İçeriğe atla

Kayaç türü listesi

Kontrol Edilmiş

Aşağıda, jeologlar tarafından tanımlanmış kayaç türlerinin bir listesi bulunmaktadır. Kararlaştırılan sayıda belli kayaç türleri yoktur. Kimyasal bileşim, mineraloji, tane boyutu, doku veya diğer ayırt edici özelliklerin herhangi bir benzersiz kombinasyonu, yeni bir kayaç türüne işaret edebilir. Ek olarak, her ana kayaç türü için farklı sınıflandırma sistemleri bulunur.[1] Magmatik kayaç, metamorfik kayaç ve tortul kayaç olmak üzere üç ana kayaç türü vardır.

Magmatik kayaçlar

Ana madde: Magmatik kayaçlar
Zeolit ile doldurulmuş amigdaloidal veziküllere sahip bir andezit (koyu renkli yer) örneği. Görüş çapı 8 cm'dir.
  • Adakit
  • Andezit
  • Alkali feldspar granit
  • Anortosit
  • Aplit
  • Bazalt
    • ʻAʻā – Basaltic lava with a crumpled appearance
    • Pāhoehoe – Basaltic lava with a flowing, often ropy appearance
  • Bazaltik trakiandezit
    • Mugearit
    • Şoşonit
  • Bazanit
  • Blairmorit
  • Boninit
  • Karbonatit
  • Çarnokit
    • Enderbit
  • Dasit
  • Diyabaz, dolerit olarak da bilinir
  • Diyorit
    • Napolyonit, korsit olarak da bilinir
  • Dunit
  • Esseksit
  • Foyidolit
  • Gabro
  • Granit
  • Granodiyorit
  • Granofir
  • Harzburgit
  • Hornblendit
  • Hiyaloklastit
  • İzlandit
  • İgnimbirit
  • İjolit
  • Kimberlit
  • Komatiit
  • Lamproit
  • Lamprofir – An ultramafic, ultrapotassic intrusive rock dominated by mafic phenocrysts in a feldspar groundmass
  • Latit – A silica-undersaturated form of andesite
  • Lerzolit – An ultramafic rock, essentially a peridotite
  • Monzogranit – A silica-undersaturated granite with <5% normative quartz
  • Monzonit – a plutonic rock with <5% normative quartz
  • Nefelinli siyenit – A silica-undersaturated plutonic rock of nepheline and alkali feldspar
  • Nefelinit – A silica-undersaturated plutonic rock with >90% nepheline
  • Norit – A hypersthene-bearing gabbro
  • Obsidyen
  • Pegmatit
  • Peridotit
  • Fonolit – A silica-undersaturated volcanic rock; essentially similar to nepheline syenite
  • Fonotefrit – A volcanic rock with a composition between phonolite and tephrite
  • Pikrit – An olivine-bearing basalt
  • Porfiri
  • Ponza taşı
  • Piroksenit - a coarse grained plutonic rock composed of >90% pyroxene
  • Kuvars diyorit – A diorite with >5% modal quartz
  • Kuvars monzonit – An intermediate plutonic rock, essentially a monzonite with 5–10% modal quartz
  • Kuvarsolit – An intrusive rock composed mostly of quartz
  • Riyodasit – A felsic volcanic rock which is intermediate between a rhyolite and a dacite
  • Riyolit
    • Komendit
    • Pantellerit
  • Skorya
  • Şonkinit – a plutonic rock
  • Sövit – A coarse-grained carbonatite rock
  • Siyenit – A plutonic rock dominated by orthoclase feldspar; a type of granitoid
  • Takilit – Essentially a basaltic glass
  • Tefrifonolit – A volcanic rock with a composition between phonotephrite and phonolite
  • Tefrit – A silica-undersaturated volcanic rock
  • Tonalit – A plagioclase-dominant granitoid
  • Trakiandezit – An alkaline intermediate volcanic rock
    • Benmoreit - sodic trachyandesite
  • Trakibazalt – A volcanic rock with a composition between basalt and trachyte
    • Hawaiit – a sodic type of trachybasalt, typically formed by ocean island (hot spot) volcanism
  • Trakit – A silica-undersaturated volcanic rock; essentially a feldspathoid-bearing rhyolite
  • Troktolit – A plutonic ultramafic rock containing olivine, pyroxene and plagioclase
  • Trondhjemit – A form of tonalite where plagioclase-group feldspar is oligoclase
  • Tüf
  • Vebsterit – A type of pyroxenite, composed of clinoproxene and orthopyroxene
  • Verlit - An ultramafic plutonic or cumulate rock, a type of peridotite, composed of olivine and clinopyroxene

Tortul kayaçlar

Ana madde: Tortul kayaçlar
Batı Virginia'daki bir bitümlü kömür damarı
Kireç taşıyla kaplanmış kireçli şeyl. Cumberland Platosu, Tennessee
Fas, Toussite'te bulunan dolomit kristalleri
Türbidit (Gorgoglione Flişi), Miyosen, Güney İtalya

Metamorfik kayaçlar

Ana madde: Metamorfik kayaçlar
Fillit
Granit ortognays daykına sahip bir bantlı gnays
Mermer
Kuvarsit
  • Antrasit
  • Amfibolit
  • Mavi şist
  • Kataklasit – A rock formed by faulting
  • Eklojit
  • Gnays
  • Granülit
  • Yeşil şist – A mafic metamorphic rock dominated by green amphiboles
  • Boynuztaşı
  • Litchfieldit – Nepheline syenite gneiss
  • Mermer – a metamorphosed limestone
  • Migmatit
  • Milonit – A metamorphic rock formed by shearing
  • Pelit (jeoloji) – A metamorphic rock with a protolith of clay-rich (siltstone) sedimentary rock
  • Metapsammite – A metamorphic rock with a protolith of quartz-rich (sandstone) sedimentary rock
  • Fillit – A low grade metamorphic rock composed mostly of micaceous minerals
  • Psödotakitilit – A glass formed by melting within a fault via friction
  • Kuvarsit – A metamorphosed sandstone typically composed of >95% quartz
  • Şist
  • Serpentinit
  • Skarn
  • Kayrak - A low grade metamorphic rock formed from shale or silts
  • Süevit – A rock formed by partial melting during a meteorite impact
  • Talk karbonat – A metamorphosed ultramafic rock with talc as an essential constituent; similar to a serpentinite
  • Tektonit – A rock whose fabric reflects the history of its deformation
  • Beyaz şist – A high pressure metamorphic rock containing talc and kyanite
New York'un güneydoğusundan Manhattan Şisti
Kayrak

Özel kayaç çeşitleri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "BGS Rock Classification Scheme - Igneous - Metamorphic - Sedimentary - Superficial". British Geological Survey (BGS). 28 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İo (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

İo veya Io, Jüpiter'in Galilei uydularından yörüngesi en içte bulunanı ve üçüncü en büyük olanıdır. Güneş Sisteminin en büyük dördüncü uydusudur. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un sevgililerinden biri olan "Io" karakterinden alır. Güneş Sistemi'nde üzerinde sürekli olarak gazlar ve lav püskürten yanardağlar bulunan tek uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Kuvars</span> saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen ad

Kuvars, oldukça saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen addır. Silisyum ve oksijen atomlarından oluşan sert, kristalli bir mineraldir. Birçoğu yarı değerli taşlar olan birçok farklı kuvars çeşidi vardır. Antik çağlardan beri, kuvars çeşitleri, özellikle Avrasya'da mücevher ve sert taş oymalarının yapımında en çok kullanılan mineraller olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Silüriyen</span> Paleozoyik Zamanın üçüncü dönemidir ve 443 ile 419 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kayaç</span> doğal olarak oluşan mineral agregası

Kayaç, çeşitli minerallerin veya mineral ve taş parçacıklarının bir araya gelmesinden ya da bir mineralin çok miktarda birikmesinden meydana gelen katı birikintilerdir. Kayaç terimi eski Türkçede sahre, yeni Türkçede külte ve yabancı dillerdeki rock, roche, gestein sözcükleri karşılığı kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Granit</span>

Granit, sert, kristal yapılı minerallerden meydana gelen tane görünüşlü magmatik felsik müdahaleci magmatik bir kaya türüdür. Granit kelimesi, tamamen kristalli bir kayanın kaba taneli yapısında bulunan Latince granumdan gelir. Plüton içindeki taneler çoğunlukla gözle görülebilir büyüklüktedir. Feldispatın esas mineralleri ortoklas cinsi ile az miktarda plajioklas ve kuvarstır. Ayrıca mika, hornblend, piroksen ve ikinci gruba giren turmalin, apatit, zirkon, grena, manyetit gibi mineraller de bulunabilir. Ancak genellikle "granit" terimi daha geniş bir yelpazede ifade etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ordovisiyen</span> Paleozoyik Zamanın ikinci dönemidir ve 485 ile 444 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Ordovisiyen, Paleozoyik Zaman'ın ikinci dönemi olarak kabul edilir ve 485,4 milyon yıl önce başlamış ve 443,8 milyon yıl önce sona ermiştir. Ordovisiyen, jeolojik zaman cetvelindeki dönemlerden biridir. Bu dönem boyunca yerküre tarihindeki bazı kayda değer evrimsel olaylar görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Permiyen</span> Paleozoyik Zamannın altıncı ve son dönemi

Permiyen, jeolojik zaman cetvelinde, yaklaşık 298,9 milyon yıl öncesinden 251,9 milyon yıl öncesine kadar süren ve kayda değer çevresel değişikliklere sahne olan bir jeolojik dönemdir. Bu dönemde kara yaşamında bir dönüşüm görülmesine ek olarak hayvanlar ve bitkilerin evrimsel tarihinde dikkate değer olaylara sahne oldu. Permiyen Dönemi'nin adı, Rusya'da Ural Dağları çevresindeki çalışmalar sırasında, İngiliz jeolog Roderick Impey Murchison tarafından 1841 yılında tarihe kazandırıldı. Permiyen Dönemi, Karbonifer Dönemi ile Triyas Dönemi arasında yer alır ve bu dönemde gerçekleşen çeşitli birçok olaydan dolayı karada yaşayan canlı türlerinin evriminde ve çeşitliliğinde bir dönüm noktası olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Feldspat</span> Kaya oluşturan tektosilikat minerallerinden oluşan bir grup

Feldspat (Feldispat) (KAlSi3O8 – NaAlSi3O8 – CaAl2Si2O8) bir grup kaya formundaki tektosilikat mineralidir ve Dünya kıtasal kabuğunun ağırlıkça yaklaşık % 41'ini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Tortul kayaçlar</span>

Üç ana kayaç türünden biri olan tortul kayaçlar, yeryüzünde en çok görülen kayaç türüdür. Dünya'nın yüzeyinin yaklaşık yüzde 75'ini yerkabuğunun ise yaklaşık yüzde 8'ini kaplarlar. Bu kayaçlar genellikle tabakalı olarak bulunurlar ve içerisinde organizma kalıntıları (fosil) bulundururlar. Sarkıt ve dikitler bu kayaçların oluşturduğu jeolojik yapılara örneklerdir. Tortul kayaçların büyük bir kısmı dış etmenler tarafından yeryüzünün aşındırılmasıyla meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların (sediman) taşınarak çukur sahalara biriktirilmesi sonucu oluşmuşlardır. Bu olaya genel anlamda tortullaşma denir. Biriken unsurlar önceleri boşluklu gevşek bir yapıya sahiptirler. Fakat zamanla sıkışıp sertleşirler. Bir birikme sahasında, sonradan biriken unsurlar öncekiler üzerinde birikerek ağırlıkları vasıtasıyla basınç yaparlar. Bu basınç sonucu unsurlar, aralarındaki boşlukların küçülmesi ve büyük ölçüde ortadan kalkmasıyla sıkışır ve sertleşirler. Tortul depoların veya kayaçların oluştukları ortamlar yerden yere farklılık gösterirler.

<span class="mw-page-title-main">Konglomera</span>

Konglomera, kum ve çakılların basınçla birleşmesi ve zamanla sertleşmesi sonucu oluşan kütlelerdir. Konglomera, çapı 2 mm'den daha büyük kayaç türüdür, örneğin, granüller, çakıl taşları ve kayaçlar gibi, alt-köşeli çakıl boyutlarındaki yuvarlatılmış önemli bir fraksiyondan oluşan kaba taneli bir kırıntılı tortul kayaçtır. Çakılların konsolidasyonu ve

<span class="mw-page-title-main">Magma</span> yeraltında bulunan, erimiş haldeki kayaçlar

Magma, yeraltında bulunan, ergimiş haldeki kayaçlar. Kayaçların basınç düşmesi, sıcaklık yükselmesi, H2O ilavesi gibi etkenler altında erimesi sonucu oluşan silikat hamuru durumundaki eriyiklerdir. Yeryüzüne ulaşarak yanardağlardan püsküren magmaya lav denir. Magma, dünya yüzeyinin altında bulunur ve diğer karasal gezegenlerde ve bazı doğal uydularda da magmatizmanın kanıtı keşfedilmiştir. Erimiş kayanın yanı sıra, magma ayrıca kristaller ve volkanik gazlar içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Karbonatit</span>

Karbonatit, kalsit ve diğer karbonat minerallerince zengin, manto kökenli olduğu kabul edilen nadir bir kayaç. Karbonatitler, sokulum yapmış kütleler, dayklar, konik örtüler ve nadiren de lavlar ve tefra şeklinde alkalilerce zengin kor kayaçlarla ilişkili olarak bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Magmatik kayaçlar</span> Magmanın yeryüzüne çıkarken soğumasıyla meydana gelen kayaçlardır.

Magmatik kayaçlar, magmanın yükselerek yer kabuğunun içerisine girip veya yeryüzüne ulaşıp soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaç türüdür. Üç ana kaya türünden biridir, diğerleri tortul ve metamorfiktir. Magmatik kaya magma veya lavın soğutulması ve katılaşmasıyla oluşur. Magmatik kayaçlar çok çeşitli jeolojik ortamlarda meydana gelir: kalkanlar, platformlar, orojenler, havzalar, büyük magmatik bölgeler, genişletilmiş kabuk ve okyanus kabuğu. (Resim1) Magmatik kayaçlar temel olarak silikat minerallerinden oluşmuşlardır. Magmanın bileşimi temel bazı elementlerin dağılımını yansıtsa da oranları değişmekte ve bu da belli başlı magma tiplerinin oluşmasına neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Saul Williams</span> Amerikalı şair, yazar, oyuncu ve müzisyen

Saul Stacey Williams Amerikalı şair, yazar, oyuncu ve müzisyen. Şiiri ve alternatif hip hopu birleştiren müzik tarzı ve 1998'da çekilen bağımsız film "Slam"'daki başrolü ile tanınmaktadır.

Foliasyon (Yapraklanma), kayaç içindeki minerallerinin fiziksel olarak mika ve kille yeniden düzenlenmesi ile de meydana getirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Zeyneb bint Cahş</span> İslam peygamberi Muhammedin eşlerinden biri

Zeyneb bint Cahş, İslam peygamberi Muhammed'in kuzeni ve yedinci karısıdır. Aynı zamanda Muhammed'in evlatlığı Zeyd'in eski eşidir. Müslümanlar arasında "Müminlerin Annesi" (Ümmü’l-Müminin) ve "Miskinlerin Annesi" (Ümmü’l-Mesâkîn) olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Diyajenez</span>

Genel anlamı “İki kök” olan Diyagenez, kaya oluşumu sırasında veya sonrasında tortuların veya mevcut tortul kayaçların başkalaşmış kayaçların oluşumu için gerekli olandan daha az sıcaklık ve basınçta farklı bir tortul kayaca dönüşmesidir. Hava etkisiyle alakalı değişiklikler içermez. İlk tortu tabakasından, taşlamadan sonra tortu tarafından geçirilen herhangi kimyasal, fiziksel veya biyolojik değişikliklerdir. Yüzey değişimi ve başkalaşma bu sürecin dışında kalır. Bu değişiklikler nispeten düşük sıcaklık ve basınçlarda olur ve kayanın mineralojisinde ve özelliğinde değişiklikler ile sonuçlanır. Kaya oluşumu ve başkalaşım arasında kesin bir sınır yoktur ama ikincisi birincisinden daha yüksek sıcaklık ve basınçlarda meydana gelir. Hidrotermal çözümler, meteorik yer altı suyu, geçirgenlik, gözeneklilik, çözünürlük ve zaman etkileyici faktörler. Tortulaşma sonrası tortullar, üst üste olan tortu tabakalarının altına gömülür gibi sıkılaştırılır ve çözeltiden oluşan mineraller ile güçlendirilirler. Kayaç tanecikleri, kaya parçaları ve fosiller, kaya oluşumu sırasında diğer mineraller tarafından yenileriyle değiştirilebilirler. Gözeneklilik, kaya oluşumu sırasında dolomitizasyon ve minerallerin çözünmesi gibi nadir durumlar haricinde genellikle azalır. Kayalardaki oluşum çalışması, geçirdikleri jeolojik tarihi ve dolaşım halinde oldukları değişken türlerini anlayabilmek için kullanılır. Ticari bir bakış açısıyla bu tür çalışmalar, ekonomik olarak uygulanabilir olan çeşitli minerallerin ve hidrokarbon tortuların bulunması olasılığının hesaplanmasına yardımcı olur. Kaya oluşumu işlemi ayrıca kemik dokusu incelemesi için de önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Billy Gunn</span> Amerikalı güreşçi

Monty Kip Sopp ya da bilinen adıyla: Billy Gunn, Amerikalı profesyonel güreşçi. 1993-2004 ve 2012-2015 yılları arasında WWE'de çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Düz tepe</span> düz ve yanları sarp kayalıktan oluşan yüksek tepeler

Mesa ya da düz tepe, genellikle düz ve yanları sarp kayalıktan oluşan yüksek tepelerdir. Kendisi ile yakından ilgili olan tanık tepeden daha büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Tonalit</span>

Tonalit, faneritik (kaba taneli) dokuya ve felsik bileşime sahip magmatik, plütonik (sokulum yapan) bir kayadır. Feldspat, plajiyoklaz (tipik olarak oligoklaz veya andezin) olarak bulunur ve alkali feldspat toplam feldspat içeriğinin %10'undan azını oluşturur. Kuvars (SiO2), kayaçtaki toplam kuvars-alkali feldispat-plajiyoklas-feldspatoid (QAPF) içeriğinin %20'sinden fazlasını oluşturur. Amfiboller ve biyotit yaygın yardımcı mineralleridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.