycan'da rayon. Merkezi Yardımlı şehridir. İran'la sınırdır.

Türkmenistan Kürtleri, Türkmenistan'da yaşayan Kürtlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gürlen</span>

Gürlen ; Özbekistan Cumhuriyeti'nin Harezm ili'nin Gürlen İlçesi'nde bulunan kent tipi yerleşimdir. Gürlen İlçesinin merkezi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Kürtleri</span>

Kaynaklara göre, Azerbaycan'daki Kürtlerin varlığı 9. yüzyıla kadar dayanıyor. Azeri kaynaklarına göre, topraklarında 13.000 - 200.000 Kürt yaşıyor. Ayrıca Ermeni - Azeri savaşları nedeniyle çok sayıda Kürt, Azerbaycan içinde göç etti.

<span class="mw-page-title-main">Kaskelen</span>

Kaskelen, Kazakistan'ın Almatı iline bağlı Karasay ilçesinde bulunan bir kasabadır. Kasaba ülkenin güneydoğusunda Almatı'nın 20 km batısında yer almaktadır. Kasabanın nüfusu 2012 yılı itibarı ile 61,371'dir.

<span class="mw-page-title-main">Aldan</span> Yakutistanda bir şehir

Aldan Yakutistan'ın başkentinden yaklaşık 470 km uzaklıkta ve Moskova'ya 4920 km mesafede, Seligdar Irmağı'nın ağzında bulunan Aldan Nehri havzasındaki Aldan yüksekliklerinde yer alan Rusya, Yakutistan Cumhuriyeti, Aldansky Bölgesi'nin yönetim merkezi ve bir altın madeni kasabasıdır. 2013 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 21.538 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Znamenskoye, Çeçenistan</span>

Znamenskoye Çeçenistan, Rusya'nın Nadterek bölgesinde bir kırsal bir yerleşim yeridir. Nadterek belediyesinin idari merkezidir. Köydeki tek yerleşim yeri Znamenskoye belediyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Uyezdi</span>

Bakü Uyezdi 1929 yılına kadar Bakü Guberniyası, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan SSR bünyesinde idari bir birimdi. Doğusunda Hazar Denizi, batıda Şamahı Uyezd, kuzeyde Kuba Uyezd, güneyde Lenkeran Uyezdi ile çevriliydi. Uyezdin idare merkezi Bakü idi.

Eski Sovyetler Birliği'ndeki Türkler küçük bir azınlıktı. Ancak binlerce Türk'ün anavatanlarından sınır dışı edilmesi nedeniyle Türkoloji için önemli kabul edilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan'ın güneybatı bölgesinde bir Türk etnisitesi üreterek yoğun bir şekilde İslamlaştırıldı. Kasım 1944'te bu Türklerden 120.000 kadarı Joseph Stalin'in yönetimi altında Orta Asya'ya sürüldü.

Rusya'daki Türkler Rusya'da yaşayan Türklerdir. Topluluk büyük ölçüde Ahıska Türklerinden ve Türkiye'den giden göçmenlerin yanı sıra karışık etnik kökenlerin çocuklarından oluşmaktadır.

2002 nüfus sayımına göre Tataristan'ın nüfusu 3.779.265'tir. Haziran 2010 itibarıyla bu rakam 3.780.400 olarak kaydedilmiştir.

Azerbaycan Tatarları, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde yaşayan, bu ülkenin vatandaşı olan Tatar asıllı nüfus. 2009 nüfus sayımına göre Azerbaycan Cumhuriyeti'nde 25.882 Tatar yaşamaktadır. Bu sayı toplam nüfusun %0.29'una denk gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'ın etnik demografisi</span>

Kazakistan, nüfusun çoğunluğunu yerli etnik grup olan Kazakların oluşturduğu çok uluslu bir ülkedir. 2022 itibarıyla etnik Kazaklar nüfusun yaklaşık %70'ini, Ruslar ise yaklaşık %18'ini oluşturmaktadır. Kazaklar ve Ruslar dışında, Ukraynalılar, Özbekler, Almanlar, Tatarlar, Uygurlar, Koreliler ve Ahıska Türkleri de dahil olmak üzere çok çeşitli etnik grup yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandrov Gay</span> Rusyanın Saratov Oblastında bir köy

Aleksandrov Gay, Rusya'nın Saratov Oblastı'nda 8.772 (2021 Nüfus Sayımı) nüfuslu bir köydür (selo).

<span class="mw-page-title-main">Romanya'daki Çerkesler</span>

Romanya'daki Çerkesler modern Romanya ve Moldova'yı oluşturan bölgede yaşayan Çerkeslerdir. Şu anda Romanya'ya ait olan topraklarda isimleri Çerkeslerden türeyen kişilerin varlığı en azından 15. yüzyıldan beri kanıtlanmıştır. Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, Romanya'nın Moldavya ve Eflak beyliklerindeki bu tür insanlara ilişkin kayıtlar vardır.