Kavanoz Ahmed Paşa
| Sührablı Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 22 Ağustos 1703 - 17 Kasım 1703 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Rami Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Damat Hasan Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | Eylül 1705 İnebahtı |
Sührablı Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa III. Ahmed saltanatında, 22 Ağustos 1703 - 17 Kasım 1703 tarihleri arasında iki ay yirmi altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
Aslının Rus olduğu bildirilmektedir. Söhrab Mehmed Paşa'nın yetiştirmelerindendir ve bu nedenle "Söhrablı" lakabı ile anılmaktadır. Çok şişman ve kısa boylu olduğu için "Kavanoz" lakabı ile anılagelmiştir. Önce Vezir silahtar Hüseyin Paşa'nın yanında onun kethüdalığına yükseldi. Saraya Enderun'a alınıp orada hazine kethüdalığı görevini yüklendi.[1]
Sonra II. Mustafa tarafından Sayda valisi olarak tayin edildi ve vezirlik rütbesi verildi. Bu arada Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa'nın kızı ile evlenip ona damat oldu. Sonra Mısır ve Diyarbakır valiliklerinde bulundu. Girit'te Hanya muhafızlığı görevi yaptı. Elmas Mehmed Paşa'nın 1695-1697'de sadrazamlık döneminde ise emekliye ayrılıp Kadıköy'de oturdu. Elmas Mehmet Paşa'nın 1697'de Zenta Muharebesi bozgununda şehit olmasından sonra kayınbabası Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa sadarete geçirildi ve onun damadı olan Kavanoz Ahmed Paşa ikinci defa Hanya muhafızlığına atandı. 1698'de ise Kavanoz Ahmed Paşa Nişancı yapıldı ve Padişah II. Mustafa'nın yaşayıp hükûmet sürdüğü Edirne'de çalışmaya başladı.
Rami Mehmet Paşa'nın 1703'te sadrazamlığa gelmesinden 1 ay sonra Şubat'ta tekrar emekli yapıldı ve arpalık olarak İstanbul gümrüğü mukataasından günde 400 akçe gelir verildi. Kavanoz Ahmed Paşa İstanbul'a gelerek kayınbabasının Anadoluhisarı'ndaki yalısında kalmaya başladı.[1]
1703'teki Edirne'de oturan sultan II. Mustafa ve onun baş danışmanı Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin aleyhinde Edirne Vakası başladı. İstanbul'da bulunan kapıkullarından cebecilerin başlattığı bu büyük isyan sonra tüm kapıkulu ocaklarına çok yaygınlaştı. Bir müddet sonra isyancılar kendilerine gizliden destek sağlayan Edirne'de bulunan sadrazam Rami Mehmed Paşa'dan da hoşlanmamaya başladılar. Aralarında anlaşarak sadrazamlığa Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa'yı uygun buldular. Böylece Kavanoz Ahmed Paşa İstanbul'daki isyancıların elebaşıları tarafından önce İstanbul'da sadaret kaymakamı ve biraz sonra da sadrazam olarak kabul edildi.[2]
10 Ağustos 1703'te İstanbul'daki isyancı askerler yaklaşık 30.000 kişilik bir ordu ile Edirne üzerine yürümeye karar verdiler. Sadrazam olarak seçtikleri Kavanoz Ahmed Paşa'da bu orduyu takip etmekte idi. Onun delaletiyle kayınbabasının eski kethüdası olan "Nalbandoğlu Vezir Hasan Paşa" isyancıların İstanbul sadrazam kaymakamı olarak görevlendirildi. Edirne'deki Sultan ve hükûmeti, ekmek ve tuz üzerine verdikleri yeminle II. Mustafa'ya sadık kalacak yeni askerlerden oluşan bir ordu toplamaya koyuldu. Bu Edirne ordusu komutanlığının Sadrazam Rami Mehmet Paşa'ya verilmesi beklenmekteydi ama Serasker olarak Yörük Hasan Paşa tayin edildi. Bu Edirne ordusu ilerleyip 17 Ağustos'ta Çorlu'da İstanbul kuvvetleri ile karşılaştı. Bu Edirne ordusuna ulemadan bazıları "nasihatçı" olarak refakat etmekteydi. Edirne ordusu komutanı Yörük Hasan Paşa İstanbul ordusunun büyüklüğü ve gücü dolayısıyla hemen çarpışmaya girmekten çekindi. Yanında bulunan "nasihatçı" ulemayı isyancı İstanbul ordusu tarafına gönderdi. Bunlar isyancıların ileri gelenleri ile isyancı ordunun Sadrazamı olan Kavanoz Ahmet Paşa'nın çadırında görüştüler. İsyancıların her isteklerinin kabul edildiğini ve Sultan II. Mustafa'nın biran evvel İstanbul'a dönmek istediğini bildirdiler. Ama İstanbul isyancılarının ileri gelenleri Edirne'ye ilerlemede ve II. Mustafa'nın tahttan indirilerek III. Ahmed'in yeni padişah olarak tahta çıkmasında ısrar ettiler. İsyancılar ilk defa Çorlu'da cuma namazında III. Ahmed adına hutbe okuttular. İsyancıların Şeyhülislamı olan İmam Mehmet Efendi 7 adet fetva çıkartıp nasihatçı Edirne heyetine verdi.[2]
Edirne ordusu komutanı Yörük Hasan Paşa bunlara Edirne'den bir cevabın gelmesini beklemek için Çorlu'da beklenilmesini teklif ettiyse de isyancıların itirazı üzerine çarpışmaya cesaret edemeyip Ergene tarafında Karıştıran'a doğru geri çekildi. İsyancı ordu Edirne üzerine yürüyüşüne devam etti. Sadrazam Rami Mehmet Paşa Sancak-ı Şerif ve Kabe anahtarları yanına alarak sanki bir ordu ile savaşa gider gibi Edirne'den çıkıp Hafsa'ya ilerledi. Orada Yörük Hasan Paşa ile görüştü. II. Mustafa da Edirne'den Hafsa'daki ordugaha çağrıldı. İstanbul isyancıları Babaeski'ye ulaştıkları zaman karşılarında siperler kazarak mevziye girmiş Edirne kuvvetlerini buldular. Fakat İstanbul isyancıları ile Edirne güçlerinin alt subayları gizlice görüşüp aralarında anlaşmışlardı ve Edirne kuvvetleri Babaeski'de bulunan İstanbul isyancılar ordusuna katıldılar. Böylece II. Mustafa 7 saat bir yoldan sonra Edirne'ye geri döndü ve kardeşi III. Ahmed'i padişah olarak kabul etti. Sadrazamı Rami Mehmet Paşa ise saklandı. 22 Ağustos'ta birleşen kuvvetler Hafsa karargahını ellerine geçirip Edirne'ye yürüdüler ve şehre hiç kan dökmeden girdiler. 23 Ağustos'ta yeni padişahın III. Ahmed olduğu kabul edildi ve isyancıların yaptığı bütün tayinler, bu arada Sadrazam olarak Kavanoz Ahmet Paşa ve Şeyhülislam İmam Mehmet Efendi, görevli olarak tasdik olundu.[2]
Kavanoz Ahmet Paşa sadrazam olarak 88 gün görev yaptı. Kasım 1703 başlarında padişah III. Ahmet ve danışmanları onun sadrazamlıktan azledilmesine karar verdiler. 17 Kasım 1703 günü Padişaha önceden takdim ettiği bazı konularda daha fazla bilgi vermesi isteğiyle saraya çağrıldı. Sünnet odasında padişah huzuruna çıkıp onunla görüştü. O gün Sofa köşkünde şeyhülislamla görüşmesi ve hafta içinde Fenerbahçe'de padişaha vereceği ziyafet konularını anlatmakta iken Silahtar Ağa gelip kendisinden mühr-ü hümayunu teslim etmesini istedi ve böylece sadaretten azledeceğini anladı. Yerine Moralı Damat Hasan Paşa sadrazam tayin edildi.
O gün hakkında soruşturma için Bostancıbaşı dairesinde tutuklandı. Kavanoz Ahmet Paşa burada üç gün tutuklandıktan sonra vezirliği de alınarak Sakız adasına sürgüne, daha önce hazırlanan bir kadırga ile denizden gönderildi. İhtiyaçlarını karşılamak için ufak bir miktar has verilmişti.
13 Aralık 1704'te İnebahtı muhafızı "Doğramacı Mehmed Paşa" öldü. Kavanoz Ahmed Paşa sürgünden affedilerek; kendine vezirlik tekrar verilerek İnebahtı Muhafızı tayin edildi. Eylül 1705'te bu görevde iken Suhrablı Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa öldü.
Değerlendirme
Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa ""Nusretname" adlı eserinde onu șöyle yererek değerlendirmektedir:[3]
Rusiyyül asıl asferullevn kaşırul karne, gerdel kıyafet, hasud, hasis, sahib denaet, tamakar, ucube-i heykel
"Hadikat-ül-Vüzera Zeyli"nde ve ondan naklen "Enderun Tarihi"nde ise kısa boylu ve şişman olması ile şahsen hor görerek kötülemektedir.
Kaynakça
- ^ a b "Osmanlıyız" websitesi "Kavanoz Sührablı Ahmet Paşa" maddesi[]
- ^ a b c Uzunçarsılı, İsmail Hakkı (1956), Osmanlı Tarihi IV. Cilt I. Bölüm Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonuna Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 075-16-0001-3 Say.24-44
- ^ Silahdar Fındıklılı Mehmet Ağa, (Sadeleştiren: İsmet Parmaksizoğlu), (1962) Nusretname, İstanbul:Milli Eğitim Basımevi ,[1]
Dış bağlantılar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1956) Osmanlı Tarihi IV. Cilt I. Bölüm Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonuna Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 075-16-0001-3 Say.17-19
- Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5 p. 222-226
- "Osmanlıyız" websitesi Kavanoz Sührablı Ahmet Paşa[]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Rami Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 22 Ağustos 1703 - 17 Kasım 1703 | Sonra gelen: Damat Hasan Paşa |
