İçeriğe atla

Katorga

Prangaların çıkarılması: Aleksander Sochaczewski'nin tablosu (1843-1923)

Katorga, (Rusça: ка́торга) Rus İmparatorluğu'nda ve Sovyetler Birliği'nde bir cezai çalışma sistemiydi. Mahkûmlar, gönüllü yerleşimcilerin ve işçilerin hiçbir zaman yeterli sayıda bulunmadığı, Sibirya'nın ve Rusya'nın Uzak Doğu'sunun geniş ıssız bölgelerindeki uzak ceza kolonilerine gönderildi. Mahkûmlar zorlu koşullar altında zorunlu çalışma yapmak zorunda kalırdı.

Rus İmparatorluğu'nun yargı sistemindeki bir ceza olan olan Katorga, çalışma kampında hapsedilen kişileri, genellikle ağır, vasıfsız veya yarı-eğitimli zorunlu çalıştırma şekline dayanıyordu. Katorga kampları, 17. yüzyılda Rusya'nın Çar Alexis'i tarafından Sibirya'nın yeni fethedilen, az nüfuslu bölgelerinde ve Rusya'nın Uzak Doğu'sunda, az sayıda kasaba veya yiyecek kaynağına sahip bölgelerde kuruldu. İzole koşullara rağmen, birkaç mahkûm başarılı bir şekilde nüfusun yoğun olduğu bölgelere kaçtı. 1847'de Rus ceza kanununda yapılan değişiklikten sonra sürgün ve katorga, Rus İmparatorluğu'ndaki ulusal ayaklanmalara katılanlar için yaygın cezalar haline geldi. Bu, katorga için Sibirya'ya gönderilen Polonyalıların sayısının artmasına yol açtı. Bu insanlar Polonya'da Sybiraks (Sibiryalılar) olarak tanındı. Bazıları orada kaldı ve Sibirya'da Polonyalı bir azınlık oluşturdu. Katorga kamplarındaki en yaygın meslekler madencilik ve kereste işçiliğiydi.

Rus yazar ve oyun yazarı Anton Çehov, 1891 yılında Rusya'nın Uzak Doğusu'ndaki Sakhalin adasındaki katorga yerleşimlerini ziyaret etmiş ve Sakhalin Adası adlı kitabında buradaki koşulları anlatmıştır. Sorumlu yetkililerin kötü yaşam standartlarına, hükûmet fonlarının israfına ve üretkenliğin azalmasına yol açan dar görüşlülüğünü ve beceriksizliğini eleştirdi. Aleksandr Solzhenitsyn, Sovyet dönemi çalışma kampları Gulag Takımadaları hakkındaki kitabında, mahkûmların yaşam koşullarının muazzam kötüleşmesini ve katorga ile karşılaştırıldığında Sovyet döneminde buraya gönderilen insan sayısındaki büyük artışı göstermek için Çehov'dan kapsamlı bir şekilde alıntı yaptı.

1917 Rus Devrimi'nden sonra Rus ceza sistemi Bolşevikler tarafından devralındı ve sonunda katorgalar Gulag çalışma kamplarına dönüştürüldü. 1943'te özel, ağır bir ceza türü olarak katorga emeği (каторжные работы) yeniden uygulamaya konuldu. Başlangıçta Nazi işbirlikçilerine yönelikti, ancak diğer siyasi mahkûm kategorileri (örneğin, sürgünden kaçan sınır dışı edilen halkların üyeleri) de katorga emeği cezasına çarptırıldı. Katorga emeği cezasına çarptırılan mahkûmlar, en sert rejimin uygulandığı gulag esir kamplarına gönderildi ve birçoğu öldü.[1]

Ünlü katorga mahkumları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "ГУЛАГ: общие сведения | Репрессии и пенитенциарная система в СССР" [Gulag: general information | Repression and the prison system in the USSR]. 19 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Soljenitsin</span> Aleksandr İsayeviç, 20. yüzyılın en önemli yazarlarından biri olarak kabul edilen Rus yazarlardan biridir. Edebiyat dünyasında büyük bir etki yaratmış olan İsayeviç, eserleriyle insanlık durumunu, savaş ve totalitarizmin etkilerini işlem

Aleksandr İsayeviç Soljenitsin, 1970 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Rus yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

Narodnik, "halk" anlamına gelen narod (народ) sözcüğünden türemiştir. Narodnik Rus İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan sosyal-devrimci bir hareketti. Bu hareketin başlıca temsilcileri Aleksandr İvanoviç Herzen, Nikolay Gavriloviç Çernışevski ve Piyotr Lavroviç Lavrov'du. Kısa tanımı ile narodnik Çarlık Rusya'daki devrimci küçük-burjuva topluluğudur. Devrimi itici sınıfın değil, devrimcilerin (narodniklerin) gerçekleştirebileceğini savunmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Şubat Devrimi</span>

Şubat Devrimi, I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gerçekleşen iki devrimden ilkiydi.

<span class="mw-page-title-main">Rus Devrimi (1905)</span>

1905 Rus Devrimi, Rus İmparatorluğu çapında geniş yankı bulan kitlesel siyasi eylemlerdir. 1905 Moskova Ayaklanması örneğinde olduğu gibi, bazı eylemler doğrudan hükûmeti hedef almıştır. Saldırılar, işçi grevleri, köylü ayaklanmaları ve askeri isyanlar şeklinde gelişmiştir. Olaylar sonucunda anayasal monarşiye geçiş yapılmış ve Çarlık Duması kurulmuş, çok partili seçimler yapılmış, 1906 Anayasası meydana getirilmiştir. Ancak Çarlık rejiminin yıkılması ve bazı bölgelerdeki bağımsızlık yönünde yapılan silahlı ayaklanma girişimleri başarısız olmuş ve bastırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist Devrimci Parti</span>

Sosyalist Devrimci Parti veya SR'ler, 20. yüzyıl başlarında Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nde faaliyet gösteren siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Ohranka</span> Rus Gizli Polis Birimi

Ohranka veya Kamu Güvenliğinin ve Düzeninin Korunması Departmanı, Rusya'da Ohranka denilir, 19. ve 20. yüzyılda Rus Çarlığında bağlı gizli polis servisidir.

Mejrayontsi Rusça kelime anlamı olarak bölge birliği olarak çevrilebilir, Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi Menşevik grubuna bağlı Enternasyonalistler grubudur. 1913-1917 yılları arasında parti içindeki Sankt-Peterburg merkezli küçük bir siyasi gruptur, 1917 Ekim Devrimi sürecinde Bolşeviklerle birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar</span> bir dizi askerî karışıklıklar

Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar, Ekim Devrimi'ni izleyen dönemde Sovyetler Birliği henüz resmen kurulmamışken SRlar, Sol SRlar, Menşevikler ve anarşistlerce iktidardaki Bolşeviklere yönelik planlanan ve yürütülen bir dizi ayaklanma eylemidir. Bu ayaklanmaların bazıları sürmekte olan Rus İç Savaşında Bolşevik iktidarına karşı oluşturulan Beyaz Orduyu desteklerken bazıları bağımsız hareketlerdir. Bu ayaklanmalar 1918 yılında başlayacak ve 1922 yılına kadar sürecektir. Bu ayaklanmalar sonucunda o döneme kadar diğer sol grupları da iktidara dahil etmek isteyen Bolşevikler bu çabaları bir kenara bırakarak ayaklanmaları askeri kuvvetle bastırma yoluna gitmiştir. Bazı çevreler tarafından gündeme getirilen sol ve devrimci partilerin koalisyon olarak iktidarı gerçekleşmeyecek Bolşevikler tek başlarına iktidarlarını sürdüreceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Çernov</span> Rus Politikacı

Viktor Mihailoviç Çernov Rus devrimci, SR partisinin kurucularından. Partinin teorik hattının oluşturulmasında önemli rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Semyonov</span>

Grigori Mihayloviç Semyonov veya Ataman Semyonov (Rusça: Григо́рий Миха́йлович Семёнов Rus İç Savaşı sırasında Sibirya Müdahalesi döneminde Japonya tarafından Sibirya bölgesinde desteklenen Beyaz Ordu komutanı ve Baykal Kazaklarının Atamanı. Rusya'da 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen, pek çok Bolşevik'in ve sivilin katledilmesine sebep olan Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Fanya Kaplan</span>

Fanni veya Fanya Yefimovna Kaplan, Bolşevik lideri Vladimir Lenin'e suikast girişiminde bulunan bir Rus sosyalist devrimci suikastçı. Çeka tarafından 1918 yılında tutuklandı ve idam edildi.

Tüm Rusya Kurucu Meclisi, Rusya’da 1917 Ekim Devriminden sonra toplanan ve demokratik seçimlerle seçilmiş olan yasama organı. 5-6 Ocak 1918 günlerinde sadece 13 saat toplanabilmiştir. Sovyet iktidarını tanımayı reddettiği için Bolşevikler tarafından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kalinin</span> Bolşevik devrimci

Mihail İvanoviç Kalinin, 1919-1946 yılları arasında Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olmuş Bolşevik devrimci. 1926 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Politbüro üyesi olmuştur. SBKP Genel Sekreteri Josef Stalin’in yakın çalışma arkadaşı ve "Eski Bolşevik"tir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Muhafızlar (Rusya)</span>

Kızıl Muhafızlar çoğunlukla fabrika işçileri, köylülerden oluşan paramiliter gönüllü oluşumlardı. Kazaklardan ve kısmen Sovyet iktidarının korunması için askerlerden ve denizcilerden oluşuyordu. Kızıl Muhafızlar, çökmekte olan Rus İmparatorluk Ordusu'nun geçici askerî gücü ve Ekim Devrimi sırasında ve Rus İç Savaşı'nın ilk aylarında Bolşeviklerin bir oluşumuydu. Çoğu, 1917 Rus Devrimi döneminde oluşturuldu ve bazı birimler 1918'de Kızıl Ordu olarak yeniden düzenlendi. Kızıl Muhafız oluşumları, Finlandiya, Polonya, Estonya, Ukrayna ve diğerleri gibi çağdaş Rusya Federasyonu dışındaki bölgeler de dahil olmak üzere eski Rusya İmparatorluğu'nun büyük bölümünde örgütlenmişti. Merkezileşmemişlerdi ve yerel bir siyasi partinin ve yerel Sovyet üyelerinin kararıyla oluşturulmuşlardı. Sovyetlerin gücünü korumak ve genişletmek için mücadele ederek, "tüm gücü Sovyetlere" verecek yeni bir devletin yaratılmasına yardımcı oldular.

Beyaz Terör, Rusya'da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Çarlık yanlısı Beyaz Orduların Kızıllara ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Anayasal Demokrat Parti</span> Rus İmparatorluğunda liberal bir siyasi parti

Anayasal Demokrat Parti veya Kadetler, Rus İmparatorluğunda liberal bir siyasi partiydi. Parti üyelerine Kadetler denilirdi. Bu isim partinin Rusça isminin kısaltmasından ileri gelir; K-D harflerinden oluşan parti adının kısaltmasının Rusça okunmasıdır. Kadetler ismi, Rus İmparatorluğunda askeri okul öğrencilerine verilen kadet ismiyle karıştırılmamalıdır. Partinin teorik hattını Konstantin Kavelin'in eserleri çizmiştir. Tarihçi ve siyasetçi Pavel Milyukov partinin varlığı süresince tek lideri olmuştur. Kadetler özellikle teknokratlar ve sanayiciler tarafından destek görmüştür. Ekim Devriminden sonra yasa dışı ilan edilmiş ve kapatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vlas Çubar</span>

Vılas Yakovleviç Çubar, Bolşevik devrimci, Ukrayna 1932-33 kıtlık yılları politikalarının etkili isimlerinden Sovyet politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Vera Figner</span>

Vera Nikolayevna Figner Filippova Kazan Guberniyası, Rus İmparatorluğu'nda, Alman ve Rus kökenli asil bir ailede doğan devrimci bir politik aktivistti.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Kotovski</span>

Grigori İvanoviç Kotovski, Sovyet askeri ve siyasi aktivisti, Rus İç Savaşı'ı kızıl ordu komutanı. Bir gangster ve banka soyguncusu olan Kotovski, sonunda Kızıl Ordu komutanı ve Sovyetler Birliği Merkezi Yürütme Komitesi üyesi olmaya kadar uzanan bir kariyer yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.