İçeriğe atla

Kavun

Kavun
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Cucurbitales
Familya:Cucurbitaceae
Cins:Cucumis
Tür: C. melo
İkili adlandırma
Cucumis melo
L., Sp. Pl.: 1011 (1753).

Kavun (Cucumis melo), kabakgillerden sürüngen gövdeli bitki türü ve bu bitkinin iri meyvesidir. Olgunlaşmamış hali de meyve olarak tüketilir ve bu haldeki meyvesine kelek denir. Bir yıllık otsu bir bitkidir. Sürüngen gövdesi metrelerce uzayabilir. Yaprakları yürek biçiminde iridir. Bir eşeyli ve bir evcikli çiçekleri yaprakların koltuk altından çıkar. Türüne ve çeşidine göre kalın kabuklu iri meyvesinin içi etli, sulu ve bol çekirdeklidir. Anayurdu, Orta Asya, İran ve Anadolu'dur. Türkiye'de yetişen başlıca türleri Topatan, Hasanbey, Van kavunu, Altınbaş Kızılırmak, Ankara kavunu, Kırkağaç (Manisa) kavunu olmakla birlikte pek çok yerli ve yabancı hibrit çeşitleri de bulunmaktadır.

pH değeri 7,0'dır.[1]

Kavun,[2][3] birçok ekili çeşit haline getirilmiş bir Cucumis türüdür. Meyve bir pepo'dur. Eti, ya misk aromalı veya aromasız, tatlı veya yumuşaktır ve kabuğu (şeker kavunu gibi) pürüzsüz, nervürlü (kavun gibi), buruşuk (örneğin casaba kavun gibi) veya ağlı (kokulu kavun gibi) olabilir.

Kavunların kökeni bilinmemektedir. Araştırmalar, Antik Dünya'nın kervan yollarında ticareti yapılan mallar arasında tohumların ve [anaçların] olduğunu ortaya çıkardı. Bazı botanikçiler, kavunların Levant ve Mısır'a özgü olduğunu düşünürken diğerleri kökenlerini İran,[4] Hindistan veya Orta Asya'ya yerleştirir.[5] Yine de diğerleri Afrika kökenlidir ve modern zamanlarda bazı Afrika ülkelerinde yabani kavunlar bulunabilir.[6]

Arka plan

Kavun bir yıllık bitkidir.[5] Subtropikal veya sıcak, ılıman iklimlerde iyi yetişir.[6] Kavunlar, besin açısından zengin,[5] ancak tüylü küf ve antraknoz'a karşı hassas olan, iyi drenajlı, ılık, iyi döllenmiş toprağı tercih eder. kabakgiller olmayan ürünlerle ürün rotasyonu ile hastalık riski azalır ve kavun gibi benzer hastalıklara duyarlı ekinlerden kaçınılır. Çapraz tozlaşma, bazı çeşitlerin toz küf'e karşı direnç geliştirmesine neden oldu.[7] Kavunları çeken böcekler arasında salatalık böceği, kavun yaprak biti, kavun kurdu güvesi ve turşu kurdu bulunur.[7]

Genetik

Şablon:Genome bilgikutu Kavunlar monoecious bitkilerdir. Karpuz, hıyar, kabak veya kabak ile melezlenmez ancak tür içindeki çeşitler sıklıkla melezlenir.[8]

Beslenme

100 gramlık porsiyon başına, kavun 34 kalori sağlar ve (Günlük Değer, DV %20 veya daha fazlasını içerir) diğer besinler ihmal edilebilir düzeyde olmak üzere A vitamini (%68 DV) ve C vitamini (%61 DV) bakımından zengin bir kaynaktır.[9] Kavunların %90'ı su ve %9'ı karbonhidrat olup, protein ve yağ'ın her biri %1'den azdır.[9]

Kullanımlar

Tazeyken tüketilmelerine ek olarak, kavunlar bazen kurutulmuş olur. Diğer çeşitler kavun yağı üretmek için işlenen tohumları için pişirilir veya yetiştirilir. Yine de diğer çeşitler sadece hoş kokuları için yetiştirilmektedir.[10] Japon likörü, Midori, kavunla tatlandırılmıştır.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2011. 
  2. ^ "Cucumis melo". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA). 
  3. ^ "Definition of Melon by Oxford Dictionary". Lexico Dictionaries | English. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021. 
  4. ^ Raghami, Mahmoud; López-Sesé, Ana Isabel; Hasandokht, Mohamad Reza; Zamani, Zabihollah; Moghadam, Mahmoud Reza Fattahi; Kashi, Abdolkarim (1 Ocak 2014). "Genetic diversity among melon accessions from Iran and their relationships with melon germplasm of diverse origins using microsatellite markers". Plant Systematics and Evolution (İngilizce). 300 (1): 139-151. doi:10.1007/s00606-013-0866-yÖzgürce erişilebilir. ISSN 1615-6110. Melons or muskmelon are native to Iran and adjacent countries toward the west and east. In fact, ‘Musk’ is a Persian word for a kind of perfume and ‘melon’ is derived from Greek words (Robinson and Decker-Walters 1997). The origin of diversity for melon was traditionally believed to be in Africa (Robinson and Decker-Walters 1997), although recent molecular systematic studies, suggested that it may be originated from Asia and then reached to Africa (Renner et al. 2007). Central Asia, Iran, Afghanistan, India, Transcaucasia, Turkmenistan, Tajikistan, and Uzbekistan, as well as Afghanistan and China (Robinson and Decker-Walters 1997) are considered primary diversity centre for melon (Tzitzikas et al. 2009). 
  5. ^ a b c Swenson, Allan A. (1995). Plants of the Bible: And How to Grow Them. Citadel Press. s. 77. ISBN 9780806516158. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019. 
  6. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; grubben isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  7. ^ a b Beattie, James Herbert (1951). Muskmelons. Agricultural Research Service. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019. 
  8. ^ Martin Anderson, Texas AgriLife Extension Service. "Muskmelons Originated in Persia - Archives - Aggie Horticulture". tamu.edu. 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ a b "Nutrition Facts for 100 g of melons, cantaloupe, raw [includes USDA commodity food A415]". Conde Nast for the USDA National Nutrient Database, version SR-21. 2014. 12 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ National Research Council (25 Ocak 2008). "Melon". Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits. Lost Crops of Africa. 3. National Academies Press. doi:10.17226/11879. ISBN 978-0-309-10596-5. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meyve</span> çiğ halde yenilebilir gıda

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Patates</span> patlıcangiller familyasından yumruları yenen otsu bitki türü

Patates, patlıcangiller (Solanaceae) familyasından yumruları yenen otsu bitki türüdür. Patates sözcüğü Amerika yerlilerinin dilinden İspanyolca aracılığıyla çeşitli Avrupa dillerine geçmiş, Türkçeye İtalyanca ve Yunancadan girmiştir. Türkçe eş anlamlısı olarak çisil sözcüğü bulunmaktadır. Kıbrıs ağzında patatese badadez denilmektedir. Boyu 70–80 cm'ye varan, beyazımsı-pembemsi çiçekler açan, yumruları hariç zehirli köklü bir bitkidir. Patatesi diğer sebzelerden ayıran en büyük özelliği tohum ile üreme yerine Vejetatif üreme yapmasıdır. Yani patates ile geri dönüşüm kullanılarak elde edilmesidir. Örneğin: bir patates parçasını toprağın altına koyduğunuzda bu önce kendiliğinden patates bitkisi olur sonra patatesler toprağın altında çoğalırlar.

<span class="mw-page-title-main">Üzüm</span> meyve, cins için Q191019 kullanın, türler için Q30046 kullanın

Üzüm, yaprak döken odunsu asmaların vitis cinsinden çiçekli bitki meyvesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İncir</span>

İncir, dut familyası'ndaki küçük ağaç türleri olan Ficus caricanın yenilebilir meyvesidir. İncir, Akdeniz ve batı Asya'ya kadar yerlisi ağacı olup eski zamanlardan beri yetiştirilir. Şimdi hem meyvesi hem de süs bitkisi olarak dünya çapında yaygın olarak yetiştirilir. Ficus carica 800'den fazla tropikal ve subtropikal bitki içeren Ficus cinsinin tip türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Salatalık</span> bir bitki

Hıyar veya salatalık, kabakgiller (Cucurbitaceae) familyasından bir bitki türü ve meyvesine verilen ad. Ana yurdunun Kuzey Hindistan olduğu sanılan bitkinin tarımı çok eski dönemlerden beri yaygın olarak yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ananas</span> Tropikal bir meyve

Ananas, ananasgiller (Bromeliaceae) familyasından, sıcak ülkelerde yetişen bir bitki ve onun meyvesidir. Anayurdu Güney Amerika'dır. Meyvesi iridir, üstünde bir demet yaprak vardır. 1555'te Jean de Léry tarafından Brezilya'da bulundu, oradan İngiltere'ye götürüldü, sonra Fransa'da yetiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Yaban mersini</span> fundagiller familyasından bir bitki türü

Yaban mersini veya ayı üzümü fundagiller (Ericaceae) familyasından ılıman iklimlere alışmış bir üzümsü meyve türüdür. Anavatanı Kuzey Yarımkürenin serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Antep fıstığı</span> kabuklu bir meyve, bu meyvenin çekirdeği ve ağacı

Antep fıstığı, sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından yenebilen kabuklu bir meyve, bu meyvenin çekirdeği ve ağacıdır. Bazı yörelerde Şam fıstığı olarak da bilinir. Antep fıstığı ağacından yetişir, yağlı, ince kabukludur. Tatlıcılık ve yiyecek sektöründe kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Karabiber</span>

Karabiber, çiçekli bitkilerden Piperaceae familyasına ait Piper nigrum bitkisinin meyvelerinin kurutulup, baharat şeklinde kullanılmasıyla elde edilen toz şeklidir. Beyaz biber, yeşil biber gibi çeşitleri de vardır. Kökeni Hindistan olmasına karşılık, tüm sıcak iklimlerde yetiştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Bakla</span> baklagiller (Fabaceae) familyasına adını veren, gıda ve yem bitkisi olarak tarımı yapılan tek yıllık bitki

Bakla, baklagiller (Fabaceae) familyasına adını veren, gıda ve yem bitkisi olarak tarımı yapılan tek yıllık bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Ballıbabagiller</span> bitki familyası

'Lamiaceae, Labiatae veya Türkçe adıyla 'Ballıbabagiller; 236 cins ve 7,280 tür ile temsil edilir ve dünya çapında özellikle ılıman kuşakta yayılış gösteren bir bitki familyasıdır.

<i>Citrus medica</i>

Citrus medica Citrus cinsine bağlı bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kabakgiller</span>

Kabakgiller (Cucurbitaceae), Cucurbitales takımına ait bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Şeftali</span> meyve ağacı türü

Şeftali, ilk evcilleştirildiği ve ekildiği Kunlun Dağları'nın kuzey yamaçları ve Tarim Havzası arasındaki Kuzeybatı Çin bölgesine has, yerli yaprak döken bir ağaçtır.

<span class="mw-page-title-main">Turfan Havzası</span>

Turfan Havzası, Çin'in Doğu Sincan Bölgesi'nde bir çökelti havzadır.

<span class="mw-page-title-main">Cucumis metuliferus</span>

Boynuzlu kavun, Afrika boynuzlu kavunu ya da kavun, jelli kavun, hedged gourd, İngiliz Domatesi, melano ya da kiwano veya "cherie" gibi adlarla bilinir. Güney ve Orta Afrika'da doğal olarak yetişen tek yıllık tırmanıcı bir bitkidir. Çevre düzenleme, güzel görünüşü ve meyvesi için İsrail, Kenya, Yeni Zelanda ve Amerika'da yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Tüylü küf</span>

Tüylü küf, bitkilerin zorunlu parazitleri olan çeşitli oomycete mikrop türlerinden herhangi birini ifade eder. Tüylü küfler yalnızca Peronosporaceae grubuna aittir. Ticari tarım'da asmalarda yetişen crucifer, üzüm ve sebze yetiştiricileri için özel bir sorundur. En önemli örnek, NCBI-Taxonomy ve HYP3'te yer alan Peronospora farinosadır. Bu patojen Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzey eyaletlerinde hayatta kalma yapıları üretmez ve Körfez Kıyısı eyaletlerinde canlı küf kolonileri olarak kışlar. Her baharda kabak üretimi ile kuzeye doğru ilerler. Tüylü küf ile ilişkili verim kaybı, büyük olasılıkla bitki gölgeliklerinin çökmesinden ve meyvelerde güneş yanığı oluşmasından sonra meydana gelen yumuşak çürüklerle ilgilidir. Kabak tüyü küfü yalnızca cucurbit bitkilerinin yapraklarını etkiler.

<span class="mw-page-title-main">Bahçe çileği</span>

Bahçe çileği, cinsinin çok yetiştirilen melez türüdür. Meyve, karakteristik aroması, parlak kırmızı rengi, sulu dokusu ve tatlılığı ile büyük beğeni toplar. Taze meyve veya reçel, meyve suyu, turta, dondurma, milkshake ve çikolata gibi hazır gıdalarda büyük miktarlarda tüketilir.