İçeriğe atla

Kazakistan'da 1932-1933 yıllarında yaşanan kıtlık

Kazak felaketi[1][2] olarak da bilinen 1930-1933 Kazak kıtlığı, Sovyet Kazakistan'da 1,3 milyonu[3] etnik Kazak olan 1,5 milyon insanın öldüğü bir kıtlıktı. Tüm Kazakların tahmini %38[4] ila 42'si[5] bu kıtlık sırasında öldü, bu oran 1930-1933 Sovyet kıtlığı tarafından öldürülen herhangi bir etnik grubun en yüksek yüzdesi. Diğer kaynaklar, 2 milyon ila 2.3 milyon kadarının öldüğünü belirtmektedir.[6]

Kazakistan'da 1932-1933 yıllarında yaşanan kıtlık
'
Kazakistan'da 1897–1970 arası yaşayan başlıca etnik gruplar. Kazak ve Ukraynalıların sayısı 1932-33 kıtlığı yüzünden azalmıştır
ÜlkeSovyetler Birliği
BölgeKazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Toplam ölü1,5 - 2,3 milyon arası
NedenlerFilipp Goloshchekin komutasındaki kolektivizasyon. Sovyet ve bazı Kazak çalışmaları kıtlığı Goloshchekin soykırımı olarak adlandırıyor.
Demografik etkiKazak nüfusunun 38 ila %42'si öldü

Bu olay, Kazakistan'da Goloşçiyokin Katliamı (Kazakça: Голощекиндік геноцид) olarak da anılmaktadır.[7] Zira Filip Goloşçiyokin, o dönemlerde, Kazakistan'da yürütülmekte olan Sovyetleştirme işleminin sorumlusuydu.

Kazakistan'da 1919–1922 yıllarında yaşanan kıtlıktan 10-15 yıl sonra, Sovyetleştirme nedeniyle yaşanan bu ikinci felaket, Kazakistan'ın nüfusunun neredeyse yarıdan fazlasının yitirilmesi sonucunu doğurdu.[8]

Sonuçlar

Almatı'da kıtlak kurbanları için yapılmış anıt

Kıtlıklar yüzünden yitirilen canlar sebebiyle, Kazaklar kendi ülkelerinde azınlık durumuna geldiler. Kazaklar ancak 1990'larda yeniden en büyük etnik grup haline gelebildi. Kıtlıktan evvel Kazaklar toplam nüfusun %60'nı oluştururken, kıtlık sonrası bu oran %38'e gerilemişti.[7][9][10][11]

Ayrıca Bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

  • Damira İbrahim - Vahit Türk. KAZAKİSTAN'DA KIZIL KITLIK 1929-1933 - Stalin'e Mektuplar Anılar Röportajlar- Bilge Yayıncılık Ekim 2016
  • Conquest, Robert, «The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror — Famine», (Edmonton: The University of Alberta Press in Association with the Canadian Institute of Ukrainian Studies, 1986).
  • Sahni, Kalpana. Crucifying the Orient : Russian orientalism and the colonization of Caucasus and Central Asia. Bangkok : White Orchid Press, 1997
  • I. Ohayon, La sédentarisation des Kazakhs dans l'URSS de Staline, collectivisation et changement social, Paris, maisonneuve et Larose, 2006

Kaynakça

  1. ^ Brandenberger, David (2005). "Stalin's Last Crime? Recent Scholarship on Postwar Soviet Antisemitism and the Doctor's Plot". Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 6 (1): 187-204. doi:10.1353/kri.2005.0001. ISSN 1538-5000. 
  2. ^ Levene, Mark (12 Ocak 2018). Devastation: Volume I: The European Rimlands 1912-1938 (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-250941-3. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022. 
  3. ^ "The Kazakh Famine of 1930-33 and the Politics of History in the Post-Soviet Space | Wilson Center". www.wilsoncenter.org (İngilizce). 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022. 
  4. ^ Pianciola, Niccolò (1 Ocak 2004). "Famine in the steppe". Cahiers du monde russe. 45 (45/1-2): 137-192. doi:10.4000/monderusse.2623. ISSN 1252-6576. 
  5. ^ Getty, J. Arch (John Arch); Manning, Roberta Thompson (1993). Stalinist terror : new perspectives. Library Genesis. Cambridge ; New York : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-44125-4. 
  6. ^ "The Forgotten Famine". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2022. 
  7. ^ a b Қазақстан тарихы: Аса маңызды кезеңдері мен ғылыми мәселелері. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдык- гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / М.Қойгелдиев, Ә.Төлеубаев, Ж.Қасымбаев, т.б. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. — 304 бет,суретті. ISBN 9965-36-106-1
  8. ^ "Во время голода в Казахстане погибло 40 процентов населения". 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017. 
  9. ^ Pianciola, Niccolo (2001). "The Collectivization Famine in Kazakhstan, 1931–1933". Harvard Ukrainian Studies. 25 (3–4). Harvard Ukrainian Research Institute. ss. 237-251. JSTOR 41036834. PMID 20034146. 
  10. ^ Татимов М. Б. Социальная обусловленность демографических процессов. Алма-Ата,1989. С.124
  11. ^ http://world.lib.ru/p/professor_l_k/070102_koval_drujba.shtml 9 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - "Запомнил и долю казахов в пределах своей республики - 28%. А за тридцать лет до того они составляли у себя дома уверенное большинство"

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Holodomor</span> SBKP(b) önderliği ve SSCB hükümeti tarafından 1932-1933te Ukrayna halkının soykırımı, yapay kitlesel açlık örgütlenmesi

Holodomor ya da Ukrayna Kırımı, 1932-1933 arasında, o dönem Sovyetler Birliği'nde, şimdiki Ukrayna ve Rusya'nın Kuban bölgesinde suni olarak yaratılan kıtlık sebebiyle yaklaşık olarak 8 milyon insanın öldüğü olaylara verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Temizlik</span> Sovyet siyasi baskı, hapis ve infaz kampanyası

Büyük Temizlik, Büyük Tasfiye veya Büyük Terör, Sovyetler Birliği'nde 1936-1938 yılları arasında yapılan siyasi baskı kampanyasıdır. Komünist Parti ve devlet görevlileri arasında temizliğe yol açarken, Kızıl Ordu ile toprak sahiplerinin baskı altına alınmasına ayrıca geniş çapta polis araştırması, tutuklamalara ve keyfî infazlara yol açmıştır. Rus tarihçesinde en yoğun tasfiye harekâtıdır, 1937-1938 arası Yejovşçina, Sovyet gizli polisi NKVD'nin şefi Nikolay Yejov'un adından kaynaklanır. 600.000 ila 1.2 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

Yirminci yüzyılda proletarya diktatörlüğünü uygulayan rejimler altında katliamlar yapılmıştır. Tahmin etmekte kullanılan yönteme göre katliamlarda ölenlerin sayısı oldukça büyük farklılıklar göstermektedir. Akademik araştırmalar tek bir toplum içinde katliamların nedeni üzerine odaklaşır ancak katliamların bazı ortak sebepleri olduğuna dair iddialar da bulunmaktadır. Katliamlarda ölenlerin sayısının yüksek olduğu tahminler yalnızca siyasi rakiplerin yok edilmesi, iç savaşlar, terör seferberlikleri ve toprak reformları sırasında gerçekleşen katliam ve idamları değil aynı zamanda savaş, kıtlık, hastalık ve çalışma kamplarında tükenme sonucu olan ölümleri de hesaplamalarına dahil etmektedir. Bu facialara hükûmet politikalarının ve idarede yapılan yanlışlıkların neden olduğuna inanan ve dolayısıyla da çeşitli terimlerle tanımlanan farklı ölüm nedenlerini de bir arada değerlendiren akademisyenler vardır. Bu akademisyenlere göre tanımlandığında toplam ölü sayısı onlarca milyonu aşar ancak bu yaklaşımın geçerliliğini kabul etmeyen akademisyenler de bulunmaktadır. Komünizmin Kara Kitabı'nda yer alan tahminlerin özetinde Martin Malia ölü sayısını 85 ila 100 milyon olarak önerir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1925'ten 1936'ya kadar var olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) içindeki Sovyetler Birliği'nin özerk bir Cumhuriyeti idi.

<span class="mw-page-title-main">Kulak (köylü)</span>

Kulak veya Ukrayna'da kullanılan adıyla kurkuli veya Azerbaycan'da kullanılan adıyla qolçomaq, Rus İmparatorluğu'nun son yıllarında ve Sovyetler Birliği'nin ilk dönemlerinde varlıklı köylülere verilen ad. "Yumruk" veya "yumruğu sıkı insan" anlamına gelen "kulak" kelimesi, ilk olarak 1906'daki Stolipin reformu ile zenginleşen bağımsız çiftçiler için kullanıldı. Kulak, ilk başta en az 3,2 hektarlık toprağı mülkiyetinde bulunduran köylüler için kullanılmıştı. 1918'de kelimenin anlamı Moskova'dan gönderilen birliklere tahıl vermemek için direnen tüm köylüleri kapsayacak şekilde genişletildi. 1929-33 yılları arasında Josef Stalin liderliğinde gerçekleşen köylü sınıfının kolektivizasyonu girişimi çerçevesinde "komşularından birkaç inek veya beş altı dönüm arazi fazlası" olan köylüler "kulak" olarak damgalandı ve mülkiyet sahibi köylüler devrimin çekimser destekçileri olarak yaftalandı.

Kazakistan vatandaşlarının çoğunluğu, geleneksel olarak nüfusun çoğunluğunu oluşturan etnik Kazaklar ile Özbekler, Uygurlar ve Tatarlar genellikle Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdırlar. % 1'den azı Şafilik ve Şiiliğe tabidir. Toplam 2.300 cami vardır, bunların tamamı bir müftünün başkanlık ettiği devlete bağlı Kazakistan Müslümanları Dini İdaresi'ne bağlıdır. Kurban Bayramı ülkede resmî tatildir.

Kazakistan'da İslam, ülkedeki en yaygın dindir ve ülke nüfusunun %70,2'si Müslüman'dır. Kazakların çoğu Sünnilik'in Hanefi mezhebine mensuptur. Ayrıca ülkede az sayıda Şii ve Ahmedî Müslüman yaşamaktadır. Coğrafi olarak Kazakistan, nüfusunun çoğunlu Müslüman olan ülkelerin en kuzeyde yer alanıdır. Ülkedeki Müslüman nüfusunun yarıdan fazlasını Kazaklar oluşturur; Müslüman olan diğer etnik gruplar Özbekler, Tatarlar ve Uygurlardır. İslam, ülkeye ilk olarak 8. yüzyılda Araplar aracılığıyla geldi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kazaklar</span>

Sovyetler Birliği'nde Kazaklar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kazak kişi veya grupları betimler.

Kazakistan'daki Uygurlar, öncelikle İslam'ı uygulayan bir Türk etnik grubudur. 1999 nüfus sayımına göre, Uygurlar ülkenin yedinci en büyük etnik grubunu oluşturuyor.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet karşıtlığı</span>

Sovyet karşıtlığı, antisovyetizm ve Sovyetler Birliği hükûmetinin verdiği ad ile antisovetchina, Sovyetler Birliği'ne ve Sovyetler Birliği hükûmetine karşı yöneltilen hoşnutsuzluk, güvensizlik ve karşıtlıktır. Sovyet karşıtlığı genellikle antikomünizm ile paraleldir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da 1919–1922 yıllarında yaşanan kıtlık</span>

'1919-1922 Kazak kıtlığı , 1919-1922 Türkistan kıtlığı olarak da anılan, Kırgız ÖSSC ve Türkistan ÖSSC'de meydana gelen kitlesel açlık ve kuraklık dönemiydi. Savaş komünizmi politikasının bir sonucu olmuştur, içinde 400.000 ile 750.000 insanın öldüğü bu olay, SSCB'nin diğer bölgelerini etkileyen 1921-22 büyük Rus kıtlığının bir parçasıydı, toplamda 5.000.000 kişiye kadar öldü.

<span class="mw-page-title-main">1921-22 Tataristan Kıtlığı</span>

1921–22 Tataristan Kıtlığı, 500.000 ila 2.000.000 köylünün öldüğü savaş komünizmi politikasının bir sonucu olarak Tataristan ÖSSC'de yaşanan kitlesel açlık ve kuraklık dönemiydi. Olay Sovyetler Birliği'nin diğer kısımlarını etkileyen ve toplamda 5.000.000 kadar insanın öldüğü 1921-22 Rus Kıtlığının bir parçasıydı. Rus ve Doğu Avrupa tarihi profesörü Roman Serbyn'e göre, Tataristan kıtlığı Sovyetler Birliği'ndeki ilk insan yapımı kıtlıktı ve İdil Tatarları ve Volga Almanları gibi etnik azınlıkları sistematik olarak hedef aldı.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan-Özbekistan sınırı</span>

Kazakistan-Özbekistan sınırı 2.330 km uzunluğundadır ve Türkmenistan ile olan bağlantı noktasından Kırgızistan ile olan bağlantı noktasına kadar uzanır. Özbekistan'ın en uzun dış sınırıdır. Özbek başkenti Taşkent bu sınırdan sadece 13 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan demografisi</span>

Kazakistan demografisi, nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim düzeyi, sağlık, ekonomik durum, dini bağlantılar ve nüfusun diğer yönleri dahil olmak üzere Kazakistan nüfusunun demografik özelliklerini sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'ın etnik demografisi</span>

Kazakistan, nüfusun çoğunluğunu yerli etnik grup olan Kazakların oluşturduğu çok uluslu bir ülkedir. 2022 itibarıyla etnik Kazaklar nüfusun yaklaşık %70'ini, Ruslar ise yaklaşık %18'ini oluşturmaktadır. Kazaklar ve Ruslar dışında, Ukraynalılar, Özbekler, Almanlar, Tatarlar, Uygurlar, Koreliler ve Ahıska Türkleri de dahil olmak üzere çok çeşitli etnik grup yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dekosalizasyon</span>

Dekosalizasyon Bolşevik politikasının sistematik baskılara karşı Kazaklar arasında ; Rus İmparatorluğu içinde özellikle Don ve Kuban bölgelerinde oluşan, 1919 ile 1933 yıllarında Kazakları hedefleyen etnik, siyasi ve ekonomik varlığını ortadan kaldırmaya çalışan gelişme. Bu Sovyet liderleri tarafından ilk defa karar alınan "ortadan kaldırmak, yok etmek ve sınır dışı ile bütün nüfusu topraklarından ayırma" politikasıydı. Dekosalizasyon Kazaklara karşı yapılan bir soykırım olan bir süreç olarak açıklayan araştırmacı Peter Holquist Sovyet rejiminin "sosyal bir düzenlemesi" olduğuna karar verdi.

<span class="mw-page-title-main">Dekulakizasyon</span> SSCBde varlıklı köylülere karşı uygulanmış politik baskı (1929-1932)

Dekulakizasyon, Sovyetler Birliği'nde Birinci Beş Yıllık Plan sırasında 1929-1932 döneminde milyonlarca kulak ve ailelerinin tutuklanması, sürgüne gönderilmesi veya idamı da dahil olmak üzere siyasi bir baskı kampanyasıydı. Sovyet hükûmeti, tarım arazilerinin kamulaştırılmasını kolaylaştırmak için kulakları Sovyetler Birliği'nin sınıf düşmanları olarak resmetti.

<span class="mw-page-title-main">1930-1933 Sovyet kıtlığı</span> Sovyetlerde tahıl üretilen bölgelerde yaşanan kıtlık

1930-1933 Sovyet kıtlığı, Ukrayna ve Kazakistan, Kuzey Kafkasya, Kuban Bölgesi, Volga Bölgesi dahil olmak üzere Rusya'nın Güney Urallar ve Batı Sibirya gibi farklı bölgeleri de dahil olmak üzere Sovyetler Birliği'nin başlıca tahıl üreten bölgelerinde yaşanan bir kıtlıktı. Başlıca nedenler arasında Birinci Beş Yıllık Plan kapsamında tarımın zorla kolektifleştirilmesi ve çiftçilerden zorla tahıl alımı yer alıyor. Bu faktörler, ağır sanayiye yapılan büyük yatırımlarla birlikte tarımsal iş gücünü azalttı. Tahminler, Sovyetler Birliği genelinde 5,7 ila 8,7 milyon insanın açlıktan öldüğü sonucuna varıyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.