İçeriğe atla

Kazakistan'da yolsuzluk

Kazakistan'da yolsuzluk, ülkenin politik ve ekonomik gelişimini engelleyen başlıca sorunlardan biridir. 2004 yılında Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün hazırladığı Yolsuzluk Algısı Endeksi'nde Kazakistan 122. sırada yer aldı. Kazakistan bu sırayı birçok ülke ile paylaştı. Genel listede 174 ülke vardı. 10 puanlık ölçekte Kazakistan'ın 2.2 puan aldığı tahmin edilmektedir (3 puanın altındaki gösterge ise "önlem alınmayan yolsuzluk" olarak kabul edilir.)[1] Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev yolsuzluğa karşı "kutsal savaş" ilan etti. Dahası, "yolsuzluğa karşı 10 tedbir" alınmasını istedi.[2] Böylelikle ülkede devlet ve kamu düzeyinde yolsuzlukla mücadele başlatıldı. Kazakistan, Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2014 sıralamasında 174 ülkeden 126. sırada yer alıyor.[3][4]

Nazarbayev hükûmetinin eylemlerine rağmen, birçok uluslararası örgüt bu tedbirleri aldatıcı ve gerçekleri perdeleme amacı taşıdığını belirterek hükûmeti itham etmişlerdir. Kazakistan'ın Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nda temsil edilmesine rağmen, ülke içindeki ve ülke dışındaki birçok sosyal aktivist, hükûmetin “insan hakları” ve “yaygın yolsuzluk” ile herhangi bir düzeyde ilgilenmediğini iddia ediyor. Nazarbayev ailesi kara para aklama, rüşvet ve cinayet suçlarıyla itham edildi. Benzer konulardan biri de Kazakgate skandalıdır.[5] Bu skandal üzerine James Giffen, 2003 yılında New York polisi tarafından tutuklandı. Nazarbayev ve Kazakistan Başbakanı Nurlan Balgimbayev ile birlikte 1990'lı yıllarda petrol şirketleri için ABD petrol şirketlerine rüşvet vermekle suçlandı. Bu süreç ABD mahkemesince soruşturulması üzerine Nazarbayev'in ailesinin suçsuz olduğu ortaya çıkmıştır ve dava 2010 yılının ağustos ayında sonuca bağlanmıştır.[6]

Uluslarararsı çevre örgütü Global Witness, "Kazakmıs" şirketini, şirketin gerçek sahibinin adını saklamakla suçlayarak, şirketin Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in şahsına ait olduğunu iddia etmiştir.[7] Nazarbayev'in eski bakanlarından Zamanbek Nurkadilov (daha sonra öldürüldü), 1990'larda Kazakistan görevlilerinin ABD şirketlerinden rüşvet olarak milyonlarca dolar almaları sorununa Nazarbayev'in cevap vermesi gerektiğini söylemiştir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "3006681 TI Report Cover" (PDF). 2 Eylül 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 
  2. ^ КонтиненТ: Казахстан: политика, общество 10 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Continent.kz. Retrieved on 2011-02-03.
  3. ^ "CORRUPTION PERCEPTIONS INDEX 2014: RESULTS". 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 
  4. ^ "Индекс восприятия коррупции 2014: честное развитие под угрозой". 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 
  5. ^ "Kazakların rüşvet parası". hurriyet.com.tr. 4 Mayıs 2007. 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2018. 
  6. ^ New York Merchant Bank Pleads Guilty to FCPA Violation; Bank Chairman Pleads Guilty to Failing to Disclose Control of Foreign Bank Account 13 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Department of Justice, August 6, 2010
  7. ^ Асем Токаева. ""Глобал Витнесс" выпустил обширный доклад с критикой "Казахмыса"". // rus.azattyq.org. 30 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012. 
  8. ^ Kramer, Andrew E. (14 Kasım 2005). "Ex-Kazakh Official Who Made a Threat Found Slain". New York Times. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Şeffaflık Örgütü</span>

Uluslararası Şeffaflık Örgütü 1993 yılında Berlin'de kurulmuş uluslararası bir sivil toplum örgütüdür. 100'den fazla ülkede faaliyet göstermektedir. Berlin' deki küçük bir sekreterlik uluslararası şeffaflık hareketini koordine etmektedir. Ayrıca Londra'da bir araştırma bölümü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Air Astana</span>

Air Astana Kazakistan'ın bayrak taşıyıcı havayolu şirketidir. Şirketin merkezi Almatı'dadır.

Amanat ya da eski ismiyle Nur Otan, 850.000 üyesiyle Kazakistan'ın en büyük siyasi ve 1999 yılından beri iktidar partisidir. Partinin Genel başkanlığı görevini 26 Nisan 2022 tarihinden beri Yerlan Koşanov yürütmektedir.

Kazakistan ekonomisi Orta Asya'nın en büyük ekonomisidir. Büyük petrol rezervleri yanı sıra mineraller ve metallere sahiptir. Aynı zamanda hem canlı hayvan ve tahıl üretimini barındıran geniş bozkır toprakları ile önemli tarımsal potansiyele sahiptir hem de yanı sıra Uluslararası Uzay İstasyonu'na her Uzay aracı fırlatmasında geliştirilen uzay altyapısına sahiptir. Güneydeki dağlar elma ve ceviz için önemli bir yeterliğe sahiptir; her iki tür de vardır ve yabani olarak yetişmektedir. Kazakistan'ın sanayi sektörü bu doğal kaynakların çıkarılması ve işlenmesi ve aynı zamanda inşaat malzemeleri, traktör, tarım makineleri ve bazı askeri öğeler konusunda uzmanlaşmış nispeten büyük bir makine yapı sektörüne sahiptir. SSCB'nin dağılmasından ve Kazakistan'ın geleneksel ağır sanayi ürünlerine olan talebin çöküşü ile 1994 yılında meydana gelen en dik yıllık düşüş, 1991 yılından bu yana ekonomide keskin bir daralmaya yol açmıştır. 1995-97 ekonomik reformlar ve özelleştirmelerle hükûmet programı özel sektöre varlıkların önemli olarak kaymasına neden oldu. Birkaç yıl içinde önemli ölçüde daha büyük petrol ihracatı için Karadeniz artış beklentileri ile batı Kazakistan'ın Tengiz Alanı'nda Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu anlaşmasıyla yeni bir boru hattı inşası Aralık 1996'da imzalanmasıyla sonuçlandı. Kazakistan'ın ekonomisi petrol fiyatları ve Rusya'da Ağustos finansal krizinin çökmeye uğratması nedeniyle GSYİH büyümesinde %2,5 düşüş ile 1998 yılında aşağı döndü. 1999 yılında parlak bir nokta, bir iyi zamanlanmış tenge devalüasyonu ve tampon görevinde tahıl hasatı ile birlikte, durgunluk ekonomiyi dış satıma itti ve uluslararası petrol fiyatlarındaki artış kurtarıcı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Kazakistan ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Kazakistan ve Çin arasındaki ikili ilişkiler, iki ülke arasındaki büyümekte olan reklam ve stratejik ortaklığa dayalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de yolsuzluk</span>

1949 sonrası Çin'de yolsuzluk; Çin'deki iktidar partisi olan Çin Komünist Partisi (ÇKP)'nin örgütsel yapısından oluşan sorunlarla ilişkilidir. Bu fenomen, Çin Komünist Partisi'nin politikaları, kuruluşları, normları ve Mao sonrası dönemde Deng Şiaoping tarafından başlatılan ekonomik liberalleşme reformlarının oluşturduğu ortam değişikliğine uyum gösterme başarısızlığı gibi unsurlar içerir. Eski Doğu Bloku ülkeleri ya da Orta Asya gibi ekonomik reformların uygulandığı diğer sosyalist ekonomilerde olduğu gibi, Çin de reformların uygulanmasının ardından artan seviyede yolsuzluğa maruz kalmıştır.

Kazakistan Sosyalist Hareketi, daha önce 2006-2011 yılları arasında Kazakistan Sosyalist Direnişi olarak bilinen, Kazakistan'da yasaklı bir komünist siyasi örgüttür. Birçok şehirde aktif olmakla birlikte esas olarak Almatı'da faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sara Nazarbayeva</span>

Sara Nazarbayeva, Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in eşi ve Kazakistan'ın ilk başbayanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Siyasi yolsuzluk</span> Yolsuzluk

Siyasi yolsuzluk (Kleptokrasi), devlet yetkililerinin ya da bağlantılarındaki kişilerin gayrimeşru olarak özel kazanç için güçlerini kullanmasıdır. Bir makam sahibi tarafından yapılan yasa dışı bir eylemin resmî görevleriyle doğrudan ilgili olması veya yasal olmasına karşın ticari ilişkilerde makamın gücünü kullanmak da siyasi yolsuzluğa örnek teşkil eder.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da insan hakları</span>

Kazakistan'da insan hakları, bağımsız gözlemciler tarafından tek tip zayıf olarak tanımlanmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Kazakistan toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtlıyor. 2014 yılında yetkililer, gazeteleri kapattılar, barışçıl ama onaylanmamış protestolar sonrasında onlarca insanı hapse attılar ya da para cezasına çarptırdılar ve dini devlet kontrolleri dışında uyguladıkları için ibadet edenler para cezasına çarptırıldılar. Muhalefet lideri Vladimir Kozlov da dahil olmak üzere hükûmet eleştirmenleri haksız davalardan sonra gözaltında kaldı. İşkence, gözaltı yerlerinde uygulanmaya devam ediyor."

<span class="mw-page-title-main">2011 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

2011 Kazakistan erken başkanlık seçimleri, Kazakistan'ın yeni devlet başkanının belirlenmesi için 2012 yılında yapılması planlanmıştı fakat 3 Nisan 2011 tarihinde yapılmıştır. Nursultan Nazarbayev, üç adaya karşı %95 oyla ve %90 katılımla üçüncü bir dönem için tekrar seçildi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ise oylamada şeffaflık ve rekabet eksikliğinden şikayetçi oldu.

Kazakistan-Güney Kore ilişkileri iki ülke arasındaki uluslararası ilişkileri temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Nazarbayev kişi kültü</span> Nursultan Nazarbayev üzerine kurulu kişi kültü

Nazarbayev kişi kültü, politik ve medya ortamında Kazakistan'ın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in siyasi ve sosyolojik imajını dünyadaki diğer liderlerin kişilik kültüyle ilgili fikirlerle benzer şekilde oluşturulmuş bir kişilik kültüdür.

Kazakistan-Pakistan ilişkileri - Kazakistan ve Pakistan arasındaki ikili diplomatik ilişkiler.

Kazakistan-Tacikistan ilişkileri - Kazakistan ile Tacikistan arasında ikili diplomatik ilişkiler 7 Ocak 1993'te kuruldu. Her iki ülke de eskiden Sovyet cumhuriyetleriydi. Artık BM, CIS, CSTO ve SCO gibi bölgesel ve uluslararası kuruluşlarla etkileşim halindedirler.

Kanada-Kazakistan ilişkileri - Kanada ve Kazakistan Cumhuriyeti arasındaki mevcut ikili ilişkiler. Ülkeler ilk olarak 1992'de diplomatik ilişkiler kurdular. Kanada'nın da Astana'da bir büyükelçiliği vardır. Kazakistan'ın Ottawa'da büyükelçiliği ve Toronto'da bir konsolosluğu vardır.

Kаzаkhgаtе, Amerikalı işadamı ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in eski danışmanı olan James Giffen'in karıştığı skandala verilen isimdir.