İçeriğe atla

Kaya mezarı

Kızılkoyun Nekropolü, Balıklıgöl Platosu, Şanlıurfa
Gerdek Kaya, Frig Vadisi, Eskişehir
İskilip Kaya mezarları, İskilip
Dalyan Kaya (kral) mezarları, Dalyan, Ortaca
Kapılıkaya Anıtsal Kaya Mezarı(Çorum)

Kaya mezarları, statüsü yüksek kişiler için yapılmış, oyulmaya ve işlenmeye uygun kayalarda oluşturulmuş mezarlar.

Yapısı

İçinde birkaç mezar bulunan aile tipi mezarlarda girişler oluşturulmuştur. Dışlarında işlemeler ve aileye ait bilgiler bulunmaktadır.

Koruma

İçerisinde ölen kişilere ait değerli eşyalar da gömüldüğünden mezarlarda koruma amaçlı tuzak sistemlerine rastlanılmıştır.

Türkiye'de illere göre kaya mezarları

Adıyaman

  • Perre Kaya Mezarları

Afyonkarahisar

  • Köhnüş Vadisi (Göynüş Vadisi)
  • Ayazin
  • Üçler-Döğer
  • Selimiye
  • Hisar (Amourium)
  • Dişli (Tavşantepe)

Amasya

  • Kral kaya mezarları

Antalya

Likya kaya mezarları, Kaş

Çanakkale

  • Gökçeada Kaya Mezarı

Çankırı

Çorum

  • Alaca
  • İskilip
  • Laçin Kapılıkaya

Denizli

  • Hierapolis Kaya Mezarları

Eskişehir

Isparta

  • Hoyran Kaya Mezarları (Yalvaç)

Kastamonu

  • Sipahiler Kaya Mezarı
  • Kalekapı Kaya Mezarı
  • Doğanlar Kalesi
  • Zımbıllı Tepe Höyüğü (Pompeipolis)
  • Urgancı Kaya Mezarı
  • Aygır Kalesi Kaya Mezarı
  • Bademci Kaya Mezarı
  • Hobu Kayası Mezarı

Konya

  • Bozkır
  • Kadınhanı

Malatya

  • Akçadağ Kaya Mezarları
  • Akçadağ Bağköy kaya mezarları
  • Akçadağ Yaylımlı kaya mezarları

Muğla

Ordu

  • Delikkaya Kaya Mezarları

Samsun

  • Esenköy Kaya Mezarları

Vezirköprü İlçesine 12 km uzaklıkta yer alan Esenköydeki Zindankaya arkeolojik alanındadır. Kaya dıştan üç sütun olarak görünmektedir. İç kısımda iki oda ve iki oda önünde sütunlar arasında yer alan bir koridordan oluşmaktadır. Kaya mezar ön taraftan bakıldığında yaklaşık 5 metre yüksekliğindedir. 3 metreye kadar olan bölüm dik olup diğer kısımda dar bir merdivenle kaya mezarın içine girilir. Ön taraftan bakınca dimdik ve keskin bir kaya görünümünde olan mezar arka taraftan bakınca tümülüsü andırmaktadır. Demir çağının önemli eserlerindendir. Kaya mezar daha çok barınma amaçlı yapılmış iki odadan oluşan bir evi andırmaktadır.

  • Asarkale Kaya Mezarlari

Bafra ilçesine 30 km uzaklıktadır. Paflagonya tipi bu üç kaya mezarı, Hellenistik Döneme (M.Ö. III.yy) tarihlenmektedir.

Sinop

  • Terelek Kaya Mezarı (Durağan) Terelek Kral Mezarları Sinop ili Durağan ilçesi Kemerbahçe köyü sınırları içerisinde olup burası Durağan ilçe merkezine 12 km uzaklıktadır. Kaya mezarı yine Durağan ilçesinde bulunan Ambarkaya Kral Mezarlarından yaklaşık 100 sene daha yeni bir yapıdır. Tahminen MÖ 7. yüzyılda yapılmıştır. Ambarkaya mezarlarında herhangi bir kabartma figüre rastlamazken burada yapı tekniğinin biraz daha ilerlemesine bağlı olarak çeşitli figürler görürüz. Terelek Kral mezarları üç sütun üzerine inşa edilmiş olup sütunlar aşağıdan yukarıya doğru incelmektedir. Sütunların altı tonozludur. Yani sağlamlığı artırmak için yuvarlak bir taban alanı oluşturulmuştur. Figürlerden en önemlisi ve en büyüğü bir insanın aslanla boğuşmasının tasvir edildiği kabartmadır.
  • Ambar Kaya Mezarı (Durağan)
  • Salar Köyü Kaya Mezarı (Boyabat)
  • Arımkaya Tüneli ve Kaya Mezarı (Boyabat)

Şanlıurfa

Şanlıurfa'da büyük çoğunluğu Balıklıgöl Platosunda bulunan kaya mezarlar mevcuttur. Bunlar Kale Eteği Nekropolü, Kızılkoyun Nekropolü, Suriçi Nekropolü, Tektek Dağları Nekropolü adlarına sahiptir. Kaya mezarlardan oluşan bu nekropoller, M.S. 2. yüzyıla tarihlenen Helenistik ve Roma-Bizans izleri taşımaktadır. Nekropollerin büyük kısmı Balıklıgöl platosunda gecekonduların altında bulunmaktadır. Bu platoda gecekonduların altında 1.000-2.000 arası kaya mezar olduğu tahmin edilmektedir. Bunlardan sadece yaklaşık 100 tanesi üzerindeki gecekondular yıkılıp gün yüzüne çıkartılmıştır.

Ana madde: Kızılkoyun Nekropolü

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balıklıgöl</span> Şanlıurfada bulunan bir göl

Balıklıgöl, Şanlıurfa şehir merkezinin güneybatısında yer alan ve İbrahim peygamberin ateşe atıldığına inanılan bu iki göl, İslam alemi için kutsal sayılan balıkları (sazangiller) ve çevrelerindeki tarihî eserler ile Şanlıurfa'nın en çok ziyaret edilen tarihî mekanlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kaunos</span> Karya bölgesinde bir antik kent

Kaunos Antik Anadolu'nun Karya bölgesinde yer alan antik bir kenttir. Muğla'nın Köyceğiz ilçesine bağlı Çandır Mahallesi sınırları içerisinde yer alır. Kaunos Kaya Mezarları en rahat Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan mahallesinden görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tutankhamun</span> 18. Hanedanlığın on ikinci firavunu

Tutankhamun veya Tutankamon, Mısır tarihinin Yeni Krallığı sırasında 18. hanedanlığın sonunda, kraliyet ailesinin sonuncu lideri olan ve MÖ 1332 – MÖ 1323 yılları arasında hüküm sürmüş Mısır firavunudur. Babası, KV55 mezarında mumyalanmış olarak bulunan firavun Akhenaton'du. Annesi, DNA testi yoluyla KV35'te bulunan Genç Kadın olarak anılan ve mumyalanmış olarak bulunan babasının üvey kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Kanlıdivane</span> Mersinin Erdemli ilçesinde yer alan antik kent

Kanlıdivane, günümüzde Mersin'in Erdemli ilçesinde yer alan antik kent. MÖ 3. yüzyılda kurulan ve MS 4. yüzyılda adı Neapolis olarak değişen kentin Elaiussa Sebaste'nin sur dışında yer alan uzantısı olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hierapolis</span> Denizlide bir antik Roma kenti

Hierapolis, Pamukkale (Denizli) yakınlarında bulunan ve Frigler döneminde ana tanrıça Kibele kültünün merkezlerinden biri olarak faaliyet göstermiş bir antik kenttir. Antik coğrafyacı Strabon ile Ptolemaios verdikleri bilgilerde, Karia bölgesine sınır olan Laodikeia ve Tripolis kentlerine yakınlığı ile Hierapolisin bir Frigya kenti olduğunu ileri sürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sardis</span> Türkiyede bir antik kent

Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Krallar Vadisi</span>

Krallar Vadisi ya da Firavunlar Vadisi, Mısır'da bulunan MÖ 16. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar yaklaşık 500 yıllık bir süre boyunca 18. ve 20. Hanedanlık döneminde Yeni Krallık'ın firavunları ve dönemin ileri gelenleri için inşa edilen mezarların bulunduğu vadidir. Vadi, Luksor'un batı tarafında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Altınkaya, Manavgat</span>

Altınkaya veya Zerk Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Nekropol</span>

Nekropol (Nekropolis), arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isimdir. Yunanca nekros-polis ölü(ler) şehri demektir. Antik çağdaki şehirlerde mezar yerlerinin günümüz şehirlerinden farkı, günümüzde daha çok yerleşim yerlerine uzakta ve şehrin dışında olan mezarların, o dönemlerde şehirle iç içe olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mira (antik kent)</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısında bulunan bir Likya antik kenti

Myra, günümüzde Antalya ilinin Demre ilçesinin bulunduğu yörede yer alan antik bir Likya kentidir. Alacadağ, Akdağlar (Massikytos) ve Ege Denizi arasında Demre Çayı (Myros) tarafından taşınan toprakla oluşmuş verimli alüvyon ovasına kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Salamis</span>

Salamis veya Salamis harabeleri, Kıbrıs adasında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa şehrinin 6 km kadar kuzeyinde yer alan bir antik kenttir. Kent Trodos dağından doğan Pedios (Kanlıdere) nehrinin denize döküldüğü havzaya yakın bir yerde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Edessa</span> Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir

Edessa, Yukarı Mezopotamya'da, Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu Kral Selevkos I Nicator tarafından Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir (polis) idi. Daha sonra Osroene Krallığı'nın başkenti oldu ve Roma eyaleti Osroene'nin başkenti olarak devam etti. Geç Antik Çağ'da, Hristiyan öğreniminin önde gelen merkezi ve Edessa Katekistik Okulu'nun merkezi oldu. Haçlı Seferleri sırasında, Edessa Kontluğu'nun başkentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ağlayan Kadınlar Lahdi</span>

Ağlayan Kadınlar Lahdi Osman Hamdi Bey tarafından 1887 yılında Sayda'daki kral mezarlarında, Iskender Lahdi ile aynı mezar odasında bulunmuştur. Roma döneminden önceye ait sütunlu lahitlerden olup, işçiliği ile dünya lahitlerinin en önemlilerinden biri sayılır. Hellenistik dönem eseridir. MÖ 360 yılında ölen Sayda Kralı Straton'a ait olduğu ya da Sayda'lı bir zengin için yapıldığı tahmin edilmektedir. İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şanlıurfa (il)</span> Türkiyenin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bir il

Şanlıurfa Türkiye'nin bir ilidir. Merkezi Şanlıurfa olan ilin 2023 yılı verilerine göre nüfusu 2.213.964'tür. Şehrin doğuda Mardin, batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyaman, kuzeydoğuda Diyarbakır illeri ve güneyde Suriye ile sınırı vardır. Şanlıurfa'nın 13 ilçesi vardır. Ortalama yükseltisi 518 metre olan Şanlıurfa, 19.451 km2'lik yüzölçümü ile Türkiye'nin en büyük yedinci ilidir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya sanatı</span>

Mezopotamya sanatının adı çoğu arkeolojik kayıtlarda geçer. Bu kayıtlar, erken avcı-toplayıcı topluluklardan, Sümer, Akad, Babil ve Asur imparatorluklarının yaşadığı Tunç Devri'ne kadar geçen süreyi kapsar. Sonraları bu imparatorlukların yerini Demir Çağı'nda Eski Asur ve Eski Babil imparatorlukları almıştır. Genellikle medeniyetin beşiği olarak görülen Mezopotamya, önemli kültürel gelişmeleri de beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri de en eski yazı örnekleridir. Mezopotamya sanatı MÖ 4000 tarihinden Persli Ahameniş İmparatorluğu'nun bölgeyi fethettiği MÖ 6. yüzyıla kadar Batı Avrasya'daki en soylu, en gelişmiş ve en detaylı sanat olma yolunda Antik Mısır ile rekabet içinde olmuştur. Ana vurgu oldukça dayanıklı taş ve kilden yapılmış çeşitli heykeller üzerindedir. Çok az sayıda resim günümüze ulaşmıştır ama belirtilene göre, birkaç istisna dışında, boyamalar genellikle geometrik ve dekoratif bitkisel şekiller yapmak için kullanılmıştır. Buna rağmen çoğu heykellerin de boyandığı görülür. Ayrıca çok sayıda silindir mühür de günümüze ulaşmıştır. Küçük boyutlarına rağmen bunların çoğunun üstünde karmaşık ve detaylı sahneler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Uzuncaburç</span> Mersinde Silifke ilçesinin 30 km kuzeyinde yer alan bir antik kent öreni

Uzuncaburç (Diokaesareia) Mersin ilinde antik dönemden kalan bir kent örenidir.

<span class="mw-page-title-main">Juliopolis Nekropolü</span>

Juliopolis Nekropolü; Ankara'nın Nallıhan ilçesinde bulunan bir nekropoldür. Juliopolis Antik Kenti'nin bir parçası olan alan ilk olarak 1999 yılında keşfedilmiş ve milattan sonra 1. yüzyıla tarihlenmiştir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi bünyesinde gerçekleştirilen çok sayıda kazıda üzerinde "Bithynia’nın kayıp kenti Juliopolis" yazan bronz sikkeler ele geçirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda nekropolün Helenistik dönemde oluşturulduğu, Roma döneminde yoğun biçimde kullanıldığı ve Bizans döneminde de hizmet vermeye devam ettiği tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılkoyun Nekropolü</span>

Kızılkoyun Nekropolü Şanlıurfa ilinde Balıklıgöl Platosu içinde yer alan, Balıklıgöl havzasının yaklaşık 500 metre kuzeyinde Tılfındır tepesinde yer alan antik kaya mezarlarıdır. MS. 2. ve 4. yüzyıla tarihlenen 100'e yakın mezar, Helenistik ve Roma-Bizans izleri taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karakuş Tümülüsü</span> Adıyamanda bulunan anıt mezar

Karakuş Tümülüsü; Adıyaman'ın Kâhta ilçesinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Bölge, tümülüsün güneyindeki bir sütun üzerinde yer alan kartal figüründen dolayı yerel halk tarafından Karakuş Tepesi olarak isimlendirilmiş ve literatüre de bu adla geçmiştir. Yapılan araştırmalar sonrasında ise buranın Kommagene Kraliyet Ailesi kadınlarına ait bir anıt mezar olduğu anlaşılmıştır. Bir tür hiyerotesyon niteliği taşıyan yapı, ilk olarak Kral II. Mithridatis tarafından annesi İsias Philostorgos adına inşa ettirilmiştir. Kral I. Antiohos Theos'un eşi ve aynı zamanda Kapadokya Kralı I. Ariobarzanes'in kızı olan Isias'ın kızları Antiochis ve Laodice ile torunu I. Aka da sonraki yıllarda buraya gömülmüştür.