İçeriğe atla

Kaya güvercini

Kaya güvercini
Erişkin erkek kaya güvercini
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Columbiformes (Güvercinler)
Familya: Columbidae (Güvercingiller)
Cins: Columba
Tür: C. livia
Columba livia
Gmelin, 1789[1]

     tahminî doğal yaşam alanı     Sokulmuş popülasyonlar
Columba livia

Kaya güvercini, yabani güvercin ya da bayağı güvercin (Columba livia) Güvercingiller (Columbidae) familyasında yer alan bir kuştur.[2] Günlük konuşma dilinde bu kuş yalnızca "güvercin" olarak anılır.

Evcil güvercin bu türden gelmektedir. Doğaya kaçan evcil güvercinler dünya üzerinde yabani güvercin popülasyonunu artırmaktadır.[3]

Kaya güvercinleri her iki kanadında iki siyah çubuk dışında soluk gri renklidir. Ancak evcil güvercinler renk ve desen olarak çok farklılıklar gösterirler. Dişi ve erkek arasında çok az farklılık vardır.[4] Tür genellikle tek eşlidir ve her ailenin iki yavrusu vardır. Ebeveyn yavruların bakımını bir süre birlikte gerçekleştirir.[5]

Habitatları açık ve yarı açık alanlardır. Yaban ortamında kayalıklar yuvalama ve üreme için kullanılır. Kökeni Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'nın batısına dayanan kaya güvercini dünya üzerinde şehirlere yerleşmiştir. Dünya popülasyonu çok büyüktür, yalnızca Avrupa'da 17 ila 28 milyon arasında oldukları tahmin edilmektedir.[6]

Taksonomi

Kaya güvercini ilk olarak Johann Friedrich Gmelin tarafından 1789'da tanımlanmıştır.[7] Cins adı olan Columba Latince "güvercin, kumru" demektir.[8] Latinceye Grekçe κόλυμβος (kolumbos), "dalgıç" ve κολυμβάω (kolumbao), "dalmak, yüzmek" sözcüklerinden geçmiştir.[9] Aristofanes ve diğer Antik Yunan yazarlar bu kuştan havada yüzer gibi hareket ettiği için κολυμβίς (kolumbis), "dalgıç" olarak söz ederler. Epitet ise Latince "mavimsi" anlamına gelen livor sözcüğünden türetilmiştir.[10] Columba cinsinde sınıflandırılan en yakın akrabası Columba rupestris türüdür, daha sonra Columba leuconota, Columba guinea ve Columba albitorques türleri gelir.[11]

Alt türler

Kaya güvercininin on iki alt türü tanınmaktadır:[11]:176–179

  • C. l. livia, Avrupa'nın batısı ve güneyinde, Afrika'nın kuzeyinde, Asya'da Kazakistan'ın batısından Kafkasların kuzeyine, Gürcistan'da, Kıbrıs'ta, Türkiye'de, İran'da ve Irak'ta bulunur.
  • C. l. atlantis (Bannerman, 1931) Madeira, Azorlar ve Yeşil Burun Adaları'nda bulunur, damalı üst tüyleri, kanatlardaki soluk siyah çubukları ile oldukça değişken bir alt türdür, soyu büyük bir olasılıkla kaçmış evcil güvercinlere dayanmaktadır.
  • C. l. canariensis (Bannerman, 1914) Kanarya Adaları'nda bulunur. Ana alt türe göre daha küçük ve daha koyu renklidir.
  • C. l. gymnocyclus (Gray, 1856) Senegal ve Gine'den Gana, Benin ve Nijerya arasındaki bölgede bulunur. Ana alt türden daha küçük ve çok daha koyu renklidir. Kafası, kıçı ve kalçaları hemen hemen siyah renklidir, sırtı beyaz ve ensesindeki yanardöner tüyler başına kadar çıkar.
  • C. l. targia (Geyr von Schweppenburg, 1916) Sudan'ın doğusunda Sahra Çölü'nün dağlarında yaşar. Ana alt türden biraz küçüktür, rengi benzer ama sırtı beyaz yerine omuz tüyleri ile aynı renktedir.
  • C. l. dakhlae (Richard Meinertzhagen, 1928) yalnızca Mısır'ın ortasında iki vahada bulunur. Ana alt türe göre daha küçüktür ve daha soluk renklidir.
  • C. l. schimperi (Bonaparte, 1854) Nil Deltasının güneyinden Sudan'ın kuzeyine kadar olan alanda yaşar. C. l. targia alt türüne benzer ancak sırt tüyleri daha soluktur.
  • C. l. palaestinae (Zedlitz, 1912) Suriye'den Sina Yarımadası ve Arabistan'a kadar olan bölgede yaşar. C. l. schimperi alt türünden biraz büyüktür ve tüyleri daha koyudur.
  • C. l. gaddi (Zarodney & Looudoni, 1906), Azerbaycan ve İran'dan Özbekistan'a kadar olan bölgede yaşar. C. l. palaestinae alt türünden daha büyük ve daha soluk renklidir.
  • C. l. neglecta (Hume, 1873), Orta Asya'nın doğusundaki dağlarda yaşar. Boyut olarak ana alt türe benzer ancak boynundaki yanardöner tüyler daha parlak ve yaygındır.
  • C. l. intermedia (Strickland, 1844) Sri Lanka ve Hindistan'da C. l. neglecta alt türünün Himalaya yaşam alanının güneyinde yaşar. Bu alt türe benzer ancak daha koyudur ve sırtındaki kontrast renk daha az belirgindir.
  • C. l. nigricans (Buturlin, 1908) Moğolistan'da ve Çin'in kuzeyinde yaşayan değişken alt türün soyu muhtemelen kaçmış evcil güvercinlerden gelmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Columba livia". Bütünleştirilmiş Taksonomik Bilgi Sistemi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2008. 
  2. ^ "15. Ordo (Takım): Columbiformes (Güvercinler)". Canlılar Dünyası. TÜBİTAK. 2002. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. 
  3. ^ Blechman, Andrew (2007). Pigeons-The fascinating saga of the world's most revered and reviled bird. St Lucia, Queensland: University of Queensland Press. ISBN 978-0-7022-3641-9. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. 
  4. ^ "Rock Pigeon". All About Birds. Cornell Laboratory of Ornithology. 16 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2008. 
  5. ^ Levi, Wendell (1977). The Pigeon. Sumter, S.C.: Levi Publishing Co, Inc. ISBN 0-85390-013-2. 
  6. ^ BirdLife International (2016). "Columba livia". IUCN Red List of Threatened Species. Cilt 2016. IUCN. s. e.T22690066A86070297. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22690066A86070297.en. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017. 
  7. ^ J.F. Gmelin'in baskısı olan Linneaaus'un Systema Naturae eseri Leipzig'de 1788-93 arasında yayımlanmıştır.
  8. ^ James A. Jobling. Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Bloomsbury Publishing s. 114 1408125013
  9. ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert (1980). A Greek-English Lexicon (Abridged Edition). Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 0-19-910207-4. 
  10. ^ Simpson, D.P. (1979). Cassell's Latin Dictionary (5. bas.). Londra: Cassell Ltd. s. 883. ISBN 0-304-52257-0. 
  11. ^ a b Gibbs, David; Barnes, Eustace; Cox, John. Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World. Birleşik Krallık: Pica Press. ISBN 1-873403-60-7. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güvercin</span>

Güvercin, Güvercingiller (Columbidae) familyasına ait bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Gökçe güvercin</span> Kuş türü

Gökçe güvercin, güvercingiller (Columbidae) familyasından bir güvercin türü.

<span class="mw-page-title-main">Suriye kanaryası</span>

Suriye kanaryası, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Sitta nagaensis</span>

Sitta nagaensis, sıvacı kuşugiller familyasına ait bir kuş türü. Bangladeş, Çin, Hindistan, Laos, Myanmar, Tayland ve Vietnam'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Sitta cashmirensis</span>

Sitta cashmirensis, sıvacı kuşugiller familyasına ait bir kuş türü. Afganistan, Hindistan, Nepal ve Pakistan'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Dendrocygna eytoni</span>

Dendrocygna eytoni, Avustralya'da yaşayan ıslıkçı ördek türü.

<i>Tachyeres pteneres</i>

Tachyeres pteneres, ördekgiller familyasından Şili'nin güneyinden Tierra del Fuego'ya kadar olan bölgede yaşayan ve uçamayan bir ördek türü. Kayalık kıyılarda ve kıyıya yakın adalarda yaşar. Üreme mevsiminde korunaklı koylara ve kara içindeki sulara gider.

<i>Sitta formosa</i> Kuş türü

Sitta formosa, sıvacı kuşugiller familyasına ait bir kuş türü. Bhutan, Hindistan'ın kuzeydoğusu, Myanmar'ın kuzey, batı ve doğusu, Yunnan'ın güneydoğusu, Batı ve Doğu Tonkin, kuzey Vietnam, kuzey ve orta Laos ve Tayland'ın kuzeybatısının en ucunda yaşar.

<i>Selasphorus sasin</i> sinek kuşu türü

Selasphorus sasin, sinek kuşugiller familyasından küçük bir sinek kuşu türüdür.

<i>Ciconia episcopus</i>

Ciconia episcopus, leylekgiller (Ciconiidae) familyasından büyük ve uzun bacaklı bir kuş türü. Bilimsel adı Hristiyan din adamları tarafından giyilen siyah ve beyaz giysilerden gelmektedir.

<i>Agamia agami</i>

Agamia agami balıkçılgiller familyasında yer alan bir kuş türüdür. Agamia cinsinin tek üyesidir. Orta Amerika'nın güneyinden Peru'ya ve Brezilya'ya kadar olan bölgede yaşar. Doğal yaşam alanı ormanlık bataklıklardır.

<i>Butorides virescens</i> Kuş türü

Butorides virescens balıkçılgiller (Ardeidae) familyasından bir kuş türü. Kuzey Amerika'nın doğusu, Orta Amerika ve Karayipler'de yaşar. Uzun süre yeşil sırtlı balıkçıl ile aynı tür altında sınıflandırılmıştır.

<i>Threskiornis spinicollis</i>

Threskiornis spinicollis, Threskiornithidae familyasında yer alan bir aynak türüdür. Avustralya'nın tamamına yakınında, Yeni Gine'de ve Endonezya'nın bazı bölgelerinde bulunur. Erişkinlerin boyunlarında oldukça ayırt edici olan saman benzeri tüyler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Columba eversmanni</span>

Sarı gözlü güvercin veya soluk sırtlı güvercin Columbidae ailesinin bir üyesidir. Güney Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, Kırgızistan, Afganistan, kuzeydoğu İran ve uzak kuzeybatı Çin'de üremektedir. Kuzeydoğu Pakistan, Jammu ve Keşmir'de ve Rajasthan'ın bazı bölümlerinde kış aylarını geçirmektedir. Bu tür, özellikle avcılık nedeniyle yıllar içinde sayıca azalmıştır ve Uluslararası Doğayı Koruma Birliği tarafından "hassas " olarak listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Columba rupestris</span> kuş türü

Tepe güvercini, doğu kaya güvercini veya Türkistan tepe güvercini Columbidae familyasındaki bir kuş türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Dönek</span>

Dönek, yapay seçilimle üretilmiş bir süs güvercini türüdür. Cins, diğer evcil güvercin türleri gibi kaya güvercininin soyundan gelmektedir. Dönek, havada yaptığı akrobatik hareketlerle tanınmaktadır. Bu yüzden sadece süs güvercini değil, aynı zamanda bir performans güvercinidir. Dönekler, çatıya geri çağrıldıklarında spiral hareketle dönerler.

<i>Pyrilia barrabandi</i> Kuş türü

Pyrilia barrabandi, Psittacidae familyasında sınıflandırılan bir papağan türü. Eskiden, şimdi monotipik olan Pionopsitta cinsinde sınıflandırılıyordu

Zebra güvercini, aynı zamanda parmaklıklı yer güvercini veya çubuklu güvercin olarak da bilinen güvercingiller ailesinden bir kuş türüdür, Columbidae, Güneydoğu Asya'ya özgüdür. Siyah-beyaz çizgili, ağırlıklı kahverengimsi gri renkli, uzun kuyruklu küçük kuşlardır. Tür, hoş, yumuşak, staccato soğutma çağrılarıyla bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Buz güvercini</span>

Buz güvercini, uzun yıllar seçici üreme sonucunda geliştirilmiş süslü bir güvercin türüdür. Buz güvercinleri, diğer evcilleştirilmiş güvercin çeşitleriyle birlikte, kaya güvercininin soyundan gelir.

Sokak güvercini, evcil güvercinlerden gelme bir türdür. Evcil güvercinlerin kökeni doğal olarak deniz kayalıkları ve dağlık bölgelerde yaşayan kaya güvercinine dayanır. Sokak güvercinleri şehir ve metropol hayatına çok iyi adapte olabildiği için dünya üzerinde oldukça sık rastlanır.