İçeriğe atla

Kazakistan'da İslam

Kazakistan'da İslam, ülkedeki en yaygın dindir ve ülke nüfusunun %70,2'si Müslüman'dır.[1] Kazakların çoğu Sünnilik'in Hanefi mezhebine mensuptur.[2] Ayrıca ülkede az sayıda Şii ve Ahmedî Müslüman yaşamaktadır.[3] Coğrafi olarak Kazakistan, nüfusunun çoğunlu Müslüman olan ülkelerin en kuzeyde yer alanıdır. Ülkedeki Müslüman nüfusunun yarıdan fazlasını Kazaklar oluşturur; Müslüman olan diğer etnik gruplar Özbekler, Tatarlar ve Uygurlardır.[4] İslam, ülkeye ilk olarak 8. yüzyılda Araplar aracılığıyla geldi.

Tarihçe

İslam, 8. yüzyılda Orta Asya'ya gelen Araplar aracılığıyla Kazaklara ulaştı. Başlangıçta Türkistan'ın güneyinde varlık gösterdi ve daha sonra kuzeye doğru yayıldı.[5] Sâmânîlerin yöneticilerinin misyonerlik çalışmalarıyla özellikle Taraz'da Kazakların önemli bir bölümü İslam'ı benimsedi.[6] Ayrıca 14. yüzyılın sonlarında Altın Orda Devleti, İslam'ı Kazaklar arasında ve diğer Orta Asya halklarına yaydı. Rus etkisinin bölgede yükseldiği dönemde II. Katerina önderliğindeki Ruslar, başlangıçta İslam'ın yayılması konusunda isteklilik gösterdi ve Kazaklara dinî bilgi vermesi için bölgeye Müslüman din adamları çağrıldı.[7][8]

Rusların politikası zaman içinde İslam'ın zayıflatılması yönünde değişti.[9] Bunun karşısında Kazak dinî liderler, Türkçülük yaparak dinî coşku yaratmayı denese de sonuç olarak pek çok kişi zulme uğradı.[10] Sovyet döneminde Müslüman kuruluşları, yalnızca Kazakların günlük ibadetler nedeniyle gayrimüslimleri sayıca geçtiği alanlarda varlık gösterebildi.[11] Kazakları Komünist ideolojiye uydurmak için cinsiyetler arası ilişkiler ve Kazak kültürünün diğer yönleri sosyal değişikliğin temel hedefleriydi.[8]

Yakın zamanda Kazaklar, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından İslam dininin kurumlarını yeniden canlandırmak için çaba harcadı. Aşırıcı olmamalarına rağmen kendilerini İslami inançlarıyla tanımlayan Kazakların kırsal kesimde yaşayanları dine daha fazla bağlıdır.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Kazakhstan ranks fourth among the Post-Soviet countries in terms of the number of the Muslim population, IA REGNUM reports" (Rusça). REGNUM. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ International Religious Freedom Report 2006 22 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. U.S. Embassy in Astana, Kazakhstan
  3. ^ "KAZAKHSTAN: Ahmadi Muslim mosque closed, Protestants fined 100 times minimum monthly wage". Forum 18. 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2014. 
  4. ^ Kazakhstan - International Religious Freedom Report 2009 30 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. U.S. Department of State. Erişim: 7 Eylül 2009.
  5. ^ Atabaki, Touraj. Central Asia and the Caucasus: transnationalism and diaspora, s. 24
  6. ^ Ibn Athir, cilt 8, s. 396
  7. ^ Khodarkovsky, Michael. Russia's Steppe Frontier: The Making of a Colonial Empire, 1500-1800, s. 39.
  8. ^ a b Ember, Carol R. and Melvin Ember. Encyclopedia of Sex and Gender: Men and Women in the World's Cultures, s. 572
  9. ^ Hunter, Shireen. "Islam in Russia: The Politics of Identity and Security", s. 14
  10. ^ Farah, Caesar E. Islam: Beliefs and Observances, s. 304
  11. ^ Farah, Caesar E. Islam: Beliefs and Observances, s. 340
  12. ^ Page, Kogan. Asia and Pacific Review 2003/04, s. 99

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İslam dünyası</span> Müslüman çoğunluklu ülkeleri, yerleri ve bölgeleri kapsayan tanım

İslam dünyası veya Müslüman dünyası, İslâmî bir devlet yapısına sahip ülkeler ile birlikte nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ülkelerin tümünü ifade eden bir kavramdır. Bu, İslâm'ın dini inançlarına ve yasalarına veya İslam'ın uygulandığı toplumlara bağlı olan herkesi kapsamaktadır. Günümüzde İslam ülkelerinin tek çatı altında toplandığı tek uluslararası kurum, İslâm İşbirliği Teşkilatı'dır. Modern bir jeopolitik anlamda bu terimler, dahil edilmek için üzerinde anlaşmaya varılmış kriterler olmamasına rağmen, İslâm'ın yaygın olduğu ülkeleri ifade etmektedir. Müslüman çoğunluklu ülkeler terimi, genellikle ikinci anlamda kullanılan bir alternatif terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de İslam</span>

Çin'de İslam, Çin toplumuyla sürekli etkileşimle vardır. Halihazırda Müslümanlar Çin'de büyük bir azınlık grubu oluşturmaktadır. Çin'deki Müslümanların çoğunu Huiler oluşturur, ancak Müslümanların en yoğun olduğu bölge, büyük bir Uygur nüfusuna sahip Sincan Uygur Özerk Bölgesi'dir. Ningksia, Gansu ve Çinghay bölgelerinde daha az yoğunlukta olsa da yine büyük Müslüman nüfusları vardır. Çeşitli kaynakların ileri sürdüğü tahminlerce Çin nüfusunun %1,5-4'ü arası İslam dinine mensuptur. Çin'in resmi olarak tanıdığı 56 halk arasında çoğunlukla Müslümanlardan oluşan 10 tane azınlık grubu var: Hui, Uygur, Kazak, Donşian, Kırgız, Özbek, Salar, Tacik, Bonan ve Tatar.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de din</span> Suriyedeki dinî inançlar

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler oluştururken, onları Şii gruplar ve Dürziler takip etmektedir. Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar bulunmaktadır. Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

Kazakistan vatandaşlarının çoğunluğu, geleneksel olarak nüfusun çoğunluğunu oluşturan etnik Kazaklar ile Özbekler, Uygurlar ve Tatarlar genellikle Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdırlar. % 1'den azı Şafilik ve Şiiliğe tabidir. Toplam 2.300 cami vardır, bunların tamamı bir müftünün başkanlık ettiği devlete bağlı Kazakistan Müslümanları Dini İdaresi'ne bağlıdır. Kurban Bayramı ülkede resmî tatildir.

İslam'dan çıkış genellikle bir Müslüman tarafından düşünce, söz veya fiil yoluyla İslam'ın terkidir. İslam'dan dönene mürted denir. Tanıma sadece başka bir dine dönen veya dini tamamen terk edenler değil küfür, sapkınlık veya inançsızlığı ima eden herhangi bir eylem veya söz yoluyla, İslam'ın "temel bir inanç veya akidesini" inkâr edenler de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'da İslam</span>

Rusya'da İslam, ülkenin en yaygın ikinci dinidir. Rusya, Avrupa'daki en fazla Müslüman nüfusa sahip, Hristiyan çoğunluklu ülkedir; 2024 yılında yapılan ülke çapındaki bir ankete göre, Rusya'daki Müslümanlar toplam nüfusun 14 milyonu veya %10'unu oluşturuyor.

Azerbaycan'da din özgürlüğü, anayasasının 18. maddesine göre laik bir ülkedir. Azerbaycan'da laiklik, özellikle Sovyetler Birliği döneminde yaygınlaşmış ve yerleşmiştir.

İslam eleştirisi, İslam dinine yönelik çeşitli eleştirilerdir. İslam'a yönelik eleştiriler ilk dönemlerinden beri var olmuştur. Erken yazılı kayıtlarda, Hristiyanlar ve Yahudilerin yanı sıra İbnü'r Râvendî gibi eski Müslümanlardan gelmekteydi. Daha sonra İslam dünyasının kendisi eleştirildi. İslam'a yönelik Batılı eleştiriler, 21. yüzyılda özellikle 11 Eylül saldırıları ve diğer terör olaylarından sonra büyüdü. 2014 yılı itibarıyla, dünya ülkelerinin ve bölgelerinin yaklaşık dörtte birinde (%26) dine hakaret ve dinden çıkmaya yönelik cezalandırıcı yasalar olup, bunlardan çoğunluğu Müslüman olan 13 ülkede dinden çıkma için ölüm cezası bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kazaklar</span>

Sovyetler Birliği'nde Kazaklar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kazak kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde İslam</span>

Sovyetler Birliği'nde İslam, Sovyetler Birliği'nde İslam inanışına ait konuları betimler.

Mezhepsiz Müslüman, İslami mezheplerden herhangi birine bağlı olmayan, kendisini bu mezheplere ait görmeyen veya inancını bu mezhepler içerisinde sınıflandırmayan bir Müslüman.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan kültürü</span> Kazakistan ve halkıyla ilişkilendirilen insan faaliyeti ve sembolizm modeli.

Kazakistan, göçebe pastoral ekonomisine dayanan ve iyi ifade edilmiş bir kültüre sahiptir. Kazakistan'da İslam, 7-12. yüzyıllarda tanındı. Koyun dışında birçok geleneksel yemek Kazak kültüründe sembolik değerini günümüzde de korumaktadır. Kazak kültürü büyük ölçüde Türklerin göçebe yaşam tarzından etkilenmiştir. Ayrıca göçebe bir halk olan İskitlerden de güçlü bir şekilde etkilenmiş gözükmektedir.

2009 Pew Araştırma Merkezi raporuna göre, Lihtenştayn'da yaşayan tahmini 2.000 Müslüman vardır, bu da genel nüfusun yaklaşık %4.8'üne tekabül eder. 2010 nüfus sayımında nüfusun %5,4'ü Müslümandı, 2015 nüfus sayımında bu sayı %5,9'a yükseldi. Pew Araştırma Merkezi'ne göre bu sayının 2030 yılına kadar sabit kalacağı tahmin ediliyor.

Slovenya'daki Müslümanlar etnik olarak çoğunlukla Boşnaklar ve etnik Müslümanlardan oluşur. 2014 yılında Slovenya'da toplam nüfusun yaklaşık yüzde 2,4'ünü oluşturan 48.266 Müslüman vardı. Orta Asya'dan da birkaç Müslüman göçmen işçi vardır, ancak bunlar Slovenya vatandaşı olmadıkları için nüfus sayımına dahil edilmemektedirler.

İslam, Ukrayna'daki dördüncü en büyük din olup, nüfusun %0,6 -%0,9'unu temsil etmektedir. Dinin Ukrayna'da 15. yüzyılda Kırım Hanlığı'nın kuruluşuna kadar uzanan uzun bir tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'da İslam</span>

Litvanya'daki İslam, diğer birçok kuzey ve batı Avrupa ülkesinin aksine, 14. yüzyıldan başlayan uzun bir tarihe sahiptir. Polonya-Litvanya Topluluğu'nun eski birleşim devleti Litvanya Büyük Dükalığı, Baltık'tan Karadeniz'e kadar uzanan, güneyde Kırım Tatarlarının yaşadığı birkaç Müslüman ülkeyi içeriyordu. Birkaç Müslüman Tatar, Büyük Dük Vytautas'ın yönetimi altında, şimdi Litvanya Cumhuriyeti olan Litvanya topraklarına göç etti. Artık Litvanya Tatarları olarak anılan Tatarlar, zamanla dillerini kaybetmişlerdir ve şimdi Litvanca konuşmaktadırlar; ancak dinleri olarak İslam'ı sürdürmüşlerdir. Litvanya Tatarlarının uygulamaları diğer Sünni Müslümanlardan biraz farklıdır; Litvanyalı Tatarların bir kısmı Halk İslamı olarak adlandırılabilecek bir dini uygulasa da, ayrı bir mezhep olarak görülmezler.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan demografisi</span>

Kazakistan demografisi, nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim düzeyi, sağlık, ekonomik durum, dini bağlantılar ve nüfusun diğer yönleri dahil olmak üzere Kazakistan nüfusunun demografik özelliklerini sıralamaktadır.

Papua Yeni Gine'deki İslam, çoğunluğu Hıristiyan olan ülkede bir azınlık dinidir ve 2021 itibarıyla yaklaşık 10.000 takipçisi vardır. Papua Müslümanları büyük ölçüde Port Moresby'de ve Highlands'deki köylerde yoğunlaşmıştır. Ülke anayasasının laik yapısı nedeniyle Müslümanlar ülkede din propagandası yapma ve ibadethane inşa etme özgürlüğüne sahiptir.