İçeriğe atla

Kazıklı çit

Aziz Fagans Ulusal Tarih Müzesi, Galler'de bir Kelt köyünde bir kazıklı çitin yeniden inşası
Orta Çağ Almanya'sında bir kazıklı çitin yeniden inşası

Bir kazıklı çit, genellikle demir ya da tahta direklerden veya ağaç gövdelerinden yapılmış çit ya da savunma duvarıdır ve bir savunma yapısı ya da çeper olarak kullanılır. Kazıklı çitlerden palanka inşa edilebilir.

Antik Yunanistan ve Roma

Sardinya'da yeniden inşa edilmiş bir Roma castrumu

Hem Yunanlar hem de Romalılar ordugahlarını korumak için kazıklı çitler inşa ettiler. Romalı tarihçi Livy, Yunanların kazıklı çit inşa yöntemini İkinci Makedonya Savaşı sırasında Romalılarınkine göre ikinci derece olarak tanımlar. Yunanların kazıkları çokça dallı ve kolayca taşınamayacak kadar büyük olduğu gibi birbirinden fazla uzak yerleştirilmişlerdi. Bu, düşman askerlerinin onları dallarından çekerek kökünden sökmelerini, böylelikle içeri girebilmeleri için yeterince büyük bir boşluk yaratmalarını kolaylaştırdı. Romalılarsa daha ufak ve sıkıca yerleştirilmiş kazıklar kullandılar, bu da kökünden sökülmelerini zorlaştırdı.[1]

 

Kızılderililer

Güney[] Illinois'te, Kincaid Mevkisi'nde Mississipi kültürüne ait bir etrafı kazıklı çitle çevrili yerleşke

Kızılderililer tümsek veya nehir kenarı gibi savunması kolay olan bölgelere köylerini inşa etmiş ve etrafını bazen üç sıraya kadar varan kazıklı çitlerle çevirmişlerdir. 9. ve 10. yüzyılda Missouri bölgesinde bulunan yerleşkeler kazıklı çitler ve hendeklerden oluşan istikhamlara sahipti, 12. yüzyıldan itibaren Orta Missouri Kızılderilileri, kazıklı çitlerden yapılı çeperler, hendekler ve tabyalarla çevrili müstahkem köyler inşa ediyorlardı. Bu dönemdeki bazı mevkiler -antropoloji profesörü David. E. Jones'a göre- yeni bir yerleşke inşa edildiğinde ilk önceliğin köyün etrafına koruyucu bir çeper örmek olduğunu göstermektedir. 12. ile 17. yüzyıllar arasında aşağı Büyük Göller yöresindeki Eski İrokua, kuzeybatı Ohio'daki Whittlesey ve Wisconsin'deki Aztalan kültürlerinin hepsi köylerini kazıklı çitlerden yapılmış çeperlerle korumaktaydılar.[2]

 

Kolonyal Amerika

Kolonyal Amerika'da 16. yy. dan itibaren Avrupalı göçmenler tarafından kurulan yerleşkeler kazıklı çitten kalelerle birlikte inşa edilmiştir. Göçmenlerin yerli kızılderililerle ilk ilişkileri gergin olduğundan bu tür savunma yapıları önemliydi. İngilizlerin Amerika'daki ilk kalıcı yerleşkesi olan ve 1607 yılında göçmenlerce kurulan Jamestown, başta yarım daire şeklideki kazıklı çitten yapılı bir kaleye sahipti, daha sonra üç dairesel tabyaya sahip üçgensel bir yapı olacak şekilde genişletildi.[3] 1614 yılında Hollandalı tüccarlar, Kuzey Amerika'daki ilk Hollanda yerleşkesi olan, günümüz Albany'de bulunan, kazıklı çitten bir set içeren ve ticaret merkezi görevi gören Nassau Kalesi'ni inşa ettiler.[4]

Kaynakça

Özel

  1. ^ Liv. 33 5. 
  2. ^ Native North American Armor, Shield, and Fortifications. David E. Jones (İngilizce). University of Texas Press. s. Kitabın geneli. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Chartrand 2007, s. 10.
  4. ^ Chartrand 2007, s. 13.
  5. ^ Chartrand 2007, s. 9.

Genel

  • Chartrand, Rene (2007). The Forts of Colonial North America: British, Dutch and Swedish colonies (İngilizce). Osprey Publishing. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bodrum Kalesi</span> Bodrum ilçesinde tarihi bir yapı

Bodrum Kalesi, Türkiye'nin liman kenti Bodrum'da yer alan ve 1402 yılında St. Jean Şövalyeleri tarafından Aziz Peter Kalesi adıyla inşa edilmiş kale. Bodrum'un simgesi haline gelmiş kale, 1960 yılından beri "Sualtı Arkeoloji Müzesi" olarak kullanılanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şato</span>

Şato, bir lorda veya krala ait konut görevi gören bir tahkimat türüdür. Şatolar bulundukları bölgenin ekonomik, siyasi ve idari merkeziydi. İçinde saray halkının ikamet etmesinin yönüyle kaleden, bir savunma yapısı olması yönüyle saraydan farklıydı ve de bir müstahkem şehirden farklı olarak kamuya ait bir savunma değildi.

<span class="mw-page-title-main">Kilitbahir Kalesi</span> Çanakkale Boğazında bulunan kale

Kilitbahir Kalesi, yani "denizin kilidi kalesi", 1462 yılında Çanakkale Boğazı'nın Avrupa kıyısına inşa edilen kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Kale</span> Orta Çağ boyunca Avrupa, Asya ve Orta Doğuda soylular tarafından inşa edilen müstahkem yapı

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen ordusal yapı. Bu tür tahkimatlar antik çağlardan beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler saray halkına konaklama imkanı sağlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla Orta Çağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan tarzı kalelere bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Palanka</span> toprak ve kazıklı çitten yapılan küçük kale

Palanka, palanga veya parkan ahşap ve topraktan yapılan ufak bir kaledir. Osmanlı İmparatorluğu ve hasımları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Palankalar hızlıca inşa edilip, genişletilebilmelerinin yanı sıra basit malzemeler ile düşük bir maliyetle inşa edilebiliyordu. Palankalar nehir kenarlarına ve yol güzergahlarına inşa edilirdi. Avrupa'daki palankaların birçoğu ahşap ve topraktan yapılmış olsa da kaynak kısıtlılığından dolayı malzemeler bölgeden bölgeye değişmekteydi. Tipik bir palankanın etrafı hendekle çevrilirdi. Palankaların büyüklüğüne göre kullanılan duvarların çeşidi değişirdi ve köşeleri üzerine yerleştirilen tabyalarla korunabilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Othello Kulesi</span>

KKTC'de tarihî bir kale. Othello Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Dover</span>

Dover, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu İngiltere bölgesi içinde Kent kontluğu içinde bulunan tarihsel bir liman kentidir. Dover kenti Antik Romalılar tarafından kurulmuştur. 12. yüzyılda Normanlar tarafından yapılmış ve 2007'ye kadar içinde askerî birlikler ve kuruluşlar bulundurulan tarihî bir kale bulunmaktadır. Gayet eski tarihi olmasına ve Manş Denizi'ni geçiş limanı olarak büyük stratejik önemi olduğu yüzyıllarca kabul edilmesine rağmen Dover kentinin resmi şehir statüsü bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sheffield</span> Ingilterede bir şehir

Sheffield, Birleşik Krallık'ta, İngiltere ülkesinde Yorkshire ve Humber bölgesinde bir büyük kentsel yerleşim birimidir. Yerel idare açısından krallık seremoni bakımından Törensel Güney Yorkshire Metropoliten Kontluğu'na bağlıdır. 1989'da "Güney Yorkshire Metropoliten Kontluğu"'nun lağvedilmesi sonucu tek-seviyeli yerel idare olan Sheffield Şehri Yerel İdaresi'nin idare merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Erzurum Tabyaları</span>

Erzurum Tabyaları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Erzurum'u savunmak için yapılan ve silahlarla güçlendirilen askeri yapılardır. Antik dönemden beri Anadolu’da şehirlerin savunma ve korunmasına özel bir önem gösterilmiştir. Roma, Bizans, Selçuklu veOsmanlı dönemlerinde şehirlere güçlü sur duvarları yapılarak korunmuştur. 16. yüzyıl başlarında kale ve sur savunma sisteminin uzun menzilde dahi etkili olan toplar karşısında yetersizliği sebebiyle Avrupa devletleri ülkelerinde tabya sistemini uygulamaya başlamışlardı. 18. yüzyılın başından beri de Osmanlı şehirlerinin savunmasında tabyalar kullanılmıştır. Stratejik öneme sahip konumdaki Erzurum şehri çevresine yapılan tabyalarla Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehir korunmaya çalışılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tahkimat</span> savunma savaşı ve üsler için tasarlanan savunma yapıları

Tahkimat veya istihkâm, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askerî yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık tarihinde çok çeşitli şekillerde savunma amaçlı yapı inşa etmiştir.

Gord, Orta Çağda Slavlar tarafından sıklıkla kullanılan tahkimatlı yerleşim yerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Hendek</span>

Hendek, özellikle kale, bina veya kenti çevreleyen geniş, derin ve genellikle suyla dolu tahkimattır. Bazı örneklerde su engeli olarak da daha karmaşık yapay göllere evrildiği görülmüştür. Modern dönemlerde hendek veya su engelleri artık önleyici etkileri kaybolduğundan görsel olarak tercih edilmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Clisson Kalesi</span> Fransada Bir Kale

Clisson Kalesi, Breton bölgesinde, Clisson yerleşkesinde bulunan kaledir. Clisson ailesinin ana yerleşkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Kalesi</span> Diyarbakırın Sur ilçesini çevreleyen şehir surları

Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı 'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Castel del Monte</span>

Castel del Monte, güneydoğu İtalya'nın Apulia bölgesindeki Andria'daki bir tepede yer alan 13. yüzyıldan kalma bir kale ve sur. 1240'lı yıllarda topraklarını annesi Hautville'li Konstanza'dan devralan İmparator II. Frederick tarafından yaptırılmıştır. 18. yüzyılda kalenin iç mermerleri ve kalan mobilyalar çıkarıldı. Çevresinde bir hendek ya da köprünün yokluğu, kalenin bir savunma kalesi olmadığı sonucunu düşündürmektedir. Bununla birlikte, arkeolojik araştırmalar kalenin bir perde duvarına sahip olduğunu göstermektedir. Encyclopedia Italiana tarafından "Frederick II tarafından yaptırılan en büyüleyici kale" olarak nitelendirilen yapı site bir Dünya Mirası Alanı olarak korunmaktadır. Ayrıca bir sent Euro'nun İtalyan sürümünde de görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antoninus Duvarı</span>

Antoninus Duvarı, Romalılar tarafından Vallum Antonini olarak adlandırılan duvar. Hadrian Duvarı'nın Kuzeyi'ndeki Keltler için ilk savunma hattı olarak, Hadrian Duvarı'ndan sonra inşa edilmiştir. İskoçya'nın ortasında, Firth Of Forth ve Firth Of Clyde arasında bulunmaktadır. Yaklaşık olarak, 63 uzunluğundaki duvarın yüksekliği 3 metre, genişliği 5 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Riva Kalesi</span> Riva Deresinin Karadeniz ile buluştuğu bir tepede yer alan kale

Riva Kalesi, İstanbul'un Beykoz ilçesine bağlı Riva'da, Riva Deresi'nin Karadeniz'e döküldüğü tepede konumlanan kaledir. Bizans döneminde yapıldığı düşünülen kalenin yapıldığı tarih tam olarak bilinmemektedir. İlk olarak 18. yüzyılda "Revancık Kalesi" adıyla arşivlerde yer alan kalenin, Karadeniz'den Riva Deresi'ne girişi kontrol etmek ve sahil güvenliğini sağlamak amacıyla yapıldığı belirtilir. Osmanlı döneminde Karadeniz'den gelebilecek tehditlere karşı savunma amacıyla kullanılan kale, bu dönemde çeşitli bakım ve onarım çalışmalarıyla güçlendirilmiştir. İstanbul'un İşgali döneminde tahrip edilen yapı, 2016'da restore edilmiş olup günümüzde gezi amaçlı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Birecik Kalesi</span>

Birecik Kalesi Şanlıurfa İli Birecik ilçesi sınırları içinde yer alan tarihi bir kaledir. Üzerinde inşa edildiği beyaz kalker tepeden dolayı adı, Beyaz Kale olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Resmo Kuşatması</span>

Resmo Kuşatması, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Saranta Kolones Kalesi</span> Kıbrıs adasındaki Baf limanının kuzeyinde bulunan orta çağ kalesi

Saranta Kolones büyük bölümü harabe olmuş bir Orta Çağ kalesidir ve Kıbrıs adasındaki Baf limanının kuzeyinde yer alır. Adını bölgede bulunan ve muhtemelen bir zamanlar antik bir agoranın bir parçasını oluşturan çok sayıdaki granit sütundan alır. Kale ilk inşaat edildiğinde Bizans ait olup MS 7. yüzyılın sonlarına doğru kalenin çevresini Arap akınlarından korumak amacıyla inşa edildiğine ve daha sonra Lüzinyanlar tarafından yeniden şekillendirildiğine inanılıyor. Kale; harabe olmadan önce köşelerde bulunan dört büyük kule, kaleyi savunma amaçlı çevreleyen hendek, ana duvarları boyunca bulunan dört ara kule ve üç metre kalınlığında bir duvara sahipti. Kalenin giriş ve çıkışı hendeğin üstünde bulunan ahşap bir köprüden sağlanıyordu. Kalenin içinde bulunan kare meydan her köşesinde bir kule bulundurmakta ve 35 metre çapındadır. Ana giriş, doğu tarafındaki at nalı şeklindeki beşinci bir kulede bulunmaktadır. Kale 1222 yılında yaşanan bir depremle yıkılmış ve daha sonra terk edilmiştir. Son yıllarda kale üzerinde bir dizi kazılar yapılmıştır.